پيچك فايل

بررسي رابطه بين سبكهاي دلبستگي و اضطراب در بين دانش آموزان

بررسي رابطه بين سبكهاي دلبستگي و اضطراب در بين دانش آموزان

چكيده
هدف از تحقيق حاضر بررسي رابطه بين سبكهاي دلبستگي و اضطراب در بين دانش آموزان سال سوم دبيرستا شهرستان ابهر است كه فرضيه عنوان شده اين است كه بين اضطراب و سبكهاي دلبستگي رابطه وجود دارد كه جامعه مورد مطالعه دانش آموزان مقطع سوم دبيرستان شهر ابهر است كه 80 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده و آزمون اضطراب كتل و سبكهاي دلبستگي بر روي آن اجرا گرديده كه جهت آزمون فرضيه از روش آماري ضريب هم بستگي پيرسون استفاده گرديده و چون tحامل 273/1 از اعتبار جهت پايايي ضريب هم بستگي از tجدول 676/2 در سطح معني داري 5% كوچكتر است پس مي توان گفت كه فرضيه تحقيق مورد تأييد قرار نگرفته و بين اضطراب و سبكهاي دلبستگي رابطه وجود ندارد.

فهرست مطالب

فصل اول : كليات تحقيق

مقدمه

بيان مسأله

سئوال مسأله

اهميت و ضرورت تحقيق

اهداف تحقيق

فرضيه تحقيق

متغيرهاي تحقيق

تعاريف نظري و عملياتي واژها و مفاهيم

فصل دوم : پيشينه و ادبيات تحقيق

تأثير پذيري روان بر شيوه دلبستگي

نقش سبك هاي دلبستگي در روابط عاطفي

شيوه هاي دلبستگي

رابطه احساس اضطراب در سبك دلبستگي اضطرابي

نگرش هاي مضطربانه دلبستگي توأم با اضطراب

“اضطراب دلبستگي” چيست؟

كردار شناختي دلبستگي

نظريات فرويد در مورد دلبستگي

مراحل دلبستگي

مراحب دلبستگي

آشنايي با اضطراب

علائم اضطراب

۱- تعريف اضطراب

۲- علل بروز و ريشه هاي اضطراب

۳- آثار و علايم اضطراب

۳-۱- علايم جسماني

۳-۲- علايم رواني

۴-۲- اضطراب بيمارگونه

۴- انواع اضطراب

۴-۱- اضطراب طبيعي

۵- نقش اضطراب

۶- ترس و اضطراب

۷- رابطه اضطراب با جنس

۸- ديدگاههاي نظري درباره اضطراب

۸-۱- ديدگاه روان تحليلگري

۸-۲- ديدگاه رفتارگرايي

۸-۳- ديدگاه وجودي

۸-۴- ديدگاه زيست شناختي

تأثيرپذيري روان برشيوه دلبستگي

نقش سبك هاي دلبستگي در روابط عاطفي

شيوه هاي دلبستگي

رابطه احساس اضطراب در سبك دلبستگي اضطرابي

نگرش هاي مضطربانه دلبستگي توأم با اضطراب

رضايت مندي از ارتباط

“اضطراب دلبستگي” چيست؟

تعريف دلبستگي

نظريه فرويد در مورد دلبستگي

كردار شناختي دلبستگي

مراحل دلبستگي

مرحله پيش دلبستگي (تولد تا ۶ هفتگي)

مرحله دلبستگي در حال انجام (۶ هفتگي تا ۸-۶ ماهگي)

مرحله دلسبتگي واضح (۸-۶ ماهگي تا ۱۸ ماهگي -۲ سالگي)

آشنايي با اضطراب

اضطراب طبيعي

تفكيك ترس از اظطراب

تظاهرات محيطي اضطراب

آيا اظطراب انطباقي است ؟

علائم اضطراب

فصل سوم : تعيين روش تحقيق

جامعه مورد مطالعه

حجم نمونه

روش نمونه گيري

ابزار اندازه گيري در تحقيق

روش تحقيق

روش آماري مربوط به فرضيه

فصل چهارم : يافته ها و تجزيه و تحليل دادها

مقدمه

جدول ۱ –۴نمرات خام آزمودنيها از آزمون پرسش نامه اضطراب سبكهاي دلبستگي در بين دانش آموزان سال سوم دبيرستان
جدول ۲-۴بررسي رابطه بين اضطراب و سبكهاي دلبستگي دانش آموزان سوم دبيرستان

فصل پنجم : بحث و نتيجه گيري

پيشنهادات

محدوديت ها

منابع و مآخذ

بحث و نتيجه گيري

مقدمه

تعامل اجتماعي با والدين در طول مراحل رشد نفس يا خود اهميت بسزايي دارد.آنچه اهميت زيادي دارد رابطه والد –فرزند است كه مي تواند نگرانيها را كاهش يا افزايش دهد اگر مادر يا مراقب اصلي، محبت و امنيت كافي تأمين كند، نفس به تدريج و به طور منظم رشد خواهد كرد و كودك به رشد روان شناختي مثبت كافي دست خواهد يافت انگيزهاي كودكي آزاد خواهند بود تا به تلاشهاي خودمختاري بزرگسالي تبديل شوند و الگوي آمادگيهاي شخصي شكل خواهد گرفت و نتيجه آن بزرگسال پخته و سالم خواهد بود.در صورتي كه نيازهاي كودكي ناكام شده باشند ، نفس به قدر كافي پخته نخواهد شد و كودك ناامن، متوقع ، حسود و خودخواه خواهد شد و از رشد روان شناختي او جلوگيري مي شود كه تمام اين مراحل مي تواند باعث اضطراب شود.سبكهاي دلبستگي نشانگر شخصيت است و اين سبكها نه تنها منشاء اثرات مهمي بر روي روان شناسي شخصيت و روان شناسي تحولي بوده بلكه تأثير غيرقابل اغماضي بر آسيب شناسي رواني و ابعاد مختلف روان درمانگري مانند خانواده درماني و زناشويي و روان درمانگري نوجوان داشته است.امروز اين نظريه الهام بخش هزاران پژوهش درباره نقش نوع دلبستگي به تحول شخصيت، رشد اجتماعي، انواع اختلالهاي رواني مانند اضطراب ، اضطراب جدايي، مدرسه هراسي، اختلالهاي تغذيه اي .... بوده است.

مسأله اصلي در اين پژوهش بررسي رابطه هويت خود، سبكهاي دلبستگي و ويژگي هاي شخصيتي است و براي دست يابي به اين هدف سؤال هايي مطرح شده است سبك هاي دلبستگي نقش مهمي در كنترل روابط نزديك عاطفي و بخصوص روابط زوجين ايفا مي كنند و هم چنين پيشنهاد شده است كه براي فهم بهتر كيفيت رابطه زوجين بررسي سبك هاي دلبستگي در همسران مهم تر است و همين موضوع در بين نوجوانان و سبك هاي دلبستگي كه بين نوجوانان و خانواده ها ايجاد مي شود و گاهي اوقات ممكن است كه وابستگي به اين سبك ها باعث مشكلات روحي و رواني در فرد شود.

آثار و علايم اضطراب

اضطراب هم جسم و هم ذهن انسان را تحت تأثير قرار مي دهد.در واقع ، اعم از اينكه اضطراب به كودك با بزرگسال ، مرد يا زن، انسان شاغل يا بيكار، و مانند آن مربوط باشد، آثار و علايم آن تقريباً در نزد همه يكسان است با اين تفاوت كه هر كس با توجه به ويژگي هاي شخصيت خود در ابراز اين علايم با ديگري تفاوت دارد.بعضي از افراد فقط عكس العملهاي رفتاري نشان مي دهند.مثل مواظبت بيش از حد، تحريك پذيري، بيقراري، وابستگي مفرط، اشتغال خاطر يا محدود شدن فعاليت و تمركز حواس و بعضيها بيشتر واكنشهاي احشايي در يك يا چند دستگاه بدني دارد.(راو به نقل از وهاب زاده، 1380)

يك كودك كم تجربه خيلي ساده تر از يك بزرگسال با تجربه اضطراب خود را آشكار مي سازد علاوه بر تجربه عوالم متعددي در كتمان يا اظهار اضطراب دخالت دارد.براي روان شدن مطلب، آثار و علايم اضطراب را از سه زاويه بررسي مي كنيم.گفته اند اضطراب كودك به شكلهاي مختلف ظاهر مي شود: خوابيدن بدون احساس خستگي، گوشه گيري و پناه بردن به خيالبافي، دست زدن به اعمال كودكانه پايين تر از سن خود، تشويش و ناتواني در تصميم گيري، رنجاندن بي دليل ديگران و احساس عدم شايستگي.

علايم رواني

علايم ادراكي اضطراب شامل نگراني، ترس ، حواس پرتي، بيخوابي، بي حوصلگي، و تحريك پذيري مي باشد( احمدي 1380) و تظاهرات رواني اضطراب عبارتند از: احساس تشويش و درك اين ناراحتي توسط قشر مخ، بنابراين شامل شناخت پاسخهاي فيزيولوژيك و نيز با خبر شدن از تشويق است.(راو به نقل از وهاب زاده 1380)

اضطراب همچنين دگرگوني ادراك را در ارتباط با زمان و مكان و افراد و معاني حوادث تسهيل مي كند.اين دگرگونيها با پايين آوردن سطح تمركز، كاهش فراخواني خاطرات و ايجاد اختلال در توانايي ربط دادن يك عبارت با عبارتي ديگر همراه است.(كاپلان و سادوك به نقل از پورافكاري

ترس و اضطراب

اضطراب يك علامت هشدار دهنده است، خبر از خطري قريب الوقوع مي دهد و شخص را براي مقابله با تهديد آماده مي سازد.ترس، علامت هشدار دهنده مشابه، از اضطراب با خصوصيات زير تفكيك مي شود: ترس واكنش به تهديدي معلوم، خارجي، قطعي، و از نظر منشي بدون تعارض است.اضطراب واكنش در مقابل خطري نامعلوم، دروني، مبهم و از نظر منشأ همراه با تعارض است.تفكيك بين ترس و اضطراب به طور اتفاقي صورت گرفت.مترجمين اوليه آثار فرويد1 كلمه آنگست2 آلماني را كه به معني ترس است، به عنوان اضطراب ترجمه كردند.فرويد خود معمولاً اين تفكيك را كه اضطراب با موضوعي سركوب شده و ناخودآگاه و ترس با موضوعي معلوم و خارجي مربوط است، ناديده گرفته است و به وضوح، ترس نيز ممكن است به موضوعي ناخودآگاه، سركوب شده و دروني مربوط باشد كه به شيئي در دنياي خارج انتقال يافته باشد.مثلاً پسر بچه اي ممكن است از سگها بترسد، چون در واقع از پدر خود مي ترسد و به طور ناخودآگاه بين پدر خود و سگها تداعي ايجاد مي كند.(

نقش سبك هاي دلبستگي در روابط عاطفي

تحقيقات ومطالعات روانشناختي نشان داده اند كه سبك هاي دلبستگي نقش مهمي در كنترل روابط نزديك عاطفي و بخصوص روابط زوجين ايفا مي كنند.همچنين پيشنهاد شده است كه براي فهم بهتر كيفيت رابطه زوجين،بررسي زوجي(نحوه جفت شدن )سبك هاي دلبستگي در همسران مهمتر از بررسي سبك هاي دلبستگي آنهابه صورت انفرادي است. نود زوج (180 نفر)متقاضي طلاق كه پرونده طلاق آنها در يكي از دادگاههاي خانواده شهر تهران در جريان بود در اين مطالعه شركت كردند.90 زوج(180 نفر)كه در حال زندگي بايكديگر بودند و به طور كلي با گروه زوج هاي متقاضي طلاق جفت شده بودند،نيز در اين مطالعه شركت كردند.همه شركت كنندگان ،نسخ ترجمه شده مقياس سبك هاي دلبستگي بزرگسالان(هزن و شيور،1389)را تكميل كردند. نتايج: تحليل نشان داد 69% زوج هاي غير طلاق،هر دو داراي سبك دلبستگي ايمن،و فقط 6/5%اين زوجه هر دو داراي سبك دلبستگي ناايمن بودند،در گروه زوج هاي درحال طلاق تنها 1/11%زوج ها هر دو ايمن ،و 2/42% زوج ها هر دو ناايمن بودند.تحلي واريانس اندازه هاي تكرار شده نشان داد كه در مقايسه دو گروه،زوج هاي در حال طلاق نمرات بالاتري در بعد اجتناب و نمرات پايين تري در بعد ايمني داشتند.ميانگين نمرات ابعاد دلبستگي(ايمني،اجتناب،دوسوگرايي)در زوج هاي غير طلاق براي زنان و شوهران بسيار مشابه با يكديگر بود.در حالي كه براي زوج هاي طلاق اين ميانگين ها براي هر يك از دو جنس شكل هاي متفاوتي را نشان مي داد به اين معنا كه زنان با نمرات بالاتري در بعد ايمني،و شوهران نمرات بالاتري در بعد دوسوگرايي داشتند.تحليل واريانس يك راهه نشان داد كه در زوج هاي طلاق،همسري كه متقاضي طلاق بود،نسبت به همسر خود به شكل معناداري نمرات پايين تري در بعد دو سو گرايي داشت

منابع و مآخذ:

آزاد –حسين 1382 - آسيب شناسي رواني - انتشارات رشد، تهران.

احدي –منوچهر 1380 –روان شناسي شخصيت، انتشارات فرهنگ، تهران.

احمدي –اصغر 1379 –اضطراب و دلبستگي آن –انتشارات نور، تهران.

راجرز –كارل 1382 –خويشتن يابي –ترجمه محسن سرمد –انتشارات ني، تهران.

راو –روان شناسي شخصيت - ترجمه علي وهاب زاده –انتشارات ني ، تهران.

تيليش –اردوارد 1380 –اضطراب چندگانه –ترجمه احمد فرهادپور –انتشارات راه، تهران.

دلاور –علي 1383 –آمار استنباطي –انتشارات رشد ، تهران.

دلاور –علي 1381 –روش تحقيق در علوم تربيتي –انتشارات رشد، تهران.

جي –هنت 1385 –نظريه هاي شخصيت ترجمه سيديحيي محمدي –انتشارات سمت، تهران.

كريمي –يوسف 1380 –روان شناسي شخصيت –انتشارات البرز، تهران.

كاپلان و سادوك 1381 - نظريه هاي روان شناسي –ترجمه نصرالله پورافكاري –انتشارات رشد، تهران.

محمدي، سيد يحيي 1382 –اضطراب و راهكارهاي درمان –انتشارات نور ، تهران.

پايان نامه اثرات و عوامل موثر بر طلاق در خانواده ها

پايان نامه اثرات و عوامل موثر بر طلاق در خانواده ها

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول كليات تحقيق

مقدمه 1

بيان مسئله 3

اثرات و عوارض طلاق 6

آثار اجتماعي طلاق 7

عوامل مؤثر بر طلاق 9

راه حل مسئله 11

اهميت و ضرورت تحقيق 13

اهميت تحقيق از لحاظ اجتماعي 15

اهميت تحقيق از لحاظ شخصي 17

ضرورت تحقيق 18

اهداف تحقيق 19

هدف كلي 20

فصل دوم مباني نظري و پيشينه تحقيق

مباني نظري 21

طلاق از ديدگاه اسلام 27

طلاق از ديدگاه قرآن 29

طلاق از ديدگاه مسيحيت 31

تاريخچه طلاق 33

طلاق و انواع آن 33

پيشينه تحقيق 35

مدل 37

فرضيه هاي تحقيق 38

مفاهيم و متغير ها 38

فصل سوم روش تحقيق

روش تحقيق 40

نحوه انجام كار 40

جامعه آمار ي 40

جمعيت نمونه و شيوه نمونه گيري 40

فصل چهارم تجزيه و تحليل داده ها و اطلاعات

نمودار و جداول مربوط به طلاق 65-41

فصل پنجم نتيجه گيري و پيشنهادات

نتايج يافته ها 66

پيشنهادات 69

پرسشنامه 69

منابع و مأخذ 70

مقدمه

وقتي كه جغد طلاق بر آستانه ي خانه اي نشست و غبار غربت و تنهايي فضاي غمگين آشيانه اي را در خود گرفت، جوجه هاي بي پناه و سرگردان در جستجوي پدر و مادر خويش پرپر مي زنند. گاه در دامن مادر مي آويزند تا لانه را رها نكند و گاه پدر را صدا مي زنند تا براي هميشه تركشان نگويد، زيرا آنان هنوز در آستانه ي پروازند، هنوز دهان گرسنگي خود را براي غذاي محبّت والدين گشوده اند، هنوز گرماي تن مادر را مي طلبند تا بال و پر بگشايند و در آسمان پاك و صاف خوشبختي اوج گيرند و زمزمه صدايشان دشت سرسبز زندگيشان را پراكند، ولي اكنون اين جغد طلاق است كه بر سرشان فرود آمده و كابوس غربت و اندوه بر چشمان منتظرشان نشسته است. اينك پدر يا مادر كداميك پرواز را تا انتها به آنان خواهند آموخت؟ كداميك بال نوازش بر سر اين جوجگان بي پناه خواهد گسترد؟ كداميك فروغ محبّت را به لانه ي تاريك هدايت خواهد كرد؟ و اينها پرسشهايي است كه كودك در جستجوي پاسخ آنان است.

او قانون نمي داند، او تنها مي خواهد به يك اندازه با هر دوتاي پدر و مادر باشد و از رنج بي پدري يا بي مادري به يك ميزان افسرده و نگران است.

فراموش نكنيم كه طلاق يك فاجعه است امّا اگر تنها راه حل موجود باشد وظيفه داريم اثرات مخرب آنرا به حداقل برسانيم. كودكان قربانيان بلافصل طلاق والدين خويشند. اگر نتوانستيم فضاي مطلوب و شادي بخش خانوادگي را برايشان فراهم كنيم دست كم بايد بياموزيم كه چگونه آنها را از صدمات ناشي از طلاق تا حد امكان در امان داريم.

طلاق يكي از غامض ترين پديده هاي اجتماعي عصر ما را از ديدگاه كساني كه بيش از همه آنها لطمه مي بينند بررسي مي كند. پديده طلاق (راه حل) رايج و قانوني، عدم سازش زن و شوهر، فروريختن ساختمان خانواده، قطع پيوند زناشويي و اختلاف ارتباط پدرو مادر با فرزند، توجه اصلي به پيامدهاي طلاق و اثرات روحي، عاطفي، اجتماعي و اقتصادي آن بر فرزند است و در كنار آن به علل و موجبات طلاق اشاره ي كوتاهي كرده، سابقه ي طلاق به 20 قرن مي رسد. مذاهب عمده همانگونه كه در زمينه ي ازدواج و روابط زن و مرد رهنمودها و معيارهايي مقرّر كرده اند به امكان قطع اين رابطه و نحوه ي آن نيز پرداخته اند امّا فقط در چند دهه ي اخير است كه طلاق به عنوان يك مسأله ي جدي اجتماع مطرح است.

من با طرح اين مسأله و تحقيق در اين مورد و با بيان اينكه طلاق بلاي خانمان سوز است در صدد بررسي علل و عوامل اصلي اين پديده ي شوم برآمدم تا خوانندگان اين تحقيق اين مسأله را جدّي تر گرفته و راهكارهاي آنرا براي زندگي خود در نظر گيرند تا بتوانند خود را از دام اين بلا برهانند.

بيان مسئله: طلاق

طلاق در لغت به معني گشودن گره و رها كردن است. در فقه اسلامي در تعريف طلاق گفته اند: طلاق عبارتست از زائل كردن قيد ازدواج با لفظ مخصوص. (صفائي، امامي، 1372، ص 259).

در حقوق امروز ايران طلاق ممكن است به حكم دادگاه يا بدون آن واقع شود و در تعريف آن مي توان گفت: طلاق عبارتست از انحلال نكاح دائم با شرايط و تشريفات خاص از جانب مرد يا نماينده ي قانوني او. بنابراين طلاق ويژه ي نكاح دائم است و انحلال نكاح منقطع از طريق بذل يا انقضاءِ مدت صورت مي گيرد. ماده ي 1139 قانون مدني در اين باره مي گويد: «طلاق مخصوص عقد دائم است وزن منقطعه با انقضاء مدّت يا بذل آن از طرف شوهر از زوجيت خارج مي شود. (همانجا، صص 259-260)

طلاق يكي از آسيب هاي اجتماعي است كه در چند دهه ي اخير در اكثر كشورهاي جهان رشد روزافزوني داشته است. در ايران نيز طبق آخرين آمار مربوط به سازمان ثبت احوال كشور، كل موارد ثبت شده ي طلاق در مناطق شهري و روستايي ايران در سال 1371 معادل 33983 مورد بوده است كه اين شاخص با حدود 80% افزايش در سال 1380 به 61013 مورد رسيده است. عمق مسأله زماني آشكار مي شود كه نتايج پژوهشهاي متعدّد داخلي و خارجي در زمينه تأثيرات عميق روانشناختي، اجتماعي، اقتصادي و حتّي قانوني طلاق بر روي همه ي كساني كه به نحوي در آن درگير هستند، در نظر گرفته شود.

با اين وجود، در جريان زندگي يك زوج، گاه شرايطي پيش مي آيد كه طلاق، اين «مكروه ترين حلال خداوند» اجتناب ناپذير مي گردد. در چنين شرايطي همچون هر موقعيت استرس آور ديگري در زندگي، لازم است به مقابله با آن پرداخت و در جهت به حداقل رساندن آسيبها و عوارض ناشي از آن تلاش كرد. در اين ميان كودكان و نوجواناني كه ناخواسته در معرض اين پديده قرار گرفته و ناچار به سازگارشدن و انطباق با چالشها و تغييرات ناشي از آن مي گردند، به لحاظ آسيب پذيري بيشتر، نياز ويژه اي به توجّه و مراقبت و اقدامهاي خاص دارند. (قديري، 1382، ص1)

چنانچه عملي در زندگي از جانب مرد ديده شود كه ادامه ي زندگي زن با او صلاح نباشد يا موجبي در زن باشد كه براي مرد ادامه ي زندگي سخت و مشكل باشد، اگر رفع آن علّت ممكن نباشد و مورد و زمينه براي طلاق مهيا باشد، طلاق امري شرعي و بي مانع است. در اين مورد زن و شوهر و خانواده ي طرفين از تشديد مسأله بايد بپرهيزند و از هرگونه سخن ناروايي نسبت به مرد يا زن يا خانواده ي هر يك از آن دو نفر خودداري كنند.

اختلاف مرد با همسرش اگر علّتي شرعي داشته باشد موجب اين نگردد كه ديگران يا خود آن دو نفر دچار گناهان زبان از قبيل: غيبت، تهمت و تحقير و سرزنش و استهزاء گردند، كه اين گونه گناهان باعث ازدياد شعله ي كينه ي زن و مرد و خانواده هاي آنان نسبت به يكديگر و باعث عذاب انسان در روز قيامت است.

متأسّفانه با پيش آمدن زمينه ي طلاق، درِ غيبت و تهمت و كينه توزي در خانواده ها باز مي شود و تعداد زيادي از افراد خانواده دچار اين گناهان سنگين و شقاوت بار مي گردند.

زن يك وقت زن زندگي نيست و تحمّل او براي مرد بسيار مشكل، يا مرد مردي است كه در ضمن عقد شرايطي را با زن امضاء كرده كه در صورت عملي نشدن آن شرايط زن حق طلاق داشته باشد و يا بالعكس. در اين وقت فقط بايد با آرامي و آرامش و بدون آلوده شدن به معصيت، طلاق صورت بگيرد، نه اينكه منجر به جار و جنجال و دعوا و كشيده شدن پاي دو خانواده به معركه و تحقّق همه گونه معصيت حق و آبروريزي براي دو خانواده آبرودار شود. (انصاريان، 1375، صص 533-534).

طلاق مي تواند چنان تجربه ي دردناكي باشد كه بسياري ازوالدين پاسخگويي به نيازهايكودكان خود را درست در زماني كه خودشان به حمايت هيجاني و توجّه بيشتري نياز دارند، دشوار مي يابند. براي كمك به بچّه هايتان در سازگاري با طلاق، بايد ياد بگيريد كه احساسات خودتان و شرايط جديد را اداره كنيد.

طلاق يك رويداد منحصر به فرد نيست، بلكه فرايندي است كه در جنبه هاي مختلف آن در طول زمان آشكار مي گردد و اين مستلزم يك رشته تغييرات و سازمان يابيهاي مجدّد خانواده مي باشد كه ممكن است چند سال طول بكشد. با رويدادها و هيجانهايي كه به همراه اين تغييرات پديد مي آيند، نمي توان يك شبه برخورد كرد. سازگاري يافتن براي هر يك از اعضاء خانواده مستلزم زمان است.

جدايي و طلاق مي تواند طيف وسيعي از عواطف و هيجانهاي مختلف را برانگيزد. شما ممكن است احساسات خشم، انزوا، اضطراب، سرخوشي، افسردگي، گناه، از دست دادن كنترل، ترس، بي كفايتي و ناامني را تجربه كنيد. ممكن است به توانايي خود در برخورد با نيازهاي فرزندانتان ترديد نماييد، زيرا همزمان با فشار نيازهاي خودتان هم مواجه هستيد، گاهي اوقات والدين ممكن است احساس كنند كه در مورد بچّه هايشان كوتاهي كرده و در ارزشمندي و كفايت خود شك كنند. بايد دانست كه اين هيجانها و دشواريها، بخش طبيعي عبور از جريان جدايي و طلاق محسوب مي شوند. (قديري، 1382، صص 17-18).

تمام و احتمالاً بسياري از طلاق گرفتن ها راحت و آسان نيست. تعداد اندكي از طلاق ها به رشد متقابل تمام افراد درگير مي انجامد. طلاقي كه به طور دوجانبه انتخاب شود و همزمان با رشد زندگي دو طرف به وقوع بپيوندد و به دلايل يكسان به آزادي بيشتر جهت رشد تمام افراد بيانجامد «طلاق بر حق» است. كار باليني ام نشان داده كه «طلاق برحق» بي نهايت نادر است. «طلاق به ناحق» زماني كه يك يا هر دو طرف احساس درماندگي مي كنند، يعني وقتي كه به طور دوجانبه رشدي صورت نمي گيرد، هنگامي كه خشم و سرزنش، احساس بي عدالتي و كمبود احترام به خود گريبان گير هر دو عضو شده است، به نظر مي رسد طلاق «به ناحق» براي يكي از والدين يا هر دو رخ مي دهد، در حاليكه «طلاق بر حق» به طور دوجانبه انتخاب مي شود، تصميمي كه طي زمان و به دليل واضح و اظهار شده در چهارچوب كلنهاد خانواده تكامل يافته است.

پروژه مالي رشته حسابداري ماليات بر ارزش افزوده

پايان نامه پروژه مالي رشته حسابداري ماليات بر ارزش افزوده

ابزار دقيق و كنترل سيستمهاي الكترونيك و سنسورها

پايان نامه ابزار دقيق و كنترل سيستمهاي الكترونيك و سنسورها

فهرست مطالب
مقدمه
PART 1
PROTOCOLS
1 ) پروتكلها
* استاندارد RS – ۲۳۲
* استاندارد RS – ۴۲۲
استاندارد RS – ۴۸۵
درايورهاي غيرمتعادل
درايوهاي متعادل
گيرنده هاي متعادل
استاندارد ۲۰Ma Current Loop
CAN (Contoller Area Network)
مزاياي استفاده از CAN
كاهش هزينه ها
معماري CAN
لايه فيزيكي
LAN (Local Area Network)
ابزارهاي LAN
روش انتقال اطلاعات در LAN
UNICAST
MULTICAST
BSROADCAST
پروتكل LAN و مدل مبناي OSI
PART2
Control Systems
3 ) سيستمهاي كنترل
۱ ۳ ) سيستم كنترل DCS
مقدمه
تعريف DCS
مزاياي DCS نسبت به سيستمهاي قديمي
سخت افزار DCS
الف ) واحد كنترلر و پردازنده
ب ) مدارات واسط ورودي/ خروجي
ج ) مجاري و مدارات واسط ارتباطي
د ) REDUNDANCY
ه ) DIAGNOSTICS
پايانه هاي كاربر
* پايانه هاي اپراتوري
* پايانه مهندسي
نرم افزارها و استانداردها
۲ ۳ ) سيستم كنترل FCS
تاريخچه
تعريف Fiwldbus
تحولات ايجاد شده بوسيله Fieldbus
Deviceهاي كمتر
* كاملاً ديجيتال بودن
* استفاده آسانتر
* Interoperability
* Data Rate
اجزاء سيستم Fiedbus
الف ) لايه هاي مختلف سيستم
Physical Layer
Data Link Layer(DLL)
* User Layer
1 ) Network Management
2 ) System Management
3 ) User Application
ب ) فانكشن بلولكها Database
* Function Blocks
* Data Base
نحوه اجراي سيستم Fieldbus
استانداردهاي Fieldbus
* Profibus
* ISP
* Fieldus Fundation
* P _ Net
PART 3
SENSORS
سنسورها
۱ ) اندازه گيري درجه حرارت
۱ ۱ ) آشكارسازهايي كه با سيال در تماس هستند
۱Ù« ۱ ۱ ) ترموكوپل
اثرات ترموالكتريك
اثر Peltier
اثر تامسون
فاكتورهاي مؤثر در انتخاب فلز ترموكوپل
ترموكوپل هاي استاندارد شده
الف ) (Copper – Constantan)CC
ب ) (Iron – Constantan)IC
ج ) (Chromel – Alumel)CA
د ) (Platinum –Platinum 10% / 13% Rhodium)Pt – PtRH
هـ ) (Chromel – Constantan)ChC
ترموكوپل هاي استاندارد نشده
جبران كننده اتصال سرد (اتصال مقايسه)
محافظت ترموكوپل
۱۱ ۲ ) حرارت سنج هاي مقاومتي
تئوري حرارت سنج مقاومتي
ضريب حرارتي مقاومت
مزاياي Resistance Bulb
ترميستور
جنس ترميستور
مزايا و محدوديتهاي اندازه گيري با ترميستور
كاربردهاي ترميستور
۱۳ ) سيستمهاي پرشده و ساير روشهاي اندازه گيري حرارت
سيستمهاي پرشده اندازه گير درجه حرارت
مشخصات و مزاياي ترمومتر فنري پرشده با جيوه
مشخصات و مزاياي ترمومتر فنري پرشده با هيدروكربن
جبران كننده درجه حرارت محيط
ترمومتر بي متال
۱ ۲ ) آشكارسازهايي كه با سيال در تماس نيستند (Pyrometer)
1 ) اندازه گيري درجه حرارت بصورت نوري
۲ ) اندازه گيري درجه حرارت بصورت تشعشعي
۲ ) اندازه گيري جريان سيال
شرح المنت هاي اندازه گير جريان سيال
* لوله Venturi
Orifice
محل نصب توپي براي اخذ اختلاف فشار
طريقه هاي انشعاب فشار در كارهاي تجارتي
الف ) انشعابات Flange
ب ) انشعابات Vana Contracta
ج ) انشعابات كناري ( Corner )
د ) انشعابات در لوله
محل نصب Orifice
مزاياي Orifice
Flow nozzle
لوله Pilot
امنت هاي ثانويه براي اندازه گيرهاي جريان از طريق مانع
روش اندازه گيري موازنه نيرو ( Force Balance Method )
اندازه گير جريان نوع Area
مزاياRotameter
اندازه گير جريان نوع الكترومغناطيسي
مزاياي المنت اندازه گير نوع الكترومغناطيسي
اندازه گير جريان نوع توربين
مزاياي كاربرد اندازه گير جريان نوع توربين
۳ ) اندازه گيري سطح ارتفاع
۱ ۱ ) نشان دهنده هاي ظروف ( Stight glass)
1 2 ) نشان دهنده نوع شناور گلوله اي
۱ ۳ ) اندازه گير سطح ارتفاع نوع Displacement
1 4 ) اندازه گيري سطح ارتفاع به وسيله فشار مايع
الف ) اندازه گيري سطح ارتفاع مايع با انتقال دهنده اختلاف فشار
ب ) سيستم توليد حباب
ج ) روش اندازه گير ديافراگمي
۱ ۵ ) اندازه گيري سطح ارتفاع مايع از طريق تغيير ظرفيت الكتريكي
۱ ۶ ) اندازه گيري ارتفاع نوع شناور
۱ ۷ ) ارتفاع سنج نوع خود متعادل شونده
۱ ۸ ) ارتفاع سنج نوع تشعشي
۲ ) اندازه گير سطح ارتفاع جامدات
۲ ۱ ) اندازه گيري ارتفاع از طريق وزن
۲۲ ) اندازه گيري سطح ارتفاع جامدات از طريق ظرفيت الكتريكي
۳ ) Level Switches
4 ) اندازه گيري فشار
المنت هاي اندازه گير فشار
۱ ) المنت هاي ستون مايع
۱ ۱ ) اندازه گير فشار مطلق
۱ ۲ ) اندازه گير فشار جو نوع مخزن ثابت
۱ ۳ ) فشارسنج نوع U شكل
۱ ۴ ) فشارسنج نوع Well
1 5 ) فشارسنج نوع Ring Balance
1 6 ) فشارسنج نوع Bell آب بندي شده با مايع
۱ ۷ ) اختلاف فشارسنج نوع Bell
2 ) المنتهاي ارتجاعي
۲ ۱ ) لوله Bourdon
۲ ۲ ) Bellows
2 3 ) المنتهاي ديافراگمي
۵ ) سوئيچ بدون تماس ( Proximity switch )
* سرعت سوئيچينگ زياد
* طول عمر زياد
* عدم نياز به نيرو و فشار
* قابل استفاده در شرايط كاري مختلف
* عدم ايجاد نويز در هنگام سوئيچينگ
انواع سنسورهاي بدون تماس
۵ ۱ ) سوئيچهاي القايي
سنسور القايي نامور
سنسور القايي آنالوگ
سنسور القايي سرعت (Speed Monitor )
5 2 ) سنسورهاي خازني
۵ ۳ ) سنسورهاي نوري
* سنسور نوري يكطرفه ( Diffuse)
* سنسور نوري رفلكتوري ( Retro – Reflective )
* سنسور نوري دوطرفه (Thru – Beam )
5 4 ) سنسور مغناطيسي
۵۵ ) سنسورهاي تشخيص رنگ

مقدمه :
شايد منظور قرآن از آيات فوق اين باشد كه انسان يك پديده مافوق است اما بالفعل يم پديده مادي، پديده مافوق بودن انسان او را از خاك به افلاك مي رساند و در اين مسير تكامل است كه رسالت انسان مشخص مي گردد و با خودسازي جهت خويش را پيدا مي كند.
لذا از آنجاييكه هدف از خلقت بشر تعالي او به سوي كمالات معنوي و رسيدن به ذات اقدس خداوندي است و اين كمالات جز با فكر و انديشه و پا گذاشتن در عرصه علم حاصل نمي گردد لذا برماست كه فراگيري علوم را بر خود واجب شماريم و لحظه اي از تحصيل علم غافل نباشيم.
كاروان علم بشريت با سرعتي غير قابل مهار به پيش مي رود و دستاوردهاي علمي و تكنولوژيك مبين اين پيشرفت مي باشد. ما نيز كه جزيي از كل هستي هستيم بايد سهمي هر چند كوچك در اين راه ايفا كنيم و گامي در جهت خودكفايي كشور برداريم و در كنار فراگيري علوم تجربي، علوم معنوي خويش را توسعه دهيم و اين دو بال را هماهنگ به پرواز درآوريم. در غير اينصورت تصاد حاصل باعث بي هدف بودن فعاليتها و تلاشها مي شود.
امروزه وقتي از سيستم كنترل گسترده سخن مي گوييم معنايي بس وسيعتر از آنچه در دهه گذشته مدنظر بود، توصيف مي شود. اگر نظري آينده نگرانه به آن داشته باشيم، سيستم ها را در گسترده اي مي يابيم كه از يكسو سنسورها و محركها و از سوي ديگر سيستمهاي فروش، مالي و مديريتي را برمي گيرند. منطق و نياز بسيار ساده اي چنين سيستمي را توصيه مي كند : جريان وسيع و بدون مانع اطلاعات در سرتاسر يك مجتمع صنعتي يا كارخانه و يا حتي يك مجموعه گسترده از واحدها، با توجه به شرايط رقابت روزافزون حاكم بر بازار، عامل مهمي در موفقيت ارائه محصولات با كيفيت و بها مناسب مي باشد.
از طرفي بهينه سازي و ارتقاء كيفيت توليد با تكيه بر روشهاي پيشرفته كنترل، كاهش هزينه نگهداري در دراز مدت، امكان توسعه و گسترش ساده و سريه وجود فيدبك هاي مديريتي قوي و دقيق در قالب گزارش هاي گوناگون و در زمان و بسياري مزاياي ديگر به وضوح نياز به چنين سيستم هاي در قالب كنترل توليد، بالا مي برد.
با روشن شدن اهميت استفاده از سيستم هاي كنترل پيشرفته در توليد و مهمتر از آن ارتباط.

دانلود پايان نامه ابزار دقيق و كنترل سيستمهاي الكترونيك و سنسورها

بررسي نقش تلفن همراه و تاثيرات آن بر وضعيت فرهنگي و ارتباطي دانشجويان

پايان نامه بررسي نقش تلفن همراه و تاثيرات آن بر وضعيت فرهنگي و ارتباطي دانشجويان

فهرست مطالب

فصل اول: كليات تحقيق

مقدمه 1

بيان مسئله 2

اهميت و ضرورت تحقيق 6

اهداف تحقيق 9

سوالات تحقيق 10

فرضيات تحقيق 12

تعاريف واژگان 13

فصل دوم: مروري بر ادبيات نظري تحقيق

مقدمه 20

درآمدي بر مطالعات انجام شده در باب حوزه تحقيق 21

درآمدي بر نظريات، تئوري ها و انديشه ها 45

تاريخچه اي از نخستين انديشه هاي جامعه شناختي ارتباطات 45

نظريه هاي رسانه شناسي: اينيس و مك لوهان 49

نظريات مكتب شيكاگو: لاسول، لازارسفلد (مرتون ) و لوين 52

ارتباطات جمعي و فرهنگ 56

به سوي تعريف فرهنگ 58

مشخصات فرهنگ 59

تكنولوژي ارتباطات و فرهنگ 59

ديدگاه مك لوهان در مورد تحول فرهنگي 60

جنبه هاي جامعه شناختي تلفن همراه 61

استفاده كنندگان تلفن همراه در ايران 62

تلفن همراه و فاصله ميان زمان –مكان 64

مصرف تظاهري تلفن همراه 67

متني كردن، زبان و كد اجتماعي 70

اقتصاد صنعت تلفن همراه در ايران 75

تلفن همراه، عدم قطعيت و اعتماد 77

تلفن همراه، سبك زندگي و آينده 78

موبايل، هويت فردي و فردگرايي 82

تلفن همراه، دسترسي فوري و فرهنگ فوري 86

موبايل به عنوان تكنولوژي فردي و خصوصي 87

موبايل، تكنولوژي شخصي و اطلاعات شخصي 87

تفسير نسبي از ابعاد شخصي موبايل 88

موبايل، فرديت، دوستان و خانواده 89

موبايل، ابعاد فردي و عمومي: ضرورت ها و محدوديت هاي اجتماعي 90

فصل سوم: روش

روش تحقيق 94

ابزار گردآوري داده ها 95

پايايي ابزار 95

شيوه اجراي پرسشنامه 97

جامعه، نمونه و روش نمونه گيري 97

شيوه تجزيه و تحليل داده ها 98

فصل چهارم: يافته هاي تحقيق

يافته هاي توصيفي 100

يافته هاي مبتني بر سوالات تحقيق 107

يافته هاي مبتني بر فرضيات تحقيق 128

فصل پنجم: نتيجه گيري

مقدمه 140

نتايج تحقيق 142

بحث 147

پيشنهادات تحقيق 153

محدوديتهاي تحقيق 154

منابع و مآخذ 155

مقدمه:

در هزاره سوم كه عصر ارتباطات و اطلاعات مي‌باشد محدودكردن انسانها جايگاهي ندارد به دليل وجود مركزي بر انتقال كدهاي مخابراتي ميان فرستنده پيام و گيرنده پيام ، با توجه به محدوديتي كه در پي دارد متخصصان علم ارتباطات را به تفكر دستيابي به وسيله‌اي كاراتر واداشت تا مسأله عمده كه از نظر كارشناسان علم مخابرات حذف قيد مكان بودرا تأمين نمايد پيشرفت جوامع به جايي رسيده است كه انسان مجهز به يك وسيله ارتباطي بدون سيم ، آزادانه در حال تحرك بتواند ارتباط داشته باشد اين تكنولوژي كه تلفن همراه يا موبايل ناميده مي شود، علاوه بر اينكه آسايش، آرامش خيال، سهولت برقراري ارتباط بدون قيد زمان و مكان را فراهم آورده است تأثيرات خاص فرهنگي، رفتاري و اجتماعي شگرف مثل ساير تكنولوژيهاي مدرن را در كاربران به وجود آورده است امروزه فردگرايي پديده‌اي است كه محصول تكنولوژيهاي فردي مانند تلفن همراه است انتخابگري فردي و ارتباطي غيرصميمانه، رفتار اكتسابي غيرعقلايي از اثرات اين تكنولوژيها مي‌باشد كه در جامعه ما نيز مشاهده مي‌شود

اساساً انتقال پيام كه به وسيله تلفن همراه و يا تلفن ثابت در حال حاضر صورت مي‌گيرد و برتري تلفن همراه با توجه به اينكه محدوديت مكاني ندارد حائز اهميت مي‌باشد و اين برتري شرايطي را فراهم مي‌سازد كه تلفن‌هاي ثابت در جهان پيشرفته آينده توانايي رقابت با تلفن همراه را نخواهند داشت چون محدوديت مكاني، آلودگي محيط زيست، هزينه‌هاي اصطكاك و نگهداري عواملي هستند كه از كارايي تلفن ثابت كم مي‌كند، در حالي كه تلفن همراه با مزايايي زيادي كه دارد شاخصهايي نيز در جوامع توسعه يافته در امر اقتصاد و فرهنگ ارتباطي انسانها به شمار مي‌رود اين وسيله ارتباطي با قابليتهاي فراواني كه از نظر برقراري ارتباط بين افراد جامعه دارد، مثل صنعت چاپ كه در قرن شانزدهم انقلابي بزرگ در سرنوشت بشريت به وجود آورد، در هزاره سوم ايفاء نقش مي‌كند

بيان مسأله:

زندگي بشر متحول گشته و عصر تازه آغاز شده است. در اين عرصه جديد هر كشوري و يا فردي به اطلاعات و ارتباطات جهاني سريعتر دست يابد قطعاً موفق‌تر خواهد بود لذا كشورمان از كاروان نوآوريهاي ارتباطي كه از سالها قبل به كشورهاي پيشرفته رسيده و باعث توسعه بيشتر آنها گرديده بود، عقب نمي‌ماند.

در سال 1994 ميلادي دانش نوين فن‌آوري مخابرات راه خود را طي كرده و در قالب تلفن همراه در دسترس مردم كشور ما نيز قرار گرفت. شبكه ارتباطات سيار در اين 14 سال كه با الگوي رشد دولتي اداره مي‌شود دستخوش تغييرات زيادي شده است. هم‌اكنون در ايران دو اپراتور و يك نيم‌اپراتور وجود دارد كه در سطح كل كشور فعاليت مي‌كند، البته اپراتورهاي منطقه‌اي ديگر هم در شهرهاي كيش و اصفهان موجودند كه در مجموع هشت سرويس دهنده ارتباط سيار در كشور به فعاليت مشغول هستند كه شامل:

1- تلفن همراه دولتي(همراه اول) 2- تلفن همراه اعتباري خصوصي تاليا 3- تلفن همراه ايرانسل كه اپراتور دوم ناميده مي‌شود 4- تلفن همراه كيش 5- تلفن همراه اعتباري اصفهان 6- تلفن همراه ماهوارئي يا كوثر 7- تلفن بي‌سيم 8- تلفن بي‌سيم باند شهروندي

گستردگي سه شبكه اول، دوم و سوم بيشتر مي‌باشد و عمده فعاليتهاي تلفن همراه به عهده اين سه شركت مذكور است.شبكه‌ها كه محل اتصال كاربران با دنيايي بيرون هستند ، سازمانهايي هستند كه وظيفه ايجاد بستر سخت‌افزاري و نرم‌افزاري را به عهده دارند كه در نهايت به برقراري ارتباط كاربران شبكه مي‌پردازند و توانايي حوزه ICTيعني مركز تكنولوژي اطلاعاتي را به نمايش مي‌گذارند.

منظور از تحقيق حاضر بررسي و كنكاش پيرامون ليستهاي فني و سخت‌افزاري تلفن همراه نيست بلكه اين تحقيق تأثيرگذاري و دگرگوني كه اين تكنولوژي جديدبا قابليتها و تواناييهاي زيادي كه دارد و چگونه بر فرهنگ ارتباطي جامعه سنتي و رفتار اخلاق كاربران اثر مي‌گذارد مورد مطالعه قرار مي‌دهد و تواناييها و قابليتهاي بسياري كه نظير SMS,VMS,IMS,QPRSو Emaleو ساير فن‌آوريها كه در آينده پديد خواهد آمد و بر ار تباطات اثر خواهد گذاشت را ارزيابي مي‌كند. اگر به اثرات و تغييرات رفتاري و ارتباطي كه تلفن همراه در جامعه ما به وجود آورده است دقت كنيم مشاهده خواهيم كرد.در اين چند سال اخير تغييرات فراواني در زندگي كاربران به وجود آمده است كه به چهار ديدگاه مي‌توان طبقه‌بندي كرد.

1- تأثيرگذاري تلفن همراه بر نقش فرد در اجتماع 2- تعامل فرد با اجتماع 3- سطح كنش فردي در زندگي خصوصي 4- سطح كنش اجتماعي افراد در محيط‌هاي عمومي. در هر مرور ملاحظه مي‌گردد كه چگونه رقابتهاي صنعتي در حوزه فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات موجب بروز خلاقيتهايي مي‌شود كه به نوبه خود يكي از اين چهار نوع تأثيرگذاري تلفن همراه را پديد مي‌آورند، باعث تغييرات ژرفي در فرهنگ ارتباطي و اطلاعاتي در زندگي بشر مي‌شوند. با توجه به ويژگيهاي خاص اين وسيله ارتباطي نوين تحقيق حاضر سعي دارد به معرفي اين پديده جديد پرداخته بازتابهاي منفي و مثبتي كه در ارتباط با چهار ويژگي خاص اين وسيله ارتباطي مورد نظر دارد بررسي نمايد.

تلفن همراه به فرد ارتباط گسترده با حق انتخاب را مي‌دهد و نوعي رفتار فردگرايي در كاربران كه با گزينش مخاطب كه اساس ارتباط را ناهماهنگ و مشكل مي‌سازد، به وجود مي‌آورد.البته مزايا و محاسن اين وسيله ارتباطي را نبايد فراموش كرد در جوامع گسترده و شهرهاي بزرگ مثل تهران كه مردم با مشكلات زيادي مانند ترافيك، كمبود وقت، بعد مسافت وكمبود انرژي مواجه هستند، كه امكان ارتباط چهره به چهره مشكل هست ،كارايي تلفن همراه بي‌نظير است و روانشناسان اجتماعي معتقد هستند علت افزايش تمايل به تلفن همراه در جامعه ،اضطراب ناشي از عدم امنيت است. بدين معني كه افراد در سنين مختلف همواره از آينده خود نگران و بي‌اطلاع هستند وبا اين وسيله خود را درگير مي‌كنند. مثلاً جواني كه ارتباط با اعضاء خانواده براي او كافي و مطلوب نيست احتياج به معاشرت با دوستان و همسالان خود دارد .تلفن همراه را وسيله معاشرت خود با ديگران مي‌داند اگر همين فرد تلفن همراه نداشته باشد براي برقراري ارتباط يا به صورت حضوري و يا ، تلفن ثابت مجبور است ارتباط برقرار كند و هر دو مورد فرد را محدود مي‌كند و زندگي‌اش را مختل مي‌سازد و موجب خودگشايي فرد مي‌گردد.

بنابراين تلفن همراه به كمك او مي‌آيد طوري كه ارتباطاتش تحت كنترل نيست و استقلال ارتباطي دارد. اگر اين استقلال ارتباطي را خوب مديريت كند كم كم به ارتباطات موفق روي مي‌آورد و شخصيتش شكل مي‌گردد. تلفن همراه با تكيه بر فرد ، فرهنگ خاص خود را به كاربر ديكته مي‌كند اگر فرد در گذشته مي‌بايست در ميان جمع مي‌بود تا تنهايي را حس نكند و براي پذيرفته شدن در گروه ارزشها و هنجارهاي آنها را قبول مي‌كرد، امروزه مي‌تواند بدون توجه به هنجارهاي گروهي و بي‌اعتنا به برخوردهاي جمعي، فرهنگ فردگرايي خود را تقويت كند. پديده فردگرايي كه محصول تحولات مربوطه به حوزه فهم، تجربه اجتماعي و توسعه تكنولوژيهاي ارتباطي است. به نظر مي‌رسد همه صنايع ارتباطي قبلي ضمن فردي بودن، به حوزه فرد استقلال نمي‌بخشيد و بستر توسعه فردي را فراهم نمي‌كرده است .اما تلفن همراه مهمترين تكنولوژي فردي است كه ضمن ايجاد خلوت مستقل فردي رابطه اجتماعي فرد را در يك بستر شبكه اي معنادار كرده است. و به عنوان ابزاري ارتباطي مطرح است كه ظرفيتهاي رو به توسعه آن اين وسيله را تبديل به ظرفتيهاي كامپيوتري و چندرسانه‌اي (مولتي مديا) كرده است. با اين نگاه تلفن همراه تكنولوژي فردي محسوب مي‌شود كه حوزه استقلال جديدي از فردگرايي را فراهم مي‌سازد و رفتارهاي فردي را در مقايسه با رفتارهاي جمعي و يا چهره به چهره تغير داده و تأثيرات خاصي از قبيل بي‌تفاوتي، غيرصميمانه بودن و غيرمحترمانه رفتاركردن را در پي دارد و نوعي زندگي مدرن را براي كار بران فراهم مي‌سازد ، به طوري كه كار بر اساس منفك شدن از جامعه را حس مي‌كند و حالت برتري‌جويي و اقتدار نزد خود احساس مي‌كند.البته فردگرايي غيرعقلاني كه در كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه در اثر نفوذ تكنولوژيهاي بدون زيرساخت در اين جوامع به وجود آمده است با فردگرايي عقلاني كه احترام به حقوق ديگران و احترام به آزادي و دمكراسي در كشورهاي پيشرفته و توسعه يافته تفاوت دارد.

لذا با توجه به مباحث مطرح شده در تحقيق حاضر به بررسي نقش تلفن همراه و تأثيرگذاري آن در وضعيت فرهنگي ارتباطي كاربران بين دانشجويان رشته ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز مجتمع دانشگاه وليعصر مي‌پردازد.

اهميت و ضرورت تحقيق:

عصر ارتباطات كه ما انسانها در آن زندگي مي‌كنيم، نياز به داشتن يك وسيله ارتباطي دارد، كه از نظر مشخصات مثل : وزن، حجم، زيبايي، كارايي و تأثيرگذاري در رفتار كاربران در شأن انسان پيشرفته امروزي بوده و بدون ايجاد محدوديت و تأثيرات ناب هنجار فرهنگي و ارتباطي بتواند نيازهاي جامعه بشري را سريعاً بدون فوت وقت با صرف كمترين هزينه و انرژي و ايجاد بيشترين روابط انساني اصولي برآورده نمايد.

تلفن همراه وسيله ايده‌آلي است كه تمام مشخصات فوق را دارا مي‌باشد. دستيابي به تكنولوژي‌هاي جديد ارتباطي براي كشور و مردم ما ضرورت، گريزناپذير مي‌باشد. بخصوص كشور پهناور ايران و شهرهاي نظير تهران ، كه در آن ارتباط چهره به چهره به علت وجود عوامل مختلف از قبيل بعد مكان، محدوديت زمان و مشكلات اياب و ذهاب و ساير عوامل مادي آسان نمي‌باشد. تلفن همراه به عنوان وسيله ارتباطي كه در حال حاضر حدود 21 ميليون كاربر ر ا زير پوشش دارد. جزء ملزومات زندگي مي‌باشدو كليه امكانات مورد نياز انسان را از نظر فني و كاربردي براي تسهيل زندگي دارا مي‌باشد و هم‌رديف صنعت چاپ كه در قرن 17 باعث تحول و پيشرفت بشريت گرديد تلفن همراه نيز در قرن 21 موجب انقلاب ارتباطي گرديده است. ورود تلفن همراه به عرصه ارتباطات جهاني، كم و كيف زندگي بشر را به نحوي قابل لمس تحت تأثير امكانات و قابليت‌هاي خود قرار داد. تا جايي كه متناسب با فراگيري و افزايش ضريب نفوذ آن سطح و كيفيت دسترسي افراد به ارتباطات و سرعت برقراري ارتباط آنها نيز افزايش يافت. مزيت ديگري كه اين پديده به كاربران خود ارائه مي‌كند و موجب مي‌شود تا در هر مكان جغرافيايي و هر زمان در دسترس باشند، قابليت نامحدود بودن بعد مكاني اين ابزار ارتباطي است.

اما اثرات اين پديده جديد بر زندگي بشر امروز به همين جا ختم نمي‌شود و مي‌تواند در ابعاد وسيع و در عين حال متفاوتي بروز نمايد اين اثرات در دو دسته مشخص فناوري شبكه تلفن همراه و فناوري ساخت گوشي تلفن همراه قابل بررسي و تحقيق هستند.

گروه نخست اثرات ناشي از تلفن همراه بر زندگي انسان، كه به فناوري شبكه تلفن همراه و قابليت‌ها و امكانات قابل عرضه بر روي بستر آن برمي‌گردد. قابليت‌هايي كه باعث مي‌شوند تا سطح كيفيت و سرعت دسترسي افراد به انواع ارتباطات افزايش يابد به عنوان نمونه ارائه خدمات، نظير سرويس پيام كوتاه به اندازه‌اي بر روابط عمومي، اجتماعي، اقتصادي، رفتاري و حتي فرهنگي جوامع تأثيرگذار بوده كه در حاشيه خود ، فرهنگ و ادبيات مستقلي را ايجاد كرده است

گزارش كارآموزي آموزش و ساخت پورتال

گزارش كارآموزي آموزش و ساخت پورتال

فهرست مطالب

فصل اول

آشنايي با محيط كار

فصل دوم

مقدمه

پرتال چيست

تاريخچه پرتال

جنبه هاي كار كردي يك پرتال

معماري پرتال

مزاياي پرتال سازماني

تفاوت پرتال سازماني با وب سايت

مردم به پرتال اعتماد ندارند

منابع

فصل اول:

آشنايي با محيط كار:

شركت رفان يك شركت توليد كننده قفل و دستگيره مي باشد.كه من در قسمت اداري و كامپيوتري ان مشغول به كار بودم.وظيفه من در اين شركت ابتدا اموزش ساخت و در نهايت ساخت پرتال بود كه به سرپرستي اقاي مهندس محمد تهراني انجام شد.محل كار اموزي در ميدان افسريه كوچه شركت واحد كوچه باسكول پلاك 2 واقع شده  است.

فصل دوم:

مقدمه:

              بهبود و ايجاد اصلاحات در اداره حكومت ها و بخش دولتي موضوعي اساسي در دنياي تجارت امروزاست. لزوم پاسخ گويي به تغييرات ناشي از جهاني شدن، امور اقتصادي و تجارت جهاني، گسترش جوامع و انتظارات مشتريان به ويژهً با پيشرفت هاي دو دهة ي اخير در زمينه فناوري اطلاعات، روندي تكاملي در كشورهاي مختلف پاگرفته است. سرعت اين تغيير و تكامل در كشورهاي مختلف متفاوت است. اين تكامل دربرگيرنده طيف وسيعي از اهداف و چشم اندازها جهت بهبود عملكرد دولت ها در زمينه هاي قوانين و مقررات، شفافيت در اداره حكومت ها، سازندگي و مشاركت عمومي است.
پيشرفتهاي انجام گرفته در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT)، در راستاي جامعه اطلاعات تغييرات زيادي در انتظارات شهروندان، ساختار سازمان ها، فرهنگ، علوم و فرآيندهاي كاري ايجاد نموده است. دولت ها به دنبال به كارگيري ابزارها و راهكارهاي مبتني بر (ICT) جهت پاسخگوئي به نياز شهروندان هستند.

تاثير دولت الكترونيكي به طور ساده اداره بهتر كشور با افزايش بازدهي سياست هاي دولت، ارتقاء سرعت و كيفيت خدمات دولتي، تعاملات بيشتر با شهروندان و افزايش بهره وري كليه فرآبندهاي دولتي است.

حال دولت الكترونيكي يكي از مهم ترين محورهاي كاربرد فناوري اطلاعات و ارتباطات در دنيا است. اين اهميت در كشور ما كه دولت بزرگ ترين بنگاه اقتصادي و نهاد فرهنگي است، به مراتب بيشتر است. در تعريف دولت الكترونيكي مي توان گفت كه: دولت الكترونيكي به معناي به كارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات در بخش هاي مختلف دولت، به منظور افزايش بهره وري و ارتقا سطح خدمات رساني است.

پورتال  چيست؟

عبارت پرتال به معنى درگاه و در مى باشد . درحقيقت وظيفه يك سايت پرتال جمع آورى اطلاعات از منابع مختلف و ايجاد يك درگاه واحد براى دسترسى به كتابخانه اى از اطلاعات و خدمات دسته بندى و اختصاصى شده مى باشد . پرتال ها با اين هدف ايجاد
مى شوند كه كاربران اينترنت بتوانند گردش خود را در اينترنت از طريق يك مدخل مدرن و ساختيافته شروع نموده و هر موقع كه اراده كنند بدون هيچ مشكلى به نقطه شروع بازگردند .

در يك دسته بندى كلى عملكرد ها و قابليتهاى اصلى يك سيستم پرتال عبارتند از :
- دسترسى به اطلاعات مورد نياز

• ارتباط با ديگر كاربران
• دسترسى به برنامه هاى كاربردى مجزا

انجام امور روزمره كارى ، شهر ى ، ادارى و...

بنابراين يك سايت پرتال بايد علاوه برقابليتهاى زير بنايى همچون امنيت ، سرعت ، و دقت ، سرويسهاى متععدى نيز در اختيار كاربران و مديران سايت قرار دهد . عمده اين سرويسها عبارتند از:

• سرويس مديريت محتوا2- سرويس پست الكترونيك
• سرويس كنفرانس الكترونيكى
• سرويس جستجو
• سرويس عضويت در سايت
• سرويس نظر سنجى
• سرويس تكميل و ارسال فرم هاى الكترونيكى
• سرويس پرداخت اينترنتى
• سرويس خبر

بايد توجه داشت كه يك پرتال موفق تنها شامل مجموعه اى از منابع اطلاعاتى نيست بلكه تركيب درستى از سرويس هاى اصلى فوق الذكر است .

انواع پرتال :

- پرتال هاى شركتى : Corporate Portal

دسترسى اختصاصى به اطلاعات خاصى از يك شركت يا
كمپانى خاص را فراهم مى كند

• پرتال هاى تجارى : Commerce Portal

از مقوله تجارت الكترونيك پشتيبانى مى كند .

• پرتال هاى شهرى

: City Portal

دسترسى به خدمات و اطلاعات يك شهر را ممكن مي سازد .
- پرتال هاى فراگير

: Pervasive Portal
دسترسى از طريق تجهيزات فراگير مثل سازد.PDA را ممكن مى

خلاصه تاريخچه پرتال:

اگر در دنياي كامپيوتر به عقب بازگرديم، زماني را خواهيم يافت كه در آن سيستم هاي نرم افزاري به گونه اي متحول شدند كه ديگر لازم نبود براي كار با يك برنامه، برنامه هاي ديگر بسته شوند، يعني مي توانستيم همزمان از چند برنامه كاربردي استفاده كنيم بدون آنكه با مشكلي مواجه شويم.امكاني كه قبل از آن وجود نداشت. تاريخچه پرتال ها از همان زمان آغاز شد و نسلهاي تكامل يافته آنها يكي پس از ديگري پا به عرصه دنياي اطلاعات گذاشتند.

تاريخچه كارخانه برق تا به امروز

تاريخچه كارخانه برق  

بخش يك:تاريخچه

بخش دوم:حقوق و دستمزد

بخش سوم:طبقه بندي شركت

بخش چهارم:فعاليت مالي ترازنامه

• تاريخچه

اگر كسي بخواهد كه تاريخ علم الكتريسيته را تا قرن ششم قبل از ميلاد بكشا ند. بر او خرده نمي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان گرفت زيرا در آن عصر كهربا و مغناطيس و برخي از خاصيتهاي اين دو ماده شنا‌خته شده بود و اين سخن از طا لس ملطي[1] روايت شده است كه گفته بود «مغناطيس در خود روحي دارد، چه آهن را به جنبش در مي آورد[2].»

اما در واقع الكتريسيته از تاريخ 1785 ميلادي كه كولن[3] قانون اصلي الكتريسيته ساكن را يافت و شباهت بسيار نزديك آن را با قانون جاذبة عمومي نشان داد[4] آغاز مي‌شود.

از اين زمان تا سال 1871 كه گرم ماشين برقي خود را اختراع كرد 86 سال طول كشيد. انرژي، استعداد يك سيستم براي انجام دادن كار خارجي است[5]. تأثير گذاري هر عامل بر محيط اطرا فش به همين استعداد بستگي دارد. در ميان تأثير گذاران بر محيط، انسان از اين امتياز شگرف بر خوردار است. كه مي‌تواند با به كار بردن تمهيداتي، حاملهاي انرژي را به خد مت خود در آورد و از استعداد كارزايي آنها در راههاي مطلوب خودش سود ببرد.

انسان اين مهم را به اختراع دستگاههاي لازم تحقق بخشيده است. اين دستگاهها واسطه‌اي هستند كه گونه خاصي از انرژي را به گونه‌ ديگر تبديل مي‌كند به نحوي كه از نظر كاربرد قابل استفاده و مطلوب باشد.

ماشينهاي ساده مانند اهرم، چرخ، اره، چكش و سطح شيب دار از ديرباز توسط بشر شناخته شده بودند و كار آنها اساساً تغيير شكل انرژي مكانيكي حاصل از نيروي عضلاني بود. با گذ شت زمان و متنوع شدن نياز بشر به انرژي انواع ديگري از ماشينها كه تبديلات پيچيده تري را انجام مي‌دادند اختراع شد.

ماشينهاي تازه، علاوه بر آنكه استفاده از انرژي عضلاني انسان را متنوعتر و كار آمد‌تر ساختند، توانستند منابع ديگري در بيرون از وجود انسان را نيز مهار كنند و به خدمت او در آورند.

ماشينهاي بافندگي دستي، آسيابهاي بادي و آبي و كشتيهاي بادباني را مي توان از اين زمره محسوب داشت.

دستيابي بدين گونه منابع انرژي، گام بزرگي در راه فراتر رفتن انسان از محدودة امكانات بدني وي بشمار مي‌رفت. ولي چون سيستمهاي بكار رفته، نسبت به انرژي قابل استحصال از آنها بسيار حجيم بودند، ماشينها هم مي‌بايست به همان نسبت حجيم و بزرگ باشند و همين امر محدوديتهاي بسياري را بر كم و كيف و كارائي ماشينها تحمل مي كرد.

بنابراين، توجه دانشمندان به ساخت ماشينهايي كه بتوانند منابع انرژي متراكم را به كار گيرند معطوف شد. اختراع ماشين بخار در سال 1764 ميلادي توسط جيمز وات[6]، منشأ تحولي سريع و شديد در صنعت گرديد. وجه تمايز اين ماشين جديد با ماشينهاي قبلي در اين بود كه با حجم بسيار مختصري مي‌توانست انرژي متراكم در سوخت را به انرژي از نوع دلخواه (مكانيكي) تبديل كند.

استفاده از ماشين بخار در وسائط نقليه و كارخانه‌ها به سرعت پيشرفت نمود. در كارخانه ها، با سود جستن از يك محور انتقال انرژي و با كمك تعدادي چرخ فلكه و تسمه، انرژي مكانيكي را از ماشين بخار در يا فت و بين دستگاههاي مصرف كننده توزيع مي كردند و با اين روش توانستند انرژي حاصل از ناشين بخار را مهار سازند.

ماشين بخار تا 140 سال پس از اختراع آن، يكه تاز ميدان بود و در عين حال، تلاش در   راه دستيابي به ماشينهاي كار آمد‌تر ادامه داشت.مثلاً :

• در سال 1876 نيكولاس آگرست اوتو[7] ماشين چهار زمانة خود را كه با گاز كار مي‌كرد اختراع نمود .
• در سال 1892 رودلف ديزل[8] موتور اختراعي خود را به ثبت رسانيد .
• از اواخر قرن نوزدهم توربينهاي بخاري و آبي باري تهية انرژي مكانيكي از انرژيهاي حرارتي و پتانسيل وارد بازار شدند.

1-2- نخستين كارخانه برق شهري در ايران

بي ترديد، پرسابقه‌ترين و نام آورترين فرد در ميان بنياد گران صنعت برق در ايران را بايد مرحوم حاج حسين امين الضرب (مهدوي) فرزند حاج حسن امين الضرب دانست. او نخستين كسي بود كه با كسب امتياز نامة‌معتبر اقدام به تأسيس كارخانة برق شهري در ايران كرد و با توجه به شرايط زمان،‌ جمعيت و نياز مصرف،‌مولدهاي مناسب وارد كشور كرد و در تهران به كار انداخت.

آن شادروان در سال 1246 هجري شمسي ديده به جهان گشود و در 28 آذر سال 1311 بر اثر سكته در گذشت. وي در دورة اول مجلس شوراي ملي به نمايندگي انتخاب شد و نايب رئيس مجلس گرديد و در دورة ششم هم از تهران به نمايندگي رسيد. علاوه بر اينها مدتي هم رياست اتاق تجارت را بر عهده داشت.

چنانكه از امتياز نامة حاج امين الضرب بر مي‌آيد، امتياز كارخانه‌هاي برق، آجر سازي و تجاري تؤاماً گرفته شده بود. كارخانة آجر سازي، ابتداي جادة شهر ري در جنوب غربي ميدان شوش احداث شد و به بهره برداري رسيد. آجرهاي محصول اين كارخانه كاملاً شبيه آجرهاي مشبك سفالي امروزي بود، ولي به علت نبودن ملات سيمان مشكل كلي ساختمانها و شيوه‌هاي رايج ساختمان سازي در آن زمان و همچنين گراني آجرهاي توليد كارخانه‌ در مقابل ارزاني اجرت كارگران خشت مال، آجرسازي ماشيني در اين كارخانه چندان دوامي نيافت وبسيار زود تعطيل گرديد، اما از كورة بلند آن سالها براي پخت آجرها معمولي استفاده مي‌شد و مي‌توان گفت كه اين كوره، بعدها به صورت الگويي براي احداث ديگر كوره‌هاي آجرپزي درآمد.

2-2- برقراري انشعاب و نحوه وصول مطالبات

با توجه به اعلان تاسيس كارخانه چراغ برق، تأمين لوازم الكتريكي و سيم كشي انشعاب و ساختمانها بايد توسط كاركنان كارخانه انجام مي‌شد. چون نه تنها در آن زمان بلكه بيست سال بعد هم شخص يا شركتي اقدام به واردات و فروش لوازم الكتريكي ننمود و بعلاوه به هيچ وجه تخصصي هم براي اينكه در مملكت وجود نداشت. به اين منظور لوازم مورد نياز براي برقراري انشعاب و سيم كشي داخلي منازل و ساير اماكن و حتي لامپ و سرپيچ تهيه و نصب مي‌شد و براي وصول هزينه‌هاي مربوطه در دو سال اوليه كار بخط و امضاء مدير كارخانه كه شخصي فرانسوي بنام هرميه بود فاكتوري (قبض) نوشته و براي وصول به مشتري ارائه مي شد.

بهاي هريك از لوازم طبق فاكتورهاي موجود رقم قابل ملاحظه‌اي بوده، مثلاً لامپ 16 شمعي 5 قران بود و تعويض لامپ با پرداخت بهاي آن هر سه ماه يكبار توسط كارخانه انجام مي‌شد. بهاي هر دستگاه كنتور نيز 280 قران بود و به دليل گراني بعضاً كنتور را كرايه مي‌داده‌اند.

در شروع كار حتي در منازل هم انشعاباتي بدون كنتور و از طريق لامپ شماري دائر مي‌گرديد و بهاي برق براساس لامپ شماري براي پنج تا هفت ساعتي كه كارخانه كار مي‌كرد محاسبه و دريافت مي‌شد و براي كسي هم امكان استفاده بيشتر نبود. از طرفي لوازم و تخصص كاري انحصاراً در اختيار كارخانه بود، البته بعد از چند سال كه كنتور افزايش ارزانتر به مقدار كافي وارد شد در تمام منازل كنتور نصب گرديد، ولي مغازه‌ها مي‌توانستند از دو طريق يعني نصب كنتور و يا لامپ شماري استفاده كنند.

سالهاي بعد در خيابان چراغ برق مقابل كارخانه برق شخصي بنام حسن ضرابي شروع به واردات لوازم الكتريكي كرد و روي تابلوي مغازه خود نوشته بود اولين وارد كنندة لوازم الكتريكي.

لامپها در آن زمان عموماً 16، 25، 32،‌ و بندرت 100 شمعي بودند و حدود ده دستگاه چراغ آرك كه به شكل قوس الكتريكي كار مي‌كرد نيز وارد شده بود كه بيشتر براي مراسم و مبادين مورد استفاده قرار مي‌گرفت (يك دستگاه از اين چراغها بر روي سر در كارخانه در عكس دسته جمعي افتتاحيه ديده مي‌شود) .

بايد توجه داشت كه تا حدود 30 سال بعد از تاسيس كارخانه برق، امين الضرب تنها مصرف برق، روشنايي بود. 1310 بادبزن برقي و در سال 1318، راديو و يخچال وارد بازار شد.

براي نمونه در قبض مصرف برق بنام مهمانخانه مركزي (كازانچيان) از طريق محاسبه شماره كنتور كرايه‌اي،‌ براي 431 هكتووات 20/96 قران مطالبه بود. از آنجائي كه برق در آن زمان كالاي بسيار گرانبهائي بوده واحد اندازه گيري ده برابر كوچكتر از امروز يعني هكتو وات ساعت بوده، و كنتورها غالباً بر اين اساس ساخته مي‌شدند.

بهاي برق بازاء هر كيلو وات 2/0 قران يعني كيلو واتي 2 قران بود (بهاي تمام شده امروزي برق حدود يكصد ريال براي هر كيلو وات ساعت است) و علت اساسي بهاي بسيار زياد برق در آن زمان گراني سوخت، تكنولوژي پائين، راندمان كم، نياز به سرمايه زياد و بهره وري كم بوده است.

براي وصول بهاي برق مصرفي مغازه‌هاي بدون كنتور حدود شش نفر تحصيلدار از نيم ساعت به غروب مانده شروع به جمع آوري پول چراغ طبق صورت تنظيمي مي‌دادند. دو ساعت از شب گذشته دخل را تحويل دفتر شبانه مي‌نمودند. ولي براي منازل اعم از با كنتور يا بدون كنتور و مغازه‌هاي با كنتور ماهيانه قبض صادر مي‌شد و با مراجعه به منازل يا مغازه‌ها وجه دريافت مي شد، وصول اين پول كار ساده‌اي نبود و بعضاً با مراجعات مكرر وصول مي‌شد و گاهي نيز اصولاً وصول نمي‌شد.

جالب آنكه در شرايطي كه وضع مالي كارخانه خوب نبود به كارمندان،‌برابر حقوقشان قبض برق يا فاكتور تحويل مي‌دادند.
1-3- صنعت برق در برنامه اول عمراني كشور

در اولين سالهاي بعد از سال 1320 هجري شمسيي نظر به اشغال ايران توسط قواي خارجي و اثرات ناشي از آن، توسعه صنعت برق به كندي صورت گرفت. در اين سالها كه همزمان با ادامه جنگ جهاني دوم و ويران شده بسياري از كارخانه‌ها سازنده لوازم و تجهيزان مختلف از جمله مولد برق در سراسر جهان بود، صنعت برق در ايران نيز نمي‌توانست از اين بحران جهاني به دور باشد و در نتيجه پيشرفت قابل توجهي در اين زمينه صورت نگرفت. با اين وجود براي تأمين برق كشور اقدام به خريد و نصب چهار دستگاه مولد 2000 كيلو واتي ( در مجموع به قدرت 8000 كيلو وات) در محل شركت برق منطقه‌اي فعلي تهران (ميدان شهدا) شد كه در مهرماه سال 1327 بهره برداري از آن آغاز شد.

احداث اين نيروگاه و حتي استفاده از نيروي مولد برق كارخانه‌هاي دولتي از جمله سلطنت آباد، سيمان ري، سيلو، دخانيات و راه آهن نيز تكافوي پاسخگويي به نيازهاي برق تهران را نمي‌كرد. چنانكه در زمستان سال 1328 كمبود نيروي برق در تهران به طور كامل محسوس شد و به همين خاطر مسئولان پس از مطالعه و بررسيهاي لازم در سالهاي 1332 و 1333 اقدام به خريد سه دستگاه مولد ديزلي 1300 كيلو واتي و در مجموع به قدرت 3900 كيلو وات از كارخانه «نردبرگ» آمريكا به مبلغ 500000 دلار نمودند .

اين مولدها در فاصلة‌ سالهاي 1334 و 1335 مورد بهره برداري قرار گرفتند.

در طي اين مدت در برخي از شهرها و روستاهاي بزرگ، شهرداريها و يا بخش خصوصي به طور مستقل اقدام به نصب مولد و احداث شبكه توزيع برق نمودند. در اين سالها به منظور رفع مشكلات ناشي از جنگ جهاني دوم و جبران عقب افتادگيهاي امور كشور از جمله صنعت برق، اقدامات گسترده‌اي به عمل آمد و نظام اقتصادي كشور با پياده شدن برنامه‌هاي عمراني،‌ بصورت برنامه ريزي شده و منظم آغاز گرديد.

در برنامه اول عمراني كشور كه هفت ساله در نظر گرفته شده بود و از مهر ماه سال 1327 به اجراء گذاشته شد، هدف اصلي در توسعه صنعت برق، تامين مصارف خانگي و روشنايي شهرها و فراهم آوردن رفاه اجتماعي بوده است. دراين برنامه مبلغ 250 ميليون ريال براي خريد و مولدهاي برق هزينه شده است. در طول برنامه مذكور، سازمان برنامه‌ مولدهاي برق ديزلي 50، 100 و 150 كيلو واتي را خريداري نمود و يا كارمزد و بهره 3 درصد به شركتهاي برق خصوصي و شهرداريها فروخت. در اين برنامه كمكهاي سازمان برنامه محدود به تقاطي بود كه مؤسسه‌هاي برق آنها قدرت پرداخت 50 درصد سهم سرمايه گذراي برق را دارا باشند. در نتيجه توسعه صنعت برق در برنامه اول عمراني تابع امكانات و نياز جاري و آينده شهرها بود.

در اواخر برنامه اول عمراني قدرت نصب شده نامي نيروگاههاي برق كشور برابر 40 مگاوات و ميزان توليد انرژي برق نزديك به 200 ميليون كيلو وات ساعت بود. در اين برنامه اقدامات بسيار محدودي براي ايجاد نيروگاههاي برق آبي، بخاري و گازي نيز صورت گرفت و با نصب يك توربين بر روي رودخانه شوشتر با ژنراتوري به قدرت 500 كيلو وات، استفاده از نيروي برق آبي در خوزستان آغاز گرديد.

2-3- صنعت برق در برنامه دوم عمراني:

در اين برنامه كه از مهر ماه سال 1334 تا مهر ماه سال 1341 ادامه يافت،‌ اجراي طرحهاي مربوط به گسترش و ايجاد شبكه‌هاي برق به عنوان يك فعاليت عمران شهري در جهت بهبود وضع زندگي مردم در برنامه گنجانده شد. هدفهاي اصلي در اين برنامه بر پايه محورهاي زير استوار بود :

• افزايش قابليت توليد برق،
• كاهش هزينه توليد برق، و
• اصلاح نرخها و كاهش سطح عمومي نرخها .

براي تحقق اهداف فوق، كارشناسان داخلي و خارجي پيشنهاد داده بودند كه محدودة جغرافيايي كشور به چهار منطقه تقسيم شده و براي هر منطقه با توجه به شرايط خاص آن منطقه، برنامه جداگانه‌اي براي توسعه تأسيسات برق تنظيم گرديده و به مورد اجراء گذاشته شود. اين چهار منطقه عبارت بودند از :

• منطقه خوزستان : در اين منطقه افزايش قابليت توليد برق مي‌بايست براساس پيش بيني تقاضاهاي برق پايه گذاري شده و هزينه‌ها كاهش داده مي‌شد. همچنين سطح عمومي نرخها بايد به قسمتي طراحي مي‌شد كه مشرق صنايع براي استفاده بيشتر از نيروي برق باشد.
• منطقه تهران : تهران منطقه‌اي بود كه مي‌توانست عرضه كافي برق را در اختيار داشته باشد. لازم بود نرخ برق در تهران كاهش يابد تا از اين راه مصرف برق صنايع افزايش يافته تحولي در صنعت بوجود آيد.
• شهرهاي بزرگ : در شهرهاي بزرگ به ويژه شهرهاي اصفهان، مشهد، تبريز، شيراز، ساري، بابل، قائم شهر و … لازم بود در مورد احداث نيروگاههاي بخاري اقدام شود تا در اين شهرها نيز از طريق كاهش سطح برق، مصارف صنعتي افزايش داده شده و بتواند رشد اقتصادي آينده را موجب شود.
• شهرهاي كوچكتر : گرچه در اين شهرها براي رشد صنعت امكاناتي وجود داشت ولي در مرحلة نخست تأمين برق براي مصارف روشنائي بيشتر مورد توجه بود.

برنامه ديگري كه در طي سالهاي برنامه دوم عمراني كشور آغاز گرديد شروع كار ساختمان سدهاي بزرگ از قبيل سدهاي دز، امير كبير و سفيد رود و سپس احداث نيروگاههاي برق – آبي در آنها به شرح زير بود :

• سد دز با ظرفيت نصب شده اوليه 130 مگاوات ،
• سد امير كبير با ظرفيت نصب شده اوليه 91 مگاوات ، و
• سد سفيد رود با ظرفيت نصب شده اوليه 35 مگاوات .

هدف اين بود كه عمليات اجرائي سدهاي فوق درسالهاي اوليه برنامه سوم عمراني كشور پايان يافته و ظرفيت نيروگاههاي برق آبي كشور راكد بسيار ناچيز و غير قابل ذكر بود به حدود 250 مگاوات برسد، و در آينده نيز به موازات افزايش نياز به نيروي برق، ظرفيت اين نيروگاهها به تدريج افزايش يابد.

3-3- صنعت برق در برنامه سوم عمراني :

در برنامه سوم عمراني كشور كه از مهرماه سال 1341 به مدت 5 سال و نيم به اجراء گذاشته شده بود به نقش صنعت برق در تقويت زير بناي اقتصادي اهميت زيادي داده شد و ضمن آنكه تأمين برق براي مصارف صنعتي در درجه اول اهميت قرار داشت، روشنائي شهرها و مصارف خانگي نيز از نظر دور نمانده و برنامه ريزيهايي به منظور تأمين رفاه اجتماعي صورت گرفته بود.

[1]. Thales of Miletos

[2]  - تاريخ علم، جرج سارتن، ترجمه احمد آرام .

[3] . Charles Augustion Coulomb

[4] - تاريخ صنايع و اختراعات، پي ير روسو،‌ ترجمه حسن صفاري .

[5] - تعبير از ماكس پلانك Max Plant

[6] - James Watt .

[7] - Nikolaus August Otto .

[8] - Rudolf Diesel .

برق خودرو

برق خودرو

در اجتماع حاضر دنيا با توجه به روند سريع و رو به رشد صنايع خودرو سازي، بحثهاي گوناگون كيفي و كمي خودروها باعث شده، سازندگان با سليقه هاي متنوع مشتريان خود روبروه شوند كه در راستاي توليد خودرو، وسايل و امكانات رفاهي فراواني راجهت عرضه محصولات خود به خودرو بيفزايند. با توجه به اينكه اغلب وسايل مورد بحث الكتريكي بوده و محتاج منبع عظيمي از نيرو مي باشد و باطريها جوابگوي ميزان مصرف بالاي مصرف كننده ها نيستند، نياز به مولد نيروي الكتريكي مناسب جهت راه اندازي وسايل الكتريكي و حتي شارژ باطري بسيار ضروري بوده ، در همين راستا مولدهاي برق با نام دينام ( مولد برق DC ) توليد گشت كه تا حدي جوابگوي نياز خودرو و وسايل ضروري آن مانند كويل، چراغهاي جلو و عقب، بوق و شارژ باطري بود ولي وسايل رفاهي مانند كولر، بخاري، شيشه بالابر برقي، پروژكتورهاي اضافي، در بعضي موارد يخچال خودرو و غيره مصرف بسيار بالايي داشته كه سازندگان بالاجبار رو به ساخت مولدهاي AC (آلترناتور) آوردند كه كاملا نياز آنها را  برآورده مي كرد.

امروز در صنايع خودروسازي دنيا ديگر خبري از ساخت دينام نيست. بلكه همه سازنده ها از آلترناتور با ميزان جرياندهي دلخواه خود استفاده مي كنند.

توضيحات  مربوط به دينام و آلترناتور در قسمتهاي مختلف بازگو خواهد شد.

فصل اول : دينام

دينام مولد جريان مستقيم مي باشد كه بطور كلي از قطعات زير تشكيل مي گردد.

شكل

بررسي عملكرد مدار ساده دينام

از حركت دادن يك سيم هادي در ميدان مغناطيسي به طريقي كه خطوط قواي ميدان مغناطيسي را قطع كند، نيروي محركه اي القاء مي شود كه اين نيرو به وسيله آمپرمتر در هادي قابل تشخيص است. با تغيير جهت حركت هادي جهت حركت عقربه آمپرمتر نيز تغيير مي كند. اگر سيم هادي در جهتي حركت كند حركت آن با خطوط قوا موازي باشد،  هيچ  نيروي محركه اي در آن القاء نمي شود.

در دينام حركت هادي بصورت دوراني است. حركت دوراني هادي به اين صورت قابل انجام است كه سيم هادي بصورت قاب در مي آيد. جريان ايجاد شده در قاب بصورت متناوب خواهد بود كه در زمان اندازه گيري آن به وسيله آمپرمتر، عقربه آمپرمتر بين صفر منفي و مثبت در نوسان است.

براي تبديل ولتاژ متناوب به ولتاژ يكسو، حلقه هادي را به دو نيم حلقه تبديل مي كنند كه بين نيم حلقه ها عايق مي شود. آنگاه ذغال روي حلقه ها قرار مي دهند كه جريان را از  طرف (ذغال مثبت) ميگيرد و به مصرف كننده انتقال مي دهد. ذغال ديگر مدار جريان را مسدود مي كند. به دو نيم حلقه اي كه به منظور يكسو سازي جريان، نسبت به هم عايق بندي شده اند كلكتور (كموتاتور) مي گويند.

ساختمان يك دينام ساده

در ساده ترين صورت دينام فقط يك كلاف يا يك سيم پيچ و دو تكه كلكتور به كار رفته است. در اين دينام جريان لازم براي بالشتكها از ذغال مثبت تامين مي شود، يعني مقداري از جريان توليد شده دينام براي مغناطيس كردن قطبها به مصرف مي رسد. چنين دينامي را خود تحريك گويند.

در چنين دينامهايي شدت نوسانات ولتاژ زياد است و براي كاهش دادن آن بجاي استفاده  از يك كلاف سيم پيچ از كلافهاي متعدد استفاده كنند و مجموعه كلافها را در بدنه آرميچر قرار دهند و در ميدان مغناطيسي به دوران در مي آورند.

نوسانات بوجود آمده در واقع همان منحني هايي هستند كه از چرخش هادي در جريان خطوط قوا بوجود مي آيند. با اضافه شدن تعداد سيم پيچ، تعداد منحنيها در يك دوره گردش آرميچر آنقدر زياد مي شود كه تواتر آنها حالت خط مستقيم را بوجود مي آورد.

در نتيجه ازدياد حلقه هاي سيم پيچ آرميچر، منحني ولتاژ و جريان ايجاد شده به خطوط مستقيم نزديكتر مي شود و اين حالت است كه به آن كم كردن نوسانات ولتاژ دينام مي گويند.

افزايش ولتاژ خروجي دينام

براي افزايش ولتاژ خروجي دينام، يعني رساندن آن به حدي كه بتواند پاسخگوي نياز مصرف كننده ها باشد، به نسبت لازم عوامل زير بايد افزايش يابد.

1-طول سيم

2-سرعت حركت آميچر

3-شدت ميدان قطبين

4-زاويه بين خطوط ميدان و مسير حركت

در حركت دوراني، مسير هادي بين صفر تا 360 درجه است و نمي توان آن را افزايش داد، اما سرعت حركت آرميچر تابع سرعت موتور است و به شرايط كار موتور بستگي دارد. شدت ميدان قطبين (ميدان مغناطيسي ) تابع قدرت خروجي دينام است. با چنين وضعيتي براي افزايش ولتاژ و جريان خروجي دينام بهترين كار ازدياد طول سيم كلافهاي آرميچر است.

در ديناميهاي 6 ولتي در حدود 8 دور سيم بدور شيار آرميچر پيچيده مي شود كه اين كار به خاطر ازدياد طول سيم انجام مي گيرد. در دينامهاي 12 ولتي پيچش در بيش از 10 دور انجام مي گيرد.

آفتامات (رگولاتور)

رگولاتور (آفتامات) در مدار شارژ وظايفي را بعهده دارد كه اين وظايف عبارتند از :

• كنترل ولتاژ خروجي دينام.
• كنترل جريان توليد شده دينام.
• دادن اجازه شارژ به باطري سالمي كه خالي شده است.
• قطع عمل شارژ پس از پر شدن باطري.
• ممانعت از تخليه جريان باطري در دينام به هنگام خاموش بودن موتور.

ساختمان آفتامات (رله ولتاژ)

رله ولتاژ داراي يك هسته آهني با چندين دور سيم پيچ است كه آن را بطور موازي پيچيده اند. روي هسته يك جفت پلاتين تعبيه شده كه در حالت عادي بسته است.

جريان مصرفي بالشتكهاي دينام و سيم اتصال بدنه خارجي از ذغال مثبت گرفته مي شود و پس از تغذيه قطبها به F آفتامات مي رود و در حالت عادي كه ولتاژ خروجي دينام كم است، از طريق پلاتين ها اتصال بدنه مي شود. با  افزايش دور موتور ولتاژ دينام نيز بالا مي رود و همزمان ولتاژ موثر بر سيم پيچ رله ولتاژ افزايش مي يابد. زماني كه ولتاژ توليد شده دينام از حد معيني تجاوز كند نيروي كشش هسته بيش از نيروي فنر پلاتين متحرك مي شود و در نتيجه هسته پلاتين متحرك را جذب مي كند. با باز شدن پلاتينهاي رله ولتاژ، اتصال بدنه قطبين به وسيله مقاومت كامل مي شود. افت مقاومت در مدار قطبها باعث كم شدن جريان مصرفي بالشتكها شده، در نتيجه شدت ميدان مغناطيسي تضعيف مي گردد و ولتاژ خروجي دينام كم مي شود. اين كاهش ولتاژ باعث مي گردد كه هسته رله ولتاژ نيروي خود را از دست بدهد و فنر آن پلاتين متحرك را بكشد و با پلاتين ثابت تماس دهد و مجددا جريان ميدان از طريق پلاتينها اتصال بدنه شود. عمل قطع و وصل پلاتينها در ثانيه چندين بار انجام مي شود و به اين ترتيب مقدار ولتاژ در حد لازم تثبيت مي گردد.

در دينامهايي كه اتصال بدنه داخلي است، جريان D آفتامات به پلاتينهاي رله ولتاژ به ميدان دينام فرستاده  مي شود و در دينام اتصال بدنه مي شود. در زمان باز شدن پلاتينهاي رله ولتاژ از طريق مقاومت جريان به ميدان وارد مي شود و مقدار آن كاهش مي يابد. آفتامات نيسان از نوع اتصال بدنه داخلي است.

عملكرد دينام در حالت واقعي

زمانيكه استارت زده مي شود و موتور شروع بكار مي نمايد، اين چرخش توسط تسمه دينام به پروانه دينام انتقال پيدا كرده و باعث چرخش آرميچر دينام مي گردد. هسته هاي مغناطيسي موجود بر روي هسته دينام كه ايجاد ميدان قوي مغناطيسي مي نمايند توسط آرميچر، اين ميدانها قطع شده و باعث القاء جريان در داخل آرميچر مي گردد. اين جريان از طريق كموتاتور، يا كلكتور به ذغالها رسيده و از آنجا به باطري و مصرف كننده ها مي رسد.

با توجه به عملكرد ساده دينام براحتي مي توان پي به معايب آن برد كه اين معايب عبارتند از :

1-اين سيستم به دور بالاي موتور جهت چرخاندن آرميچر و القاء جريان داخل سيم پيچهاي آرميچر احتياج دارد.

2-با توجه به گرفتن جريان بالا از سر جاروبكهاي ذغال و كلكتور اين امر باعث سياه شدن كلكتور و پايين آمدن عمر مفيد ذغال و در نتيجه كل دينام مي گردد.

3-آفتامات دينام حداقل داراي سه رله (رله جريان، رله ولتاژ و رله قطع و وصل ) مي باشد كه هر كدام منحصرا عمليات ويژه اي را از قبيل تنظيم ولتاژ، جريان و غيره انجام مي دهند كه اين امر باعث بالا رفتن هزينه ساخت دينام و حساسيت بالاي آفتامات مي گردد كه  در صورت بهم خوردن تنظيم آفتامات صدمات شديدي به آفتامات و دينام وارد مي گردد.

4-سرويس و نگهداري مشكل دينام، بازديد ذغالها و كلكتور بعلاوه هزينه مونتاژ و دمونتاژ و نصب مجدد دينام به روي خودرو از ديگر معايب دينام مي باشد.

5-با توجه به وجود هسته هاي مغناطيسي، آرميچري با جريان بالا توليد مي گردد كه باعث حجيم شدن و بالا رفتن وزن دينام مي گردد. اين عيب از معايب منحصر به فرد دينام مي باشد. تنها مزيت دينام اين است كه مولد DC بوده و همخواني نزديكي با باطري موجود در خودرو دارد، ولي تنظيم مشكل آفتامات حساس دينام سازندگان را بسوي ساخت آلترناتور سوق مي دهد.

فصل دوم

عملكرد آلترناتور

زماني كه استارت زده مي شود و موتور شروع بكار مي  كند، اين چرخش توسط تسمه به پروانه آلترناتور انتقال مي يابد وباعث چرخش روتور كه از طريق آفتامات مغناطيسي شده است مي گردد. اين ميدان مغناطيسي دوار توسط سيم پيچهاي استاتور قطع شده، باعث ايجاد جريان داخل استاتور مي گردد كه از طريق ركتي فاير (يكسو كننده قدرت) بصورت جريان يكسو شده به باطري و مصرف كننده ها مي رسد.

مزاياي آلترناتور نسبت به دينام

• سيستم ميدان مغناطيسي دوار نياز به دور بالاي موتور ندارد و حتي در دورهاي پايين و بالا ولتاژ ثابت توليد كرده و باطري دائما تحت شارژ مناسب قرار مي گيرد.

2-جريان جاري در استاتور توسط ركتي فايز يكسو شده و با كابلشوهاي قوي به باطري و مصرف كننده ها مي رسد. اين امر باعث مي شود هرگز جرقه يا گرماي شديد حاصل از اتصالات ضعيف بوجود نيايد و آلترناتور سالم بماند.

3-آفتامات آلترناتور داراي دو رله جريان و قطع و وصل بوده كه فقط جهت تغذيه روتور با مصرف حداكثر سه آمپر بوده كه آسيبي به روتور و آفتامات نمي رساند.

4-سرويس و نگهداري آلترناتور با توجه به مصرف پايين روتور نسبت به دينام هزينه كمتري را در بردارد، زيرا قطعات آلترناتور بسيار ساده با بازدهي بالا مي باشد.

5-كم بودن حجم و وزن استاتور و روتور و كوچكتر بودن يكسو كننده ها باعث پايين آمدن حجم و وزن آلترناتورگشته كه سازنده ها رغبت بيشتري براي ساخت آلترناتور با هزينه كم و بازدهي فراوان نشان مي دهند.

6-جديدا با پيشرفت وسايل الكتريكي حجم آفتاماتهاي آلترناتور بقدري كم شده است كه آنرا داخل خود آلترناتور تعبيه مي نمايند كه اين امر باعث كاهش فضاي اشغالي در سيستم موتور خودرو مي گردد.

منحني مقايسه دينام و آلترناتور.

آلترناتور در دورهاي كم آمپر بيشتري نسبت به دينام توليد مي نمايد. بطوريكه ديده مي شود آمپر خروجي آلترناتور كمي پايين تر از دور آرام توليد مي شود، در حالي كه در دينام آمپر مورد نياز در دوري بالاتر از آزاد گردي موتوز بوجود مي آيد. سطح هاشور بين دو منحني رجحان آلترناتور بر دينام را نشان مي دهد.

آلترناتور سه فاز با روتور دو قطبي

اگر بجاي يك سيم پيچ از سه سيم پيچ استفاده كنيم در در يك دور گردش روتور سه منحني ولتاژ توليد مي شود كه به آن ولتاژ متناوب سه فاز مي گويند. در آلترناتور سه فاز روتور دو قطبي مي باشد، بنابراين فاصله سيم پيچي يك طرف كلاف نسبت به طرف ديگرش 180 درجه است به اين دليل كه وقتي يك طرف كلاف در مقابل N قرار گيرد طرف ديگرش در مقابل قطب S مي باشد.

فصل سوم : آلترناتور نيسان جونيور 2000

آلترناتور مورد بحث ما مربوط به خودرو نيسان جونيور 2000 مي باشد كه در حال حاضر در كشورمان توسط خودروسازي زامياد مونتاژ و به بازار عرضه مي گردد. موتور اين خودرو كه آلترناتور بر روي آن نصب شده در شركت مگاموتور مونتاژ گشته و شركت الكتروشار تنها تأمين كننده آلترناتور نيسان در كشور مي باشد كه وظيفه تأمين اين قطعه را بعهده دارد.

مشخصات فني

اين آلترناتور بطول 157mm و ارتفاع 179mm كه داراي سه پايه به ضخامت 13mm و يك پولي به قطر 69mm بوده كه در موتور نيسان جونيور با كد (P-1 ) مشخص گرديده و عملكرد آن توليد مقدار جريان الكتريسيته لازم جهت كاركرد موتور، مصرف كننده ها و شارژ باطري مي باشد. ولتاژ توليد شده آلترناتور كه توسط آفتامات تنظيم مي شود برابر با 13.5V و حداقل جريان 35A مي باشد.

بخش اول

قطعاتي كه آلترناتور نيسان جونيور را تشكيل مي دهند عبارتند از :

1-براكت پشتي و جلويي : اين دو قسمت پوسته اصلي آلترناتور را تشكيل مي دهد كه قطعات را در بر مي گيرد جنس براكت از آلومينيوم A413-Minex  مي باشد.

براكت جلويي از قطعات زير تشكيل شده است.

1-بلبرينگ

2-صفحه نگهدارنده بلبرينگ كه از جنس ورق آهن ST-12 مي باشد.

پيچ m5×17 به همراه واشر تخت  A5×10

2-استاتور : كار استاتور بدين صورت مي باشد كه سيمهاي استاتور ميدان مغناطيسي حاصل از گردش روتور را قطع كرده و داراي جريان AC گشته، پس از عبور از ركتي فاير و يكسو شدن جهت شارژ باطري و استفاده لوازم برقي خودرو مورد استفاده قرار مي گيرد. سيم پيچي استاتور بصورت دو طبقه دوبل مي باشد كه به صورت سه فاز و ستاره بسته مي شود. براي سيم پيچي از سيم 0.85 استفاده مي كنند. هسته استاتور 36 شيار مي باشد. استاتور خود از قسمتهاي زير تشكيل مي گردد.

1-لمينيشن : تعداد لمينيشنها 21 عدد مي باشد و جنس آن نيز از ورق آهن ST-12 به ضخامت 1mm مي باشد.

2-عايق روي سيمها : اين عايقها وظيفه جلوگيري از بيرون زدن كلافها و اتصال بدنه را به عهده دارند. جنس اين عايقها از فيبر استخواني الياف دار با ضخامت 1mm مي باشد.

3-عايق زيري سيمها : اين عايق تنها وظيفه جلوگيري از اتصال بدنه را به عهده دارد و جنس آن از مايلار با ضخامت 0.25 ميلي متر مي باشد.

محاسبات سيم بندي استاتور

تعداد شيارهاي استاتور به تعداد قطبهاي روتور و تعداد فاز آلترناتور بستگي دارد.  تعداد قطبها × تعداد فاز = تعداد شيار استاتور

در آلترناتور نيسان جونيور كه روتور آن داراي 12 قطب است (6 قطب N و 6 قطب S) و برق سه فاز توليد مي نمايد تعداد شيارهاي استاتور برابر است با

36= 12×3 = تعداد شيار استاتور نيسان جونيور

زاويه دو شيار مجاور : زاويه دو شياز مجاور بستگي به تعداد شيارهاي استاتور دارد. درجه زاويه دو شيار مجاور آلترناتور نيسان جونيور

زاويه سيم پيچي در استاتور نيسان : زاويه سيم پيچي در استاتور بستگي به تعداد قطبها دارد.

زاويه سيم پيچي در آلترناتور نيسان جونيور

ساختمانهاي چوبي

ساختمانهاي چوبي

ساختمانهاي چوبي

مقدمه:

پيش از به وجود آمدن خانه و مسكن از مصالح بنائي انسانهايي كه در       كناره هاي جنگل زندگي مي كردند براي رهايي از خطر حيوانات از كلاف بندي هاي كوچك و بزرگ به شكل تركيبي از آلاچيق ساده و پوششهاي گياهي در جوانب آن جهت ديواره ها و بطور كلي سرپناه به وجود مي آورده اند تا از گزند حيوانات وحشي در امام باشند. پس از تكامل زندگي، معماري پديد آمده كه در شكلهاي مختلف و از مصالح گوناگون نظير سنگ، خشت و آجر جهت اسكلت سازي بنا در فرمهاي مطلوب استفاده شده است. به طور كلي بنا به موقعيت زمان و نسبت به نوع سليقه تزيينات در نماسازي داخلي و خارجي نيز به وجود آمده است.

در كاوشهاي باستان شناسي كه در طبقات سوم تپه هاي سيلك كاشان انجام شده، وجود پوششهاي سقف چوبي از معماري هزاره سوم قبل از ميلاد حكايت مي كند. همچنين در اكتشافات ديگر باستان شناسي كه از شهر سوخته در كناره رود هيرمند كه به علت وقوع زمين لرزه در زير خاك مدفون شده، سقفهاي چوبي و نعل درگاه دربها و پنجره ها و تيرهاي حمال و باربر در زير پله ها جهت استفادة طبقه دوم بناها از تكامل معماري و كاربرد موثر چوب سخن مي گويد.

در بسياري از مكتوبات محققان رشته هاي معماري جهان آمده است كه آثار تخت جمشيد و كاخهاي هفده گانه هخامنشي كه از آثار معماري عظيم در جهان مي باشد، حكايت از اين دارد كه در تعدادي از اين كاخها از ستونهاي چوبي مرتفع و قطور همراه با سرستونهاي جالب و كلاف كشي پلها سود برده  شده است و در پوششهاي سقف آنها نيز از چوبهاي مقاوم سدر و انواع ديگر به نام آسمانه استفاده گرديده.

در اين بناها تزيينات چوبي و كله گاوسازيها مورد توجه بوده. زيرا كه چوب هم مقاوم و هم شكل پذير مي باشد و اجراي آن در زمان كوتاه نسبت به انواع سنگي آن به وجود مي آيد. در كاخهاي ساساني از چوب در نماسازيهاي داخلي و دربهاي بزرگ و در كلاف بنديها و اجراي  طاقها استفاده شده است. در دوران صفويه از بناهاي چوبي و كلاف كشي آن جهت اسكلت بندي و سپس نماسازيهاي خارجي و در برخي موارد قسمتهاي داخلي نيز به شكلهاي مطلوب جهت كاخهاي عالي قاپو – چهل ستون و عمارت هشت بهشت در اصفهان استفاده شده.

علاوه بر استخوان بندي، از تزئينات بسيار زيباي چوبي در قابسازي سقفها به شكل كارهاي بسيار ظريف گره و همچنين پنجره هاي مشبك گره درودگران و درهاي منبت و معجرها (جانپناه) استفاده فراوان شده كه تا امروز باقي مانده و مانند گوهري بر تارك معماري جهان مي درخشد. شكل 371-372-373-374)

ايجاد ساختمانهاي چوبي در دورانهاي معاصر نيز به شكلهاي مختلف مورد توجه بوده است و در زمان حاضر بناهاي چوبي جدا از گرايشهاي سنتي ساخته مي شوند. ساكنين بومي در حواشي جنگل به علت وجود چوب فراوان در مناطق شمال و كم بودن مصالح ديگر ساختماني از چوب استفاده فراوان ميكنند همچنين در بناهاي چوبي مدرن كه در مواردي اجراي سنتي در آنها نيز حاكم مي باشد از چوب استفاده فراوان مي كنند.

طرح و روابط در بناهاي چوبي

بناي چوبي به شكلهاي ساده كلبه هاي جنگلي و مسكوني كوچك در حواشي جنگل، همچنين بناهاي مسكوني در روستاها و شهركهاي كوچك و بزرگ ساخته مي شوند. مسلماً در بناهاي مسكوني در روستاها و شهركهاي كوچك و بزرگ ساخته مي شوند. مسلماً در بناهاي كوچك طرح بسيار ساده بوده. اما در ساختمانهاي مسكوني چوبي بزرگ يك طبقه با توجه به مرتفع بودن آنها از زمين طبيعي بنا مي گردد در مواردي در اصطلاح محلي طبقه كوتاه همكف «زيرزمين» ناميده مي شود. در بناهاي دو طبقه طرحهاي سنتي برابر با نياز و خواسته هاي زندگي پرجمعيت با فضاهايي در يك راستا و مواردي به شكل مجموعه با توجه به روابط فضاهاي متداخل در يكديگر به وجود مي آيد. در اين طرحها به وسيله راهرو، هال، اطاق نشيمن، خواب، تالار (پذيرايي)، انباري و در مواردي آشپزخانه نيز در مجموعه فضاها ساخته مي شود. به طور كلي ارتباط آشپزخانه با بنا بيشتر به شكل منفرد با رعايت فاصله از بناي مسكوني خواهد بود. اين فاصله كوتاه بيشتر به خاطر پيشگيري از خطر آتش سوزي مي باشد.

بالكن: در بناهاي مسكوني يك طبقه داشتن ايوان سرپوشيده و در بناهاي دوطبقه بالكن عريض سرتاسري سرپوشيده يكي از خواسته هاي اصلي طرح مي باشد. معمولاً ايوان و بالكن در جهت اصلي بنا مورد نظر خواهد بود. در مواردي اجراي ايوان در دو و يا سه طرف و در طرحهاي خاص در چهار طرف بنا و فضاها قرار مي گيرد. معمولاً فاصله تيرها در ايوان بين 2/1 تا 5/1 متر و در مواردي ستونهاي چوبي ايوان در امتداد ستونهاي فضا واقع مي شود. وجود ايوان و بالكن سرپوشيده سبب پيشگيري آب باران به داخل فضاها مي شود. ضمناً وجود ايوان سرپوشيده مقداري وزش مستقيم باد را به داخل فضاها كاهش مي دهد.

پنجره و در واشو در بناهاي چوبي: معمولاً وجود پنجره در جهت جنوب ساختمان مورد توجه مي باشد. در اين حالت تابش خورشيد در تابستان به درون اطاق كم و محدود خواهد بود. اما در زمستان نفوذ اشعه و تابش خورشيد به داخل فضا به خوبي انجام مي گردد. بجز ضلع جنوبي از اضلاع شرقي و غربي نيز جهت نورگير و پنجره استفاده مي شود. به طور كلي استقرار پنجره در ضلع شمالي بنا بسيار كم بوده و اين به سبب نفوذ بخار آب دريا در فصول سال بويژه تابستان مي باشد كه به وسيله وزش باد حاصل مي گردد. (شكل 375-376)

اثر باد در اسكلت ساختماني چوبي: در طراحي بناهاي چوبي «جهت وزش باد» مورد توجه مي باشد. از اين رو اساس اسكلت سازي خرپا بيشتر به شكل سنتوي مي باشد. به طور كلي خرپاهاي مثلثي و يا دو طرفه در جهت مخالف باد سبب شده كه اسكلت از جا كنده شود و در مواردي موجب تخريب بنا مي گردد. (شكل 377)

فضاهاي منفرد: رعايت انبارهاي بزرگ، اطاق تكي و بخصوص توالت در گوشه حياط از ضوابط بنا مي باشد. در مواردي اجراي توالت در فاصله نزديك ساختمان نيز مورد توجه مي باشد.

مكانهاي الزامي در فضاها: در بناهاي چوبي، طاقچه و رف در بين ستونهاي چوبي ساخته مي شود اينگونه بناها با رعايت فاصله از ديوار و بر اساسي خاص، دودكش اجاق جهت آشپزخانه بوجود مي آيد كه بعداً به آن مي پردازيم.

سكوسازي جهت آشپزخانه نيز با مصالح چوبي مي باشد. به علت وجود چوب فراوان در منطقه، بخاريهاي گلين و قطور با تورفتگي كه در اصطلاح محلي به آن «كله» مي گويند، با رعايت فاصله از ديوارها در فضاهاي نشيمن و بخصوص در تالار ساخته مي شود تا در زمستان مورد استفاده بگيرد. ضمناً از اين بخاري ها، جهت پخت و پز نيز استفاده مي گردد. چون دود، سبكتر از هوا مي باشد. از دريچه بالاي پنجره از فضاي ساختمان خارج خواهد شد. با شرايط خاص و با توجه به اصول ايمني ميتوان براي اينگونه ساختمانها، بخاري ديواري نيز ساخت. چگونگي ايجاد دودكش آنها را بعداً بررسي خواهيم كرد.

نماسازيهاي تركيبي: تزيين و آراستن اينگونه بناها، بستگي به وضعيت و توان مالي صاحبان آن دارد.

اين تزيينتن به ستونهاي خراطي شده، سر ستون سازي، پل كشي با طرحهاي برجسته و نقوش دار، كلافبنديهاي زيبا، لمبه كوبي در زير سقفهاي ايوان و اطاقها، قاب سازيها جهت فضا، مشبك بندي درب و پنجره، كارهاي جالب هندسي، تنكه سازي به شكل برجسته، همچنين منبت و گره سازي برروي در و پنجره هاي چوبي بخصوص طره سازي در پيش آمدگي به شكلهاي مختلف و مطلوب ساخته شده كه امروزه نيز از آنها به شكلهاي سنتي يتا در فرمهاي جديد استفاده مي شود. (شكل الف-378 و ب-378 تا 381)

معايب و محاسن بناهاي چوبي

الف- معايب: چوب عنصري بدشت آسيب پذير است، بويژه در مقابل نفوذ رطوبت فرسوده مي شود. رطوبت در ابتدا باعث سفيدك زدن مصالح چوبي شده و شرايط براي رشد باكتريهاي مضر آماده مي گردد و ازدياد آنها سبب كپك زدن چوب و به مرور پوسيده شدن آن مي شود. اين رطوبت از زمين و يا مكانهاي تماس با زمين حاصل مي شود و اين پوسيدگي سبب ناپايداري ستونها و اجزاء ديگر بناهاي چوبي شده كه از عمر مفيد بنا مي كاهد و امنيت آن را تهديد مي كند. از اين رو براي پيشگيري از نفوذ رطوبت به ريشه بناهاي چوبي، بايد موارد زير را مورد توجه قرار داد:

• در اجراي سنتي كه ستونها در زمين مستقر مي گردد، جهت پيشگيري از پوسيده شدن، آنها را به وسيله قير معدني و يا قير نفتي از ريشه ستون تا ارتفاعي بالاتر از سطح زمين و تا سطح ترشح آب‌اندود شود.
• چنانچه قير در دسترس نباشد بايد محل نشست چوب در ابتدا قدري سوزانيده شده و سپس با دوغابه آهك اندود شود.
• چنانچه تير چوبي در پي واقع شود، شفته آهك بايد داراي دانه بندي ماسه و شن (هركدام به تناسب) و قلوه سنگ به ميزان 45 درصد بوده و عمل شفته ريزي به صورت اصولي انجام پذيرد. در چنين صورتي خطر سرايت رطوبت بمراتب كم خواهد شد، زيرا شفته به مرور زمان سخت شده و اين سخت شدگي تا آنجا پيش مي رود كه نفوذ رطوبت در شفته منتفي مي شود.
• چنانچه نفوذ رطوبت همزمان با برودت و سرما همراه باشد، موجب ازدياد حجم آن مي شود كه به آن اصطلاحاً «باد كردن» چوب گفته مي شود. مسلماً اين اثرات در فصول مختلف سبب تأثيراتي بر اجزاء و اتصالات نظير فشرده شدن عضوها به يكديگر و پس از خشك شدن نسبي، موجب جمع شدن عضوهاي اتصالات مي شود. شكي نيست كه اجراي فني و اصولي همراه با در نظر داشتن موارد مذكور، سبب يكنواختي و تعادل در كل بنا خواهد شد و در سلامت و ايمني بنا تأثير فراوان دارد.
• نفوذ آتش در بناهاي چوبي به علت بي توجهي پيش آمده كه در نتيجه آتش سوزي، به سرعت تمام جوانب بنا را در بر گرفته، كه در مواردي باعث از بين رفتن كل بنا در زماني كوتاه مي شود. از اين رو در نگهداري وسايل گرم كننده و چراغ نفتي و غيره در بناهاي چوبي بايد دقت شود و براي مقابله و پيشگيري از زيانهاي آتش سوزي، نگهداري كپسولهاي آتش نشاني در ساختمانهاي چوبي بسيار ضروري مي باشد.
• نفوذ گرما و سرما در بناهاي چوبي موجب بروز مشكلاتي در زندگي خواهد شد. از اين رو محدود كردن در و پنجره در حد لازم و استفاده از وسايل گرم كننده در زمستان به طرق مختلف در بوجود آوردن هواي ملايم و يكنواخت مؤثر خواهد بود.

در تابستان مي توان از وسايل خنك كننده يا تعبية پنجره هايي در جوانب بنا جهت كوران هوا و تهويه استفاده كرد.

توجه: رعايت پيش آمدگي پوشش سقف به طوري كه قسمتي از ارتفاع بنا را زير پوشش بگيرد، هم در گرماي تابستان و هم در سرماي زمستان مؤثر خواهد بود.

ب: محاسن

• تهيه چوب در نواحي شمال ايران به دليل وجود سرشار آن ساختمان سازي چوبي را به راحتي ممكن مي سازد. در صورتي كه تهيه و كمبود مصالح مختلف بنائي جهت انواع ديگر ساختمان سازيها، امروز دشوار و مسئله ساز مي باشد.
• حمل راحت چوب و جابجايي عضوهاي چوبي در ساخت يك اسكلت بناي چوبي بسيار مؤثر بوده و در زماني كوتاه فضاهاي لازم به وجود مي آيد.
• اجراي اصول فني موجب اتصالات صحيح مي شود و به كمك آنها مي توان بناهاي چوبي را در مقابل عوامل جوي پايدار و مقاوم ساخت و عمر آنرا ثابت نگهداشت.
• امروزه با شيوه هاي خاص، كار عمل آوردن چوب را انجام مي دهند. و نفوذ دادن محلولهاي شيميايي در حوضچه هاي مخصوص، عمر چوب را تثبيت مي كنند. حتي اندود كردن چوب با برخي از مواد شيميائي سبب مقاومت آنها در مقابل آتش سوزي نيز مي شود؛ كه در بحث ساختمانهاي چوبي مدرن به آن مي پردازيم.
• هزينه و مخارج ساخت بناهاي چوبي در مقابل بناهايي كه از مصالح گوناگون استفاده مي كنند، بسيار كمتر خواهد بود.
• حفاظت بناهاي چوبي در قسمتهاي خارجي و خصوصاً در بخشهاي داخلي به وسيله رنگ آميزي به راحتي ممكن مي باشد.
• در بناهاي چوبي با آرامش خاص و تنوعي مطلوب همراه مي باشد.

تهيه چوب

قبل از اجراي ساختمانهاي چوبي – چه در اجراي سنتي و چه در اجراي پيشرفته بايستي به نكاتي توجه داشت.

الف: داشتن مصالح مرغوب كه عبارتست از چوب مقاوم و خشك

ب: وسايل كار

ج: كارگر ماهر

وجود چوب سالم كه در به وجود آوردن يك بناي چوبي از اهميت خاص برخوردار مي باشد.

بطور كلي چوبهاي مورد استفاده در ساختمانهاي چوبي از نظر مقاومت دسته بندي مي شوند و هر يك كاربرد خاص دارند. چوبهاي مناسب براي بناهاي چوبي به اين شرح است: شمشاد، انجيلي، ممرز، راش، توسكا، پلت، خرمندي، كرات، ملچ و گردو كه ذيلاً بروش تهيه آن مي پردازيم:

• جهت تهيه تير، قطع درخت در اواخر پائيز و يا زمستان انجام مي شود. زيرا در اين زمان درخت فاقد شيره در جداره هاي پوستي مي باشد. وجود شيره در درخت سبب انباشته شدن باكتريها در نقاط تراوش مي گردد.
• جداسازي پوست درخت سبب تراوش شيره به خارج از تيز شده كه باكتريها در محل مذكور رشد و نمو مي كنند كه در مجموع سبب به وجود آمدن كپك در نتيجه پوك شدن سطوح خارجي تير مي گردد.
• با توجه به موارد ذكر شده، جداسازي پوست از تير، كاري غير اصولي است مگر اين كه در شرايط فني پوست درخت قطع شده، گرفته شود و در مسير رودخانه بر آب انداخته شود تا شيره آن كاملاً خارج گردد.

خشك كردن چوب: چوب به دو روش مكانيكي (با بخار آب گرم و گرماي داغ) و يا به شكل طبيعي خشك مي شود كه بحث طبيعي و سنتي آن مورد نظر ما خواهد بود. به طوري كه اشاره شد، قطع درخت بايد در فصل زمستان انجام شود. براي بناهاي چوبي تيرهاي يكنواخت و قائم قطع شده و به دو ترتيب افقي و قائم نگهداري مي شوند.

روش افقي: 1- سرشاخه در راستاي تير از آن جدا مي گردد و سپس محل هاي مذكور به علاوه به دو سر تير گل مالي شده تا كپك زدگي در مكانهاي مذكور به وجود نيايد.

2- در مكاني مرتفع و مسطح زير سري جهت دو سر و قسمت مياني تيرها خوابانيده مي شود. چنانچه جهت اين كار از چهار تراش استفاده شود به علت يكنواختي سطح، پيچيدگي در تيرها به وجود نمي آيد.

3- تيرها با رعايت سرشاخه گذاري يكنواخت در بين آنها در جوار يكديگر خوابانيده مي شوند.

• پس از چيدن تيرهاي زير سري تيرهاي بلند مجدداً همانند رديف زيرين، پهلوي يكديگر چيده مي شوند. ممكن است عمل در چند رديف تكرار گردد.

توجه 1: فاصله گذاري با رعايت سرشاخه ها، سبب حركت هوا در اطراف تيرها شده و موجب مي شود تا سريعتر خشك گردند.

توجه 2: پوشش روي تيرها با رعايت سرپوش به ترتيبي كه بارش باران و برف بر آنها نفوذ نداشته باشد انجام مي شوند.

چنانچه خشك كردن آنها در فضاي سرپوشيده انجام گردد اصولي خواهد بود.

روش قائم: 1- در اين حالت تيرها به شكل عمودي و متكي به يكديگر در محلي مستقر مي شود اين روش بيشتر به خاطر نداشتن محوطه و متكي به يكديگر در محلي مستقر مي شود اين روش بيشتر به خاطر نداشتن محوطه و مكان خواهد بود. در اين حالت اتكاي تيرها بر پهلوي يكديگر مي باشد كه تيرهاي مياني را درگير مي كند. اما در تيرهاي كناري به علت آزاد بودن آنها خطر پيچشي وجود دارد.

2- چنانچه اطراف ستونها تسمه كشي شود، حالت پيچشي از تيرهاي آزاد گرفته مي شود. ضمناً به علت اين كه تيرها در ناحيه انتهايي و سر در تنگ بوده و در ناحيه پا به علت ايستايي به شكل مورب واقع مي شود، به همين سبب امكان پيچش در آنها وجود خواهد داشت.

3- به طور كلي چنانچه تيري قبل از خشك شدن داراي خميدگي باشد، مي توان دو سر آن را تنگ بسته و با استقرار تيرهاي عمودي در ناحيه خميدگي تير، پس از مدتي آن را به حالت مستقيم برگردانيم. مسلماً پس از خشك شدن چوب برگشت خميدگي به حال اول وجود نخواهد داشت.

4- به طور كلي در اين حالت نيز اگر تيرها در محل سرپوشيده قائم انبار شود به مراتب زودتر خشك شده و در مقابل بارندگيها مصون خواهد بود.

5-در انبار كردن چوب به شكل عمودي نفوذ هوا در چوبهاي مياني كم بوده كه در نتيجه خشك شدن آنها طولاني تر از روش افقي خواهد بود. به طور كلي خشك شدن چوب به طور طبيعي نياز به مدت و زماني در حدود 6 ماه خواهد داشت.

توجه: مسلماً چوبي كه در بناهاي چوبي به كار مي رود اولاً بايد كاملاً خشك و ثانياً بدون ترك و در تيرها و ستونها كاملاً راست و بدون خميدگي و با قطري يكنواخت باشد. خصوصاً مقاومت فشاري چوب بايد در حد مطلوب و از انواع درختان غيرسوزني برگ باشد. (شكل 382-383)

بناهاي چوبي دوگانه: به طور كلي ساختمانهاي چوبي به دو شكل اصلي يعني ساختمانهاي سنتي آن مورد بحث ما بوده كه به شرح و نحوه ساخت آن مي پردازيم.

ساختمانهاي چوبي سنتي: اين بناها بومي و محلي در اسكلت سازيها داراي روشي مشترك، مشابه با تغييراتي كم مي باشد. در برخي موارد با اساس واحدي از چوبهاي موجود در محل و با طرحهاي ساده و ايوان دار كه تقليدي از بناهاي چوبي دوره هاي گذشته مانند عمارت چهلستون مي باشد، به وجود ”مده. اجراي اين بناها تا به امروز چندان فرقي نكرده است. به علاوه طرح آنها نسبت به خواسته هاي زندگي و نيازهاي افراد خانواده به وجود آمده است. به طور خلاصه با درنظر داشتن «طرح و نوع مصالح چوبي و بخصوص اجراي آن» در روشهاي سنتي «گالي پوش خانه، لت پوش خانه، سفالخانه، سيمكاخانه» ساخته مي شود. اين ساختمانها براي كلبه هاي روستائي، جنگلي، منازل مسكوني يك و دو طبقه، دكاكين محلي، انبارهاي برنج و غلات، آغل چهارپايان و غيره مورد استفاده قرار مي گيرد كه ذيلاً به نحوة اجراي آن مي پردازيم.

اجراي ساختمانهاي سنتي از پي سازي تا سقف

بناهاي چوبي سنتي ساده ترين بناهاي چوبي مي باشد كه در نواحي شمال ايران ساخته مي شود. معمولاً اين بناها در اراضي و زمينهاي مرتفع روستائي بنا مي شود كه اجراي آن را از پي سازي و سپس ديوارسازي و در نهايت شيوه پوشش سقف دنبال كنيم.

پي سازي

الف: پي سازي سگتي

• معمولاً خاكبرداري جهت ساختن پي تا سطح زمين سخن كه در اصطلاح محلي «بن سل» ناميده مي شود، انجامي مي گردد.
• ستون مقاوم چوبي به قطر حدود 20 سانتيمتر و به ارتفاع مشخص فضا با توجه به مقداري كه در چاله كنده شده به عنوان پي نشست مي كند، با رعايت شاقولي قرار دادن آن، در چاله مي گذاريم و اطراف آن را خرده سنگ ريخته و كاملاً مي كوبيم.
• به اندازه 20 سانتيمتر روي خرده سنگ، خاك رس ريخته و كوبيده مي شود تا از نفوذ آب به طور مستقيم در ريشه ستون كه در اصطلاح محلي «سگت» گفته مي شود، پيشگيري گردد.

توجه: چنانچه بيشتر قسمتي كه از تير فوق كه به نام «سگت» در درون سنگها نشست مي كند با قير آغشته شود، خطر فرسوده شدن و پوسيدن احتمالي آن از بين مي رود. (شكل 384)

پي سگتي قطور:

• در اين روش گودبرداري «پي»هاي منفرد در ابعاد 120×120 سانتيمتر و به عمق يك تا 2 متر نسبت به نوع زمين كنده مي شود.
• از گردبينه قطور به ارتفاع پي كنده شده با توجه به 50 سانتيمتر اضافي از سطح زمين به قطر تقريبي 40 سانتيمتر يا بيشتر استفاده كرده درون پي مستقر مي سازيم. (چنانچه بدنه گردبينه با ارتفاعي بيشتر كه در پي نشست مي كند به وسيله قير قبلاً آغشته سازيم كاري اصولي مي شود)
• اطراف گردبينه را با سنگ پر كرده و بآرامي مي كوبيم تا سخت شود.
• فاصله پي هاي سگتي از يكديگر 150 سانتيمتر مي باشد كه سطوح گردبينه مذكور بايد تراز بوده تا براي نعل كشي كه حالت شناژ را دارا مي باشد آماده گردد (شكل 385)

عايق رطوبتي بر سطح پي سگتي

جهت پيشگيري از نفوذ رطوبت به پي سگت در درون سنگهاي مهاركننده در پي كني سطح نشست پي، سگت چوبي و ارتفاع بالاتر از آن به وسيله قير به طور كامل آغشته مي شود. در اجراي پوشش قير بر سطح تير مذكور بايد توجه شود قير در مقطع تير نيز آغشته شود.

توجه 1- جهت درگيري كامل ناحيه تير آغشته شده به قير اصولي، تير عمودي بايد داراي زائده هاي سرشاخه باشد. مسلماً اين سرشاخه ها باعث درگيري كامل تير نشست كرده در اطراف سنگهاي همجوار مي شود. بايد توجه گردد كه زائده هاي سرشاخه نيز بنحوي با قير آغشته شود.

توجه 2- ابتدا سطح پي كنده مي شود و بعد از آن تمام سطح بوسيله سنگهاي درشت مفروش شده – محل نشست تير آغشته به قير، سنگ تخت بكار مي رود – سپس تير را عمودي روي سنگ تخت نگهداشته اطراف آن را با سنگهاي درشت چيده و فضاهاي بين آنها را با قلوه سنگ پر مي كنيم.

پايان نامه معماري عاميانه ايران

معماري عاميانه

مقدمه : ملاحظات كلي

معماري در ايران بيش از 6000 سال تاريخ پيوسته ، دست كم از 5000 ق.م تا به امروز، با نمونه هاي اختصاصي كه در ناحيه پهناوري از سوريه تا شمال هند و مرزهاي چين ، قفاز تا زنگبار پراكنده است. بناهاي ايراني متنوع است، از كلبه‌هاي دهقاني ، قهوه خانه ها، كوشكها تا زيباترين و شاهانه ترين ساختمانهايي كه جهان به خود ديده ، بگذريم از برخي پلهاي عظيم و با شكوه مميزه معماري ايران در طول تاريخ شكلهاي ساده و موقري با آرايشهاي غني است.

معماري آثار تاريخي ايران در وهله اول داراي مفهوم و هدف ديني و خصلت جادويي و دعايي است. طرح راهنما و شكل دهنده نمادگرايي كيهاني بود كه انسان به وسيله آن با نيروهاي آسماني انبازي و پيوند مي يافت. اين مايه ، كه تمام آسيا در آن معناً شريك بود و حتي در عصر جديد هم دوام يافت، نه تنها به معماري ايران وحدت و استمرار بخشيد، بلكه سرچشمه ماهيت عاطفي آن هم بود.

مصالح ساختماني موجود شكلهاي بزرگي را القا مي كرد. خاك رس ، كه در نقاط مختلف در دسترس بود، رشد ابتدايي ترين فنون ساختماني را تشويق كرد- ساختن خشت خام ترا ، كه از گل قالبي تهيه و در آفتاب خشكانده مي‏شود.اين شيوه از قديم در ايران مرسوم بود و هرگز كاملاً متروك نشد. فراواني گل كاملاً خميري ، همراه با ملاط آهك هم به تكوين خشت كمك كرد. نخستين خشتها، با اينكه در آفتاب خشكانده مي شدند، وقتي اندود مي يافتند ، مصالح ساختماني بادوامي بودند و در شكلهاي ساختماني متعدد و مهمي مورد استفاده قرار مي گرفتند. بي شك ، سنگ و چوب هر دو گاهي به كار مي رفت- در بناهاي معروف هخامنشي و براي طبقات زير زمين و پلها- ولي حتي در دوره هاي پارتي و ساساني هم استفاده از لاشه سنگ رايجتر بود. چنين سنگي درست مانند آجر با سرعت و با ساني در ساختمان به كار مي رود. ساختمانهاي آجري فاقد نماهاي تيز و گوشه دار است، حال آنكه ساختمان سنگي معمولاً داراي اثري حاكي از سختي و سنگيني است، ولي در عوض به جرمهاي بزرگ و خوش طرح امكان مي‌دهد كه سطح صاف و وسيعشان آماده پذيرش آرايشهايي باشد كه با سنگ مناسب نيست يا حتي غير ممكن است. شيوه ها همانند مصالح متنوع است و از كلبه هاي كوچك و سست تا بناهاي عالي همچون مقبره الجايتو در سلطانيه، گنبد شمالي مسجد جامع اصفهان و برخي طاقهاي استادانه و بادوام را شامل مي‏شود.

برخي عناصر طراحي در معماري ايران بيش از 3000 سال دوام يافت. تكان دهنده ترين جنبه اين عناصر تمايل نماياني به عظمت مقياسها، بهره گيري هوشمندانه از شكلهاي ساده و حجيم، پايداري كاملاً خيره كننده سليقه هاي تزييني، يعني سردرهاي باطاق بلند در فرورفتگي ديوارها، ستونهايي با سرستونهاي مشتي و انواع تكراري نقشه و نما بود. در طي اعصار، اين عناصر در اقسام بناهايي تكرار شد كه براي منظورهاي متفاوت و تحت حمايت سلسله هاي متعددي از فرمانروايان تكوين يافت. بي شك برخي از قديميترين سبكها هنوز باقي است. تالار، كه كه در گورهاي صخره اي نزديك تخت جمشيد ديده مي‌شود، در پرستششگاههاي ساساني دوباره پديدار شد و در اعصار اسلامي اخير به عنوان ايوان كاخ يا مسجد به كارگرفته شد. و حتي و معماري قهوه خانه هاي كنار جاده هم مورد اقتباس قرار گرفت.به همين ترتيب، سقف چهار طاقي كه از ويژگيهاي عصر ساساني است، هنوز در بسياري از گورستانها و امامزاده هاي كوچكي به چشم مي خورد كه در سراسر ايران پراكنده اند. حتي طاق عظيم تخم‌مرغي تيسفون سرمشقي بود كه اينك در شده بيستم هم ممكن است در يك بناي روستايي تكرار شود. صحن چهار ايوان كه در عصر اشكاني پديد آمده بود، حتي پيش از سده دهم به صورت سبكي جا افتاده و مسلط در آمد. تصوير برجهاي خاكي كه سربه آسمان كشيده براي پيوستن با برجهاي فلكي تا سده نوزدهم دوام يافت. درحالي كه حياط اندرون و حوض و مدخل گوشه‌دار و آرايشهاي فراوان خصوصياتي كهن، ولي هنوز متداول است.

معماري ايران داراي استمراري بوده، كه هر چند بارها بر اثر كشمكشهاي داخلي يا هجوم خارجي دستخوش فترت يا انحراف موقتي شده ، با اين همه به سبكي دست يافته كه با هيچ سبك ديگري قابل اشتباه نيست. اين مطلب، حتي در مواردي هم كه جزئيات براثر ضرورت يا اوضاع و احوال تغيير كرده ، باز درست است. مقياس هميشه بخوبي درك شده و ماهرانه مورد بهره برداري قرار گرفته، ولو اينكه ايرانيان بر خلاف يونانيان ظاهراً هيچ تحقيق كاملي در مورد نسبتهاي تأليفي نداشتند. نتيجه اين كه در آنجا ساختمانهاي مبتذل وجود ندارد، حتي كلاه فرنگيهاي باغها از وقار و عظمتي برخوردار است، اغلب بناهاي ايراني روشن- و حتي گوياست. تركيب جديت و سادگي شكل موجب ايجاد انديشه اي آني مي‌شود، حال آنكه درك آرايش و اغلب نسبتهاي دقيق مستلزم ملاحظات بيشتري است.

حجم و نماي اغلب بناها ساده است و از دور روح آرامش و اطمينان را القا مي‌كند. اين شيوه سخت مورد تحسن ايرانيان قرار گرفته، بويژه وقتي با هيجاني مهار شده و ناشي از محوطه هاي وسيع داراي رنگهاي غني و آرايش تودرتو تركيب شده باشد كه بيننده را به سياحتي فارغ بال فرا مي خواند. اين تركيب هيجان و آرامش از ويژگيهاي تجارب زيبايي شناسي ايراني است. كتيبه كاري معروف تخت جمشيد و كاشيكاري عالي مشهد از لحاظ جزئيات بي نهايت دل انگيز و جذاب است. ولي وقتي در آنها به صورت يك كل بنگريم، جزئياتشان تحت الشعاع آهنگ فراگير عظيم خاموششان قرار مي گيرد.

يك آرايش ديواري مجلل و ماهرانه، خوشبختانه با ابداعات تازه‌اي در هر عصر تجديد شده است. آرايش معماري تقريباً يكسره تجريدي بود، مگر در مورد برخي تصاوير ديواري و كتيبه هاي خطاطي و حتي اين كتيبه ها هم به خاطر طراحي نابشان سخت چشمگيرند. ولي اين آرايش ، در حوزه سبكها، كاربرد مصالح، نوع طرحها، قدرت تبيين، برخورد و خلوص معنوي كاملاً خارق العاده است. البته، گاه خلاقيت دجار ركود شده؛ تكرار، ريزه كاري افراطي و جزئيات كسل كننده مبين چنين اعصار فقر موقتي است. ولي آجر چينيهاي- ساده يا لعابدار- تزييني دل انگيز و گچبريهاي رنگي به شكلهايي دايماً تازه، از زمان قديم ادامه يافت؛ آجرهاي لعابدار- ساده ، نقاشي شده يا كاشي- از سده دوازدهم مورد استفاده قرار گرفته است اين عناصر صرفاً تكرار نشده، چون تا سده هجدهم كه مواجه با يك ركود كلي فرهنگي است، شاهد رشد بر مايه همه آنها هستيم.

در بيشتر دوره ها، آرايشها از رنگهاي غني و متنوعي برخوردار است، كه در اعصار اسلامي به يك قوت و هماهنگي بي همتابي دست يافت. اين علاقه به رنگ را محيط تقويت مي كرد.بيشتر سرزمين ايران در بسياري از ماههاي سال خشك و برهوت است و تنها در بهار است كه ناگهان به گلها آراسته مي شود؛ كوهها به پرده هاي جانداري مي مانند، مرغزارها از شكوفه ها پوشيده مي‏شود و گلهاي مينايي درخشان ته دره ها را فرا مي گيرد. بيابان- خشك، نامهربان و هولناك- بر قدر و منزلت باغها مي افزايد، كه سرشار از دار و درخت، چشمه‌ها، امنيت و فراواني است. اين روياي بهشت بر همه افكار،همه هنرها و حتي گفتگوي روزمره مستولي است. فراواني گل و گياه، كه به صورت نشانه مقدس زندگي و شادماني در آمده، در هر فرصتي و به شيوه هاي مختلف مورد بهره برداري قرار گرفته است بنابراين، تلاش براي يافتن راه نگهداري زيبايي گذاري باغ به صورتي پايدار، امري بديهي بود.

علاوه بر تأثير اقليم، مصالح موجود، هدف ديني و فرهنگهاي همسايه، باني هم در رشد معماري نقشي تعيين كننده داشت. ساختن بناهاي يادگاري بزرگ هم حق و هم وظيفه فرمانروا بود. داريوش  خشايارشا، خسرو دوم، غازان خان، محمود غزنوي، تيمور، شاه عباس، همگي منابع ملي و امكانات خودشان را صرف ساختمان كردند. وزيران هم در ايجاد بسياري از بناهاي تاريخي دخيل بودند: نظام الملك و رقيبش تاج الملك باني مساجد معروف اصفهان و مدرسه بغداد در سده پنجم و يازدهم بودند و هر دو اظهارات معقولي در فوايد نيرومند و مستحكم دارند. به همين ترتيب در سده هفتم / چهاردهم رشيد الدين و رقيبش تاج الدين علي شاه در تبريز و سلطانيه بناهاي عظيمي ايجاد كردند.

فرمانروايان محلي ، بازرگانان و افراد بشر دوست- كه در ميانشان زنان كم نبودند- براي ايجاد كاروانسراها، پلها، بازارها، كتابخانه ها ، مقبره ها و باغها بانيان سخاوتمندي بودند. ساختمانهاي معروفشان بناهاي شخصي بودند و مبين قدرت، شخصيت، رقابت، ذوق و مقام آنان. بنابراين از كشف نقش مهمي كه آرامگاهها در معماري ايران داشته اند نبايد در شگفت شد، نقشي چنان حياتي كه گاه نخستين كارفرمانروا پس از بر تخت نشستن، اقدام به ساختن آرامگاهش بود، شايد در مقام كاري براي اثبات جاودانگي.

خود چشم انداز هم - كوههاي عظيم برفپوش- دره هايي به پهناوري يك ايالت، جلگه هاي پهن درخشان- مستلزم ايجاد بناهايي متناسب با آن شكوه و عظمت است. در يك چنين مجموعه اي، كه نبام هاي معمولي در برابرش ناچيز مي‌نمايد، تمايل به استفاده جسورانه از مقياس ناگزير بود. خصلت حيرت انگيز جهان طبيعي باز هم دلالتهاي ديگري عرضه مي كرد: جهان آسماني و برين براي مردم باختر آسيا واقعيتي اولي است. باران زندگي بخش و نيروي سودمند خورشيد از آنجا ناشي مي‏شود. نظم خدشه ناپذير صورتهاي فلكي حاكي از جهان برنامه داري با حركت منظم و نقاط ثابت بود، كه وقت را نشان مي داد، مسافت و جهت را معلوم مي ساخت و مستعد تأمل و تفكر رياضي بود. انسان هميشه از وابستگي‌اش به نيروهاي آسماني آگاه و هدف نهايي‌اش دست يافتن به پيوند با نيروهاي متعالي بود، از طريق حرمت، اطاعت و مشاركت. اين كار احساس ضرورت دايمي و نيرومندي را ايجاد مي كرد.

وظيفه دايم معماري پر كردن شكاف هولناك ميان دو دنياي خاكي و افلاكي به هر دو صورت طبيعي و نمادي است به وسيله بناهايي كه سر به آسمان مي سايند. در اعصار بعدي گنبد آسمان با گنبدهاي عظيم مورد تقليد قرار گرفت، كه پيوسته امكان عبادتي جادويي رابراي تقاضاي نعمت، بركت و قدرت فراهم مي ساخت. بنابر كهن ترين اسطوره، كه در آثار سومري بر جاي مانده، نخستين كار آفرينش، بر آوردن كوهها از ميان را در زير پاي خويش واگذارد و پيوندي نزديك با نيروهاي آسماني به دست آورد. كوه- كه با همه بلندي اش استواري است- دسترسي به بالا را نويد مي دهد و «جايگاهي است كه در آن موجودات فوق بشري نمايان مي‏شود.»

نيروي پاسدار زندگي از كوه پديدار مي‏شود و در زمستان، كه تهديدي مرگ آسا بر زمين سايه مي افكند: يا در تابستان، كه نيروي ويرانگر گرما رستنيها را پژمرده مي‏كند، اين كوه است كه وعده تجديد حيات مي دهد. نيروي حياتي طبيعت در ميان كوهها نهفته و زندگي همه بشريت مرهون جريان آبهاي آن است. وقتي زمين براثر گرما و خشكي تهي مي‏شود و خدايان باروري ناپديد مي گردند، طبعاً اين تصور پديد مي آيد كه آنان به كوهستان رانده شده اند. بايد اين نيروهاي زنداني را آزاد ساخت تا مگر زمين احيا شود و زندگي دوباره رونق گيرد.

اين باور تقريباً جهاني(كه بويژه در خاور نزديك شايع است) بيانگر يك واقعيت كاملاً طبيعي است: برخي فرهنگها منشأ كوهستاني دارند. جايي كه بارندگي ناچيز است، كوه برف يا رطوبت ابرها را مي گيرد و به صورت مخزني بزرگ در مي‌آيد. اگر در اين مناطق امنيتي هست، ناشي از كوههاست. اين احسان حادثه‌اي يگانه نيست، بلكه نعمتي تجديد شونده و متنوع است كه انسان بايد آن را طلب كند. خصلت نمادي كوه و نقش قاطعش در پاسداري از محصول و حيات در سراسر تاريخ معماري ايران ادامه يافته، گاه به صورت نمادهاي خاص و گاه به شكلهاي دقيقتر و عموماً با استفاده از آرايشهايي كه خواستار رويش است.

جنبه مهمي از اين مفهوم كوه طبعاً شامل مدخل است. شكافها و گريوه هاي عميق به دل كوه منتهي مي‏شود و از راه اين مدخلهاست كه خدا در لحظه حياتي تجديد ظهور مي‏كند. بنابراين، در نخستين نمايشهاي كوه، اين مدخل با ديواره‌اي نمايش داده شده كه داراي دو فرورفتگي است و نمادي از جاي مقدسي كه در آن نيروهاي آسماني با زمين پيوند مي يابد. در نخستين معابد يا زيگوراتها، كه شكل و مفهومشان نمايشي از كوه است، اين مدخل، يعني اين دروازه جهان مينوي را با سردرهاي بيروني عظيم نمايش داده اند. آنها نشانه نخستين مرحله انتقال از جهان امور بيروني به جهان دروني نيروي خدايي است.

جايگاه مقدس دروني، كه در زيگوراتها نشان دهنده محل پيوند ميان آسمان و زمين است، در ايوانهاي جلو تالارهاي تاجگذاري معابد آشوري و هخامنشي باقي است. در آتشكده هاي ساساني به صورت شاه نشين داخلي در آمده كه تنها موبدان پرستار آتش حق ورود به آنجا را داشتند و بار ديگر در محرابهاي اسلامي اين طاقهاي فرورفته در ديوار كه رو به سوي شهر مقدس مكه است- و در سردر مسجدها به كار رفت كه در اصل نمادهايي هستند براي اعتلاي واقعيت بناي خاكي كم اعتباري كه در پشت سرشان است.

از روزگار زرتشت، زيبايي با نور پيوندي ناگسستني داشت. نور از اجزاي ذاتي شخصيت مينوي بود و همسان با عقل و با خوبي، كه در هر جا با تاريكي، اهريمن و آشفتگي مي جنگيد. در ايران، روشنايي طبيعي - شديد، محسوس و خلاق- نقشي را كه دين به آن بخشيده، به صورت متقاعد كننده اي بسط داده است.در هنر ايران روشنايي و وضوح هر دو مطلوب، و برعكس تيرگي و ابهام منفور است. نقش و نگارهاي ايراني در همه اعصار ، صرفنظر از ميزان مهارتشان، شالوده اي بنياني را نشان مي دهد كه معقول و دقيق است.

ملاحظات مربوط به فوايد عملي نمادگرايي عبادي با عشق ايراني به زيبايي در همه شلكهايش همراه و در عين حال تلطيف شده است. اين لذت غريزي، علي‌رغم بدبيني بارزش، خود را در شعر متعالي هزار ساله، در سفالگري كه با كار چين و يونان پهلو مي زند، در فلز كاري و در استادي بي همتا در قاليبافي نمايان مي سازد، بگذريم از نقاشيهاي مينياتور و ساير هنرهاي كتابسازي، همچنين طرحهاي عالي براي حجاري، خطاطي و كاشيكاري. بعلاوه، اين عشق به زيبايي در همه طبقات وجود دارد و در ساده ترين ابزارها غالباً به ذوق خيره كننده بر مي خوريم. اين زيبايي خود در خود توجه بود، مي بايد از آن مراقبت و نگهداري شود و در واقع زيبايي صفتي آسماني بود، يك اصول پذيرفته شده جهاني وجود داشت كه با اعمال تأييد مي شد، شبستري در سده هشتم / چهاردهم نوشت:

و بر اساس نظر زرتشت «ييما، انسان نخستين، زمين را در خوبي همچون طربخانه ساخت».

بخش دوم

تحقيق در معماري گذشته ايران

امروزه معماري سنتي ما در جهان شناخته شده است ولي تا نيم قرن پيش معماري ما ناشناخته بود. براي نمونه روش تحليل و تفسير مستشرقين از بناهاي پيش از اسلام و پس از اسلام ما متفاوت با آنچه امروزه مطرح مي شود، بود. بنايي مانند تخت جمشيد و نظير آن را در دسته بندي با بناهاي سومر، آكاد و آشور مي ديديم. به اين ترتيب بناهاي پس از اسلام ايران را نيز با بناهاي ديگر كشورها در يك دسته قرار مي دادند و حتي برخي نيز به دوره اي از آن معماري عربي مي گفتند. همانگونه كه مي دانيد معماري ايراني با معماري عربي بسيار متفاوت بوده است. البته اين به معني عدم پيشرفت معماري اعراب نيست زيرا در آن زمان كشورهايي چون مصر و شام داراي معماري غني بوده اند. در شمال آفريقا نيز معماري مغرب كه شامل دو بخش اسپانيا و مراكش مي‏شود بسيار غني بوده است.

يكي از مكاتب بزرگ معماري اسلامي هم از حيث پركاري در آثار و هم از جهت تعداد بناهاي ساخته شده و دامنه نفوذ گسترده آن كه حوضه نفوذي از عراق كنوني، هندوستان تا اندونزي داشته، معماري ايران است. البته بعضي ] مانند پروفسورگالديري[ نيز تأثير معماري ايراني را تا شمال آفريقا و حتي بعضي بناهاي آندلس مي دانند. براي اينكه از تأثير معماري ايراني و اسلامي بر معماري ديگر كشورها تصويري داشته باشيم كافي است كه بعضي از كتب نوشته شده درباره معماري هند را ورق بزنيم، هنگامي كه از معماري پيش از اسلام آن به پس از اسلام مي رسيم ناگهان تغييرات اساسي در معماري آنها مشاهده مي‌كنيم. از استوپه هاي يكنواخت (به جاي دخمه استوپه داشته اند) به آثار علي گرد و تاج محل مي رسيم تو گويي صبح مي دمد و واقعاً همه چيز تغيير مي‏كند. من در اينجا قصد تنقيد از معماري باستاني هند را ندارم زيرا در نوع خود با ارزش است و با ديدن همين معماري است كه ما به تغيير و تحول در معماري پس از اسلام اين كشور پي مي بريم.

با وجود ويژگيهاي معماري ايراني، متأسفانه تا كنون چيز در خوري درباره آن نوشته نشده است. گاهي من فكر مي كنم شايد تأسفي نيز نداشته باشد، شايد بدين گونه بهتر است زيرا امكان داشته است كه بعضي از روي غرض درباره آن بنويسند همانگونه كه شده است و شايد هم بعضي با عدم شناخت درباره آن مطالبي بنويسند. اما در هر حال تأسف بار اين است كه ما ايرانيان نتوانسته ايم هيچ كاري در اين زمينه انجام دهيم. من در حال حاضر جوانان زيادي را مي‌شناسم كه به معماري ايران علاقه‌مند هستند. اين جوانان بهتر است به بررسي معماري كشورمان بپردازند و واقعاً با عشق بررسي كنند تا اين معماري را خوب بشناسند و كار آنها صرفاً تكرار نظرات چند نويسنده غربي نباشد. البته همانگونه كه بارها گفته ام و در ادامه نيز خواهم گفت بعضي از اين نويسندگان غربي مانند مرحوم ماكسيم سيرو معماري ايران را خوب مي شناختند و آنچه درباره معماري ايران نوشته اند فوق العاده است. اما از بعضي كارهاي محققان ديگر بوي غرض به مشام مي رسد و استناد به اين نوع كارها چندان صحيح نيست.

آنچه كه خود درباره معماري ايران انجام دادهه ام و به آن رسيده ام اين است كه اين معماري را بايد ديد، بايد در آن قدم زد و زندگي كرد. همانگونه كه در بخش پيش گفتم من با توجه به اينكه نائيني يزدي هستم در شهريزد با اين آثار بزرگ شده ام. آنها را تماشا مي كردم و از ديدن قسمتهاي مختلف آن لذت مي‌بردم. از جمله مسجد جامع يزد كه متأسفانه بخشهايي از آن مسجد را تخريب كرده بودند كه از با ارزش ترين و قديمي ترين بخشهاي مسجد بود. بر روي مسجد بومسلمي يك شبستان جديد ساخته اند. اين بنا(مانند مساجدي چون جامع اصفهان و اردستان) در دوره هاي مختلف ساخته شده و داراي آثار متنوعي مي‌باشد. آنچه كه از اين مسجد به جاي مانده است به همت مرحوم وزيري (رحمت الله)، باقي مانده است. اين مرد بزرگوار چندين سال چه بر روي منبر و چه در بازار و ديگر جاها، با خواهش و تمنا و گاهي اوقات با تندي كاري كرد كه مسجد از ويراني كامل نجات يابد، و گرنه اينجا از مسجد جامع ورامين خرابتر بود. اين قضيه را ، من كه از كودكي در مسجد قدم مي زدم بخوبي بخاطر دارم.

من از آن زمان متوجه شدم كه فهميدن و شناخت معماري ايران در وهله اول نياز به دقت و ديدن خود بنا دارد. سپس در كنار اساتيد معماري نشستن، يعني نداشت. همانگونه كه گفتم وقتي من از آنها صحبت مي كردم حتي دوستان هم دوره دانشگاهي من آنها را معماران بي سواد مي ناميدند و مراجعه به آنان را بي حاصل مي دانستند. آنها از درياي معارف معماري كه در سينه هاي اين معماران بود آگاه نبودند و خيلي ها با آن ديدگاهشان نتوانستند از آنها استفاده كنند. اما من با كمال فروتني در كنار آنها مي نشستم به طوري كه حتي مانند شاگردانشان به من پرخاش مي كردند، و من به اين نوع برخوردها اهميتي نمي دادم. البته بعضي متوقع هستند كه اين معماري پاسخگوي بعضي از سؤالات هنري يا نظري روز باشند و مانند آنچه در دانشگاهها برايشان توضيح داده اند، پاسخگو باشند. اين كار امكان پذير نيست. بايد كنار دست آنها نشست، در كار آنها دقت كرد و زبان آنها را فهميد. اين معماران زبان خاص خود را دارند. در چند دهه قبل مي‌شد از اطلاعات اين معماران استفاده كرد ولي متأسفانه كمتر كسي به اين كار اقدام نمود، تعداد زيادي از آنها ديگر در ميان ما نيستند. خدا همه آنها را بيامرزد. پيش از اين ، من براي شما مثال استاد محمد علي را آوردم و گفتم كه چگونه او موضوع بسيار جالب هنجار را بر روي زمين نكيز مي كرد. آنها مطالب زيادي را سينه به سينه حفظ كرده اند كه يكي از آنها را زماني كه من به دكتر هشترودي انتقال دادم، او به من گفت كه نه در رياضيات شرق و نه غرب آن را ديده است.

من در 55 سال گذشته هم شاگردي آنها را كرده ام و هم در كنار آنها بوده ام. بعضي از مطالب راحتي از يك كارگر ساده كه در حال كار كردن بوده است ياد گرفته ام. براي نمونه ترسيم پنج ضلعي به وسيله ريسمان است كه با دو ميخ، ريسمان و گونيا انجام مي‏شود. اگر از او توضيح روش را با «فرمول» بخواهي حتماً به تو جواب نخواهد داد. او به وسيله اين ابزار  را مي ساخت و سپس پنج ضلعي را از روي آن رسم مي كرد.

اين كار خارق العاده اي بود آنها در عمل اينها را ياد گرفته بودند. اين وظيفه ماست كه اين مطالب را ابتدا ياد بگيريم، آن را بفهميم و سپس به عنوان يك موضوع مورد تحقيق مورد مطالعه قرار دهيم. براي نمونه يافتن پاسخ اينكه چگونه معمار گذشته با كمال راحتي و با داشتن يك ضلع از يك ضلعي مي‌توانسته آن را رسم كند.

همانگونه كه بارها عرض كرده ام معماري ايران را از لحاظ هنرري بايد رفت و ديد. با ديدن آثار متوجه مي شويم كه اين معماري شنيدني نيست بلكه ديدني است. در اينجاست كه انسان پي مي برد كه تأسفي هم ندارد كه تا به حال كتابي درباره اين معماري نوشته نشده است. اما در حال حاضر بايد درباره آنها نوشت زيرا اغلب اين آثار صدمه ديده و در حال زوال مي باشند. در شهرهاي تاريخي ما خانه هايي وجود دارد كه به حد بالاي تكامل خود رسيده بودنده و با وجود زيبايي خيره كننده خود، همه دارند از بين مي روند، تعداد زيادي از آنها نيز از بين رفته اند. خانه نواب رضويها، يكي از خانه هاي شاخص يزد را من اينگونه ثبت و ضبط كردم. در يك توسط يكي از همكارانم خانم مهندس اسدي ترسيم شد و در نهايت آنچه ارائه شد كار فوق العاده اي بود. بعدها وقتي دانشجويان رابراي بازديد به آن محل فرستادم، پس از بازگشت گفتند كه چنين اثري در آنجا وجود ندارد پس از مراجعه به آنجا، كاري تعمير شده را ديدم كه با آنچه در اصل بود كاملاً تفاوت داشت.

از اين آثار چند نمونه ديگر هنوز باقي مانده است كه مي توان از آنها بي نهايت استفاده برد.

به نظر من ديدن بنا، فهم آن و بهره گيري از افراد متخصص قديمي و آشنايي با روش كار آنها و استنباط از گفته ها و اعمالشان، اصلي ترين بخش تحقيق در معماري گذشته ايران است.

انتخاب موضوع

در بحثهاي مربوط به معماري ايران بايد به بعضي موضوعات كاربردي توجه خاص شود. چيزي كه با كمال تأسف در دانشگاههاي ما ناديده گرفته مي‏شود. از طرف ديگر به موضوعاتي تا حدي خيالي نيز پرداخته مي‏شود براي مثال «ايستگاه قطار در كره زهره!» و چيزهاي ديگري نظير اين البته علت آوردن اين مثال ، نشان دادن جنبه غير كاربردي و صرفاً خيالي بعضي موضوعات است. ما مي‌توانيم درباره موضوعاتي كار كنيم كه به جنبه كاربردي آن بيشتر توجه شود.

موضوع مسكن درحال حاضر از بزرگترين مشكلات و گرفتاريهاي جامعه است. نداشتن مسكن دغدغه بزرگ قشر عظيمي از جامعه بخصوص جوانان است و اين مشكل به وضع خطر ناكي تبديل شده است. در گذشته يك روستايي با مصالح بوم آورد و دم دستي، خانه خود را مي ساخت و هر وقت نياز بود آن را تعمير مي كرد. ولي حالا بعضي از مصالح مانند آهن و سيمان از دور دست براي او بار مي‏شود و خانه‌اي با دو يا سه اتاق براي او ساخته مي‏شود. حال اگر گوشه اي از خانه او خراب شود چه بايد بكند؟ آيا دوباره بايد از تهران براي او مصالح فرستاده شود؟! بايد اين مشكل را حل كرد. البته من نمي گويم كه بايد استفاده مجدد از خشت و طاق داشته باشيم، بخصوص در مناطقي كه يكبار زلزله آمده است اصلاً نبايد از طاق استفاده كرد. اما در بسياري از مكانها هنوز مي توانيم از مصالح بومي براي رفع مشكل مسكن استفاده كنيم و نيازي را كه داريم بخوبي بر طرف نماييم. اين كارها بايد از دانشكده هاي معماري ما شروع شود.

موضوع مسكن مي تواند از سالهاي نخست در دانشكده- وقتي كه دانشجو پروژه مسكن دارد- ارائه شود واين كار چندين بار در سالهاي مختلف تكرار گردد. در اين موضوعات مي توان نه تنها خانه روستايي بلكه موضوع آپارتمان را در تهران براي يك خانواده 4 نفره يا خانواده پرجمعيت ارائه نمود. از دانشجو يك طرح منطقي خواسته شود و اينكه چگونه مي توان خانه اي با صرفه طراحي كرد من آرزو داشته ام، چنين كارهايي را ببينم ولي متأسفانه تا به حال بندرت در پروژه‌ها و پايان نامه ها به اين نوع موضوعها برخورده ام.

موضوع ديگر تحقيقاتي مي تواند بافتهاي قديم و احياء بافت محلات تاريخي باشد. در بافتهاي كهن اين كشور سرمايه هاي عظيمي وجود دارد. آيا اين سرمايه‌ها بايد مانند زباله از طرف شهرداريها در خندق ريخته شود؟ از دست دادن اين سرمايه ها حيف است. اين حرف به معني آن نيست كه مردم را مجبور كنند كه در داخل خرابه ها زندگي كنند. به خاطرح مي آيد كه صحبتي درباره محله عودلاجان داشتيم يكي از دوستان، در مقاله اي در روزنامه نوشته بود كه: «پيرنيا مي گويد كه مردمان اين محله در اين خانه بنشينيد تا او سالي يكبار از باغ زيبايش بيايد و شما را نگاه كند. اگر اينجا زيباست شما بيا اينجا زندگي كن و ما شما را تماشا كنيم!»، البته اين منطقي نيست كه ما به آنها بگوييم با اين مشكلات بايد در اين مكانها زندگي كنيد. شايد بخشي از اين مشكل تقصير من بوده باشد كه به ساكنان اين محلات اجازه نمي داديم كه دخل و تصرفي در خانه‌ها داشته باشند. بايد به مردم محله اي كه به علت خرابيهاي موجود آن را رها كرده اند و آنجا متروك مانده است حق داد. محله اي كه نه آب نه برق و نه گاز درست دارد حتي بعضي وقتها هيچ چيز ندارد و قابل سكونت نيست. گاهي مي‌بينيم كه خانه اي در يكي از اين محلات خراب شده و به صاحبخانه گفته شده است كه حق دست زدن به آن را نداري و از طرفي نيز به او كمكي نمي شود. همچنين براي برخي چيزها دولت هم نمي تواند كمكي ارائه دهد. فرضاً در گره سازي شده اي در خانه اي نيزابه ترميم داشته باشد. اين كار هزينه زيادي مي‌خواهد كه از عهده تشكيلات دولتي خارج است. اما مي توان درباره راه حلهاي ديگر براي احياي محلات فكر كرد. زماني من پيشنهادي نمودم كه در جلسه‌اي مورد استقبال قرار گرفت بخصوص از طرف مرحوم مصطفوي براي نمونه محله يوزداران يزد را بررسي مي كنيم كه داراي يك كوچه اصلي است اين كوچه را مي توان با هزينه كم تعمير كرد بدين ترتيب كه زمين آن سنگ فرش يا آژيانه شود(سنگهاي تخم مرغي شكل كه در ميان بندهاي آجري با نقوش مختلف قرار مي گيرد) اين كار چند حسن دارد يكي اينكه تعمير آنها آسان است و اگر سنگي كنده شود مي تواند به آساني جايگزين شود و كاربرد آن از آسفالت و بتن حتماً بهتر است. همچنين روشي مرسوم در بيشتر شهرهاي ايران بوده است و ما نمونه هاي زيباي آن را در شهر دزفول با نقشهاي متنوع مي بينيم در شمال ايران نيز با روش مخلوط با اجر بزرگ و سنگ كار شده است ديوارهاي كوچه ها را نيز مي توان كاهگل كرد آنچه در نماي كوچه مي ماند سرد رد خانه است اين سردها را مي توان مرتب و تميز كرد و آنهايي كه نياز به معمير دارد مرمت و نواقص آن را برطرف نمود در اينجا اگر صاحب خانه استطاعت تعمير آن را نداشت دستگاههاي مسؤول بايد به آنها كمك كنند واقعاً احياء كنه سردر يك خانه قديمي به وسيله يك نفر مقدور نمي باشد تعمير، نظافت و برطرف كردن نواقص سردر نير كار يك نفر نيست براي نمونه اگر يك در چوبي را بخواهند تعمير كنند پرداخت هزنيه آن از طرف يك پولدار هم بر نمي آيد.

در يك دسته بندي كلي از كيفيت خانه ها در محلات قديمي، مي توانيم آنها را به سه دسته تقسيم كنيم: نخست خانه هايي كه اصلاً قابل استفاده نيست به ساكنان اين خانه ها نمي توان گفت شما در اين خانه زندگي كنيد، آنها انسان هستند واگر كسي اين نظر را داشته باشد بايد به او گفت «خودتان در آنجا زندگي كنيد»! بايد به او اجازه داد شود كه با همان حجم و ارتفاع و با حفظ فضاي باز يا همان مساحت حياط كه در اصل داشته است، خانه اي بسازد. او را نيز در انتخاب نوع مصالح آزاد بگذاريم تا حدي كه با شرايط اقليمي محل سازگار باشد. براي نمونه ديده شده كه در شهرهايي چون كاشان و يزد خانه ها را سنگ روكار براي نمونه ديده شده كه در شهرهايي چون كاشان و يزد خانه ها را سنگ روكار مي كنند . اين واقعاً كشنده است و خانه را تبديل به يكي كوره مي‏كند در اينجا بهترين نوع مصالح كاه گل ارزه است (يا كاه گل دم گيري) كه گزش آفتاب را مي گيرد و از طرفي رنگ زيبايي دارد. دلايل اين نوع كارها را مي توان به مردم آموزش داد و به آنها فهماند كه هم عمل به آن ساده است و هم برايشان ارزانتر تمام مي‏شود با توجه به حجم وارتفاع ساختمان هاي قديمي سازنده براحتي مي تواند دو يا سه طبقه در آن بسازد.

فضاي حياط خانه را مي توان به همان شكل واندازه حفظ كرد اما در طرح جديد مي توان تغييراتي در آن ايجاد كرد همچنين در طرح جديد سعي شود پنجرها روبه كوچه باز نشود اگر اين ويژگيها رعايت شود، وقتي از كوچه گذر كنيم خواهيم ديد كه خانه سر در و ديوارهايي تميز و همچنين فضايي مناسب در داخل دارد كه ساكنان آن مي توانند در آنجا راحت زندگي كنند.

دسته اي ديگر از خانه را در بافتهاي قديمي، خانه هاي قابل تعمير تشكيل مي‌دهند. معمولاً صاحبان اين خانه ها استطاعت ندارند تا به روش علمي آنها را تعمير كنند در اينجا بايد سازمانهاي مربوطه، به آنها هم از لحاظ مالي و هم از لحاظ فني كمك كنند به نحوي كه ساكنان آنها احساس راحتي نمايند.

بعضي از خانه ها پدر سالاري هستند كه معمولاً بسيار بزرگ مي باشند. زندگي كرد در اين خانه ها براي يك خانواده دشوار است و تعمير آنها از عهده ساكنان آن بر نمي آيد حتي جارو كردن و نظافت اين خانه ها نياز به ده نفر نيرو دارد ما نمي توانيم از ساكنان اين خانه ها توقع داشته باشيم كه بتوانند از آن محافظت كنند و آن را سالم نگاه دارند اينها مي توانند به راحتي به مؤسسات عام المنفعه مانند مدرسه تبديل شود اغلب اين خانه ها براحتي مي توانند عملكرد مدرسه را داشته باشند همانگونه كه در شهر يزد خانه رسوليان به دانشكده معماري و شهرسازي تبديل شد اغلب محلات قديمي نياز به تعداد دبستان و دبيرستان دارند و با تعمير اين خانه هاي بزرگ اين مشكل را مي توان مرتفع كرد براي تعمير اين خانه ها كارهاي متنوعي مي توان انجام داد مانند تجديد كاهگل ها و فرش مجدد فضاها، گچ كاري اتاقها، بازسازي طاقهاي شكسته شده و تغيير عملكرد اتاقها اتاقهاي كوچك مي تواند براي مقاصد اداري استفاده شود و اتاق طنبي و ارسي به سالن تبديل شود.

يكي از مشكلات بزرگ ساكنان اين محلات ، نداشتن درمانگاه مي باشد. براي نمونه بعضي مي گويند كه وقتي زني پا به ماه مي باشد و زمان وضع حمل او فرا مي رسد تا رساندن مادر به بيمارستان هر دو از بين خواهند رفت و اين حرف درستي است يكي از اين خانه هاي بزرگ براحتي مي تواند تبديل به يك زايشگاه شود اگر ما امكانات را به آنها داديم و همه تجهيزات را در اختيار آنها گذاشتيم ديگر بهانه اي وجود نخواهد داشت و از همان كوچه 5/1 متري مي توان مريض را بر برانكا به درمانگاه رساند اين كارها از نگراني ساكنان اين محلات مي كاهد.

اين محله ها نيز مانند محلات جديد همه امكانات را لازم دارند مانند شعبه اداره ثبت ، كلانتري، شهرداري، فضاهاي درماني و آموزشي ، كه خانه هاي بزرگ را مي توان به اين كارها اختصاصي داد اين در صورتي عملي خواهد شد كه زير نظر يك نهاد مسؤول ، مانند ميراث فرهنگي و با در نظر گرفتن شرايط فني دقيق محلات را باز پيرايي كنند و در صورت وجود موانع و نواقص،آنها را مرتفع سازند. به اين ترتيب اين محلات برجا خواهند ماند ولي اگر كاري در اين زمينه صورت نگيرد تا چند سال ديگر چيزي از آنها باقي نخواهد ماند همچنانكه در يزد و كاشان و ديگر شهرها مشاهده مي‏شود كه چه به سر محلات قديمي آمده و چند خيابان از داخل آنها رد شده است بقيه نيز اينگونه خواهند شد.

يكي از موضوعات مهم براي دانشجويان و محققان معماري مي تواند بحث چگونگي الهام گرفتن با ادا در آوردن فرق دارد در حال حاضر به محض اينكه مي گوييم يك ساختمان ايراني يا اسلامي طراحي كن يا بساز از قوسهاي جناغي و مانند آن استفاده مي‌كنند آنچه كه ما در معماري گذشته به عنوان جناغي مي‌بينيم به اين خاطر بوده است كه اين فن از پيشرفته ترين فنون ساختماني زمان خود بوده است مانند آنچه در جناغي هاي دور ميدان نقش جهان مشاهده مي‌كنيم جناغي و سيله اي بوده براي پوشش دهانه هاي بيشتر از 3 متر اما اين كارها در حال حاضر به چه معني مي باشد؟ اين كارها وقتي در شهرهاي بزرگي چون تهران انجام مي‏شود ديگر منطق ندارد، ديگر نمي توان به آن الهام از هنر ايران گفت، اين اسمش ادا در آوردن مي‏شود.

اما موضوعهايي وجود دارد كه مي توان به آن الهام از هنر ايران گفت آنچه كه در انها منطق وجود دارد يكي از آنها كه در گذشته توجه زيادي به آن داشته اند ولي متأسفانه در دوره معاصر به آن توجهي نشده است موضوع رون است رون در اصطلاح معماري به معني جهت بناها از سه رون راسته ، اصفهاني و كرماني استفاده شده است.