تلفن همراه، عدم قطعيت و اعتماد

بررسي نقش تلفن همراه و تاثيرات آن بر وضعيت فرهنگي و ارتباطي دانشجويان

پايان نامه بررسي نقش تلفن همراه و تاثيرات آن بر وضعيت فرهنگي و ارتباطي دانشجويان

فهرست مطالب

فصل اول: كليات تحقيق

مقدمه 1

بيان مسئله 2

اهميت و ضرورت تحقيق 6

اهداف تحقيق 9

سوالات تحقيق 10

فرضيات تحقيق 12

تعاريف واژگان 13

فصل دوم: مروري بر ادبيات نظري تحقيق

مقدمه 20

درآمدي بر مطالعات انجام شده در باب حوزه تحقيق 21

درآمدي بر نظريات، تئوري ها و انديشه ها 45

تاريخچه اي از نخستين انديشه هاي جامعه شناختي ارتباطات 45

نظريه هاي رسانه شناسي: اينيس و مك لوهان 49

نظريات مكتب شيكاگو: لاسول، لازارسفلد (مرتون ) و لوين 52

ارتباطات جمعي و فرهنگ 56

به سوي تعريف فرهنگ 58

مشخصات فرهنگ 59

تكنولوژي ارتباطات و فرهنگ 59

ديدگاه مك لوهان در مورد تحول فرهنگي 60

جنبه هاي جامعه شناختي تلفن همراه 61

استفاده كنندگان تلفن همراه در ايران 62

تلفن همراه و فاصله ميان زمان –مكان 64

مصرف تظاهري تلفن همراه 67

متني كردن، زبان و كد اجتماعي 70

اقتصاد صنعت تلفن همراه در ايران 75

تلفن همراه، عدم قطعيت و اعتماد 77

تلفن همراه، سبك زندگي و آينده 78

موبايل، هويت فردي و فردگرايي 82

تلفن همراه، دسترسي فوري و فرهنگ فوري 86

موبايل به عنوان تكنولوژي فردي و خصوصي 87

موبايل، تكنولوژي شخصي و اطلاعات شخصي 87

تفسير نسبي از ابعاد شخصي موبايل 88

موبايل، فرديت، دوستان و خانواده 89

موبايل، ابعاد فردي و عمومي: ضرورت ها و محدوديت هاي اجتماعي 90

فصل سوم: روش

روش تحقيق 94

ابزار گردآوري داده ها 95

پايايي ابزار 95

شيوه اجراي پرسشنامه 97

جامعه، نمونه و روش نمونه گيري 97

شيوه تجزيه و تحليل داده ها 98

فصل چهارم: يافته هاي تحقيق

يافته هاي توصيفي 100

يافته هاي مبتني بر سوالات تحقيق 107

يافته هاي مبتني بر فرضيات تحقيق 128

فصل پنجم: نتيجه گيري

مقدمه 140

نتايج تحقيق 142

بحث 147

پيشنهادات تحقيق 153

محدوديتهاي تحقيق 154

منابع و مآخذ 155

مقدمه:

در هزاره سوم كه عصر ارتباطات و اطلاعات مي‌باشد محدودكردن انسانها جايگاهي ندارد به دليل وجود مركزي بر انتقال كدهاي مخابراتي ميان فرستنده پيام و گيرنده پيام ، با توجه به محدوديتي كه در پي دارد متخصصان علم ارتباطات را به تفكر دستيابي به وسيله‌اي كاراتر واداشت تا مسأله عمده كه از نظر كارشناسان علم مخابرات حذف قيد مكان بودرا تأمين نمايد پيشرفت جوامع به جايي رسيده است كه انسان مجهز به يك وسيله ارتباطي بدون سيم ، آزادانه در حال تحرك بتواند ارتباط داشته باشد اين تكنولوژي كه تلفن همراه يا موبايل ناميده مي شود، علاوه بر اينكه آسايش، آرامش خيال، سهولت برقراري ارتباط بدون قيد زمان و مكان را فراهم آورده است تأثيرات خاص فرهنگي، رفتاري و اجتماعي شگرف مثل ساير تكنولوژيهاي مدرن را در كاربران به وجود آورده است امروزه فردگرايي پديده‌اي است كه محصول تكنولوژيهاي فردي مانند تلفن همراه است انتخابگري فردي و ارتباطي غيرصميمانه، رفتار اكتسابي غيرعقلايي از اثرات اين تكنولوژيها مي‌باشد كه در جامعه ما نيز مشاهده مي‌شود

اساساً انتقال پيام كه به وسيله تلفن همراه و يا تلفن ثابت در حال حاضر صورت مي‌گيرد و برتري تلفن همراه با توجه به اينكه محدوديت مكاني ندارد حائز اهميت مي‌باشد و اين برتري شرايطي را فراهم مي‌سازد كه تلفن‌هاي ثابت در جهان پيشرفته آينده توانايي رقابت با تلفن همراه را نخواهند داشت چون محدوديت مكاني، آلودگي محيط زيست، هزينه‌هاي اصطكاك و نگهداري عواملي هستند كه از كارايي تلفن ثابت كم مي‌كند، در حالي كه تلفن همراه با مزايايي زيادي كه دارد شاخصهايي نيز در جوامع توسعه يافته در امر اقتصاد و فرهنگ ارتباطي انسانها به شمار مي‌رود اين وسيله ارتباطي با قابليتهاي فراواني كه از نظر برقراري ارتباط بين افراد جامعه دارد، مثل صنعت چاپ كه در قرن شانزدهم انقلابي بزرگ در سرنوشت بشريت به وجود آورد، در هزاره سوم ايفاء نقش مي‌كند

بيان مسأله:

زندگي بشر متحول گشته و عصر تازه آغاز شده است. در اين عرصه جديد هر كشوري و يا فردي به اطلاعات و ارتباطات جهاني سريعتر دست يابد قطعاً موفق‌تر خواهد بود لذا كشورمان از كاروان نوآوريهاي ارتباطي كه از سالها قبل به كشورهاي پيشرفته رسيده و باعث توسعه بيشتر آنها گرديده بود، عقب نمي‌ماند.

در سال 1994 ميلادي دانش نوين فن‌آوري مخابرات راه خود را طي كرده و در قالب تلفن همراه در دسترس مردم كشور ما نيز قرار گرفت. شبكه ارتباطات سيار در اين 14 سال كه با الگوي رشد دولتي اداره مي‌شود دستخوش تغييرات زيادي شده است. هم‌اكنون در ايران دو اپراتور و يك نيم‌اپراتور وجود دارد كه در سطح كل كشور فعاليت مي‌كند، البته اپراتورهاي منطقه‌اي ديگر هم در شهرهاي كيش و اصفهان موجودند كه در مجموع هشت سرويس دهنده ارتباط سيار در كشور به فعاليت مشغول هستند كه شامل:

1- تلفن همراه دولتي(همراه اول) 2- تلفن همراه اعتباري خصوصي تاليا 3- تلفن همراه ايرانسل كه اپراتور دوم ناميده مي‌شود 4- تلفن همراه كيش 5- تلفن همراه اعتباري اصفهان 6- تلفن همراه ماهوارئي يا كوثر 7- تلفن بي‌سيم 8- تلفن بي‌سيم باند شهروندي

گستردگي سه شبكه اول، دوم و سوم بيشتر مي‌باشد و عمده فعاليتهاي تلفن همراه به عهده اين سه شركت مذكور است.شبكه‌ها كه محل اتصال كاربران با دنيايي بيرون هستند ، سازمانهايي هستند كه وظيفه ايجاد بستر سخت‌افزاري و نرم‌افزاري را به عهده دارند كه در نهايت به برقراري ارتباط كاربران شبكه مي‌پردازند و توانايي حوزه ICTيعني مركز تكنولوژي اطلاعاتي را به نمايش مي‌گذارند.

منظور از تحقيق حاضر بررسي و كنكاش پيرامون ليستهاي فني و سخت‌افزاري تلفن همراه نيست بلكه اين تحقيق تأثيرگذاري و دگرگوني كه اين تكنولوژي جديدبا قابليتها و تواناييهاي زيادي كه دارد و چگونه بر فرهنگ ارتباطي جامعه سنتي و رفتار اخلاق كاربران اثر مي‌گذارد مورد مطالعه قرار مي‌دهد و تواناييها و قابليتهاي بسياري كه نظير SMS,VMS,IMS,QPRSو Emaleو ساير فن‌آوريها كه در آينده پديد خواهد آمد و بر ار تباطات اثر خواهد گذاشت را ارزيابي مي‌كند. اگر به اثرات و تغييرات رفتاري و ارتباطي كه تلفن همراه در جامعه ما به وجود آورده است دقت كنيم مشاهده خواهيم كرد.در اين چند سال اخير تغييرات فراواني در زندگي كاربران به وجود آمده است كه به چهار ديدگاه مي‌توان طبقه‌بندي كرد.

1- تأثيرگذاري تلفن همراه بر نقش فرد در اجتماع 2- تعامل فرد با اجتماع 3- سطح كنش فردي در زندگي خصوصي 4- سطح كنش اجتماعي افراد در محيط‌هاي عمومي. در هر مرور ملاحظه مي‌گردد كه چگونه رقابتهاي صنعتي در حوزه فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات موجب بروز خلاقيتهايي مي‌شود كه به نوبه خود يكي از اين چهار نوع تأثيرگذاري تلفن همراه را پديد مي‌آورند، باعث تغييرات ژرفي در فرهنگ ارتباطي و اطلاعاتي در زندگي بشر مي‌شوند. با توجه به ويژگيهاي خاص اين وسيله ارتباطي نوين تحقيق حاضر سعي دارد به معرفي اين پديده جديد پرداخته بازتابهاي منفي و مثبتي كه در ارتباط با چهار ويژگي خاص اين وسيله ارتباطي مورد نظر دارد بررسي نمايد.

تلفن همراه به فرد ارتباط گسترده با حق انتخاب را مي‌دهد و نوعي رفتار فردگرايي در كاربران كه با گزينش مخاطب كه اساس ارتباط را ناهماهنگ و مشكل مي‌سازد، به وجود مي‌آورد.البته مزايا و محاسن اين وسيله ارتباطي را نبايد فراموش كرد در جوامع گسترده و شهرهاي بزرگ مثل تهران كه مردم با مشكلات زيادي مانند ترافيك، كمبود وقت، بعد مسافت وكمبود انرژي مواجه هستند، كه امكان ارتباط چهره به چهره مشكل هست ،كارايي تلفن همراه بي‌نظير است و روانشناسان اجتماعي معتقد هستند علت افزايش تمايل به تلفن همراه در جامعه ،اضطراب ناشي از عدم امنيت است. بدين معني كه افراد در سنين مختلف همواره از آينده خود نگران و بي‌اطلاع هستند وبا اين وسيله خود را درگير مي‌كنند. مثلاً جواني كه ارتباط با اعضاء خانواده براي او كافي و مطلوب نيست احتياج به معاشرت با دوستان و همسالان خود دارد .تلفن همراه را وسيله معاشرت خود با ديگران مي‌داند اگر همين فرد تلفن همراه نداشته باشد براي برقراري ارتباط يا به صورت حضوري و يا ، تلفن ثابت مجبور است ارتباط برقرار كند و هر دو مورد فرد را محدود مي‌كند و زندگي‌اش را مختل مي‌سازد و موجب خودگشايي فرد مي‌گردد.

بنابراين تلفن همراه به كمك او مي‌آيد طوري كه ارتباطاتش تحت كنترل نيست و استقلال ارتباطي دارد. اگر اين استقلال ارتباطي را خوب مديريت كند كم كم به ارتباطات موفق روي مي‌آورد و شخصيتش شكل مي‌گردد. تلفن همراه با تكيه بر فرد ، فرهنگ خاص خود را به كاربر ديكته مي‌كند اگر فرد در گذشته مي‌بايست در ميان جمع مي‌بود تا تنهايي را حس نكند و براي پذيرفته شدن در گروه ارزشها و هنجارهاي آنها را قبول مي‌كرد، امروزه مي‌تواند بدون توجه به هنجارهاي گروهي و بي‌اعتنا به برخوردهاي جمعي، فرهنگ فردگرايي خود را تقويت كند. پديده فردگرايي كه محصول تحولات مربوطه به حوزه فهم، تجربه اجتماعي و توسعه تكنولوژيهاي ارتباطي است. به نظر مي‌رسد همه صنايع ارتباطي قبلي ضمن فردي بودن، به حوزه فرد استقلال نمي‌بخشيد و بستر توسعه فردي را فراهم نمي‌كرده است .اما تلفن همراه مهمترين تكنولوژي فردي است كه ضمن ايجاد خلوت مستقل فردي رابطه اجتماعي فرد را در يك بستر شبكه اي معنادار كرده است. و به عنوان ابزاري ارتباطي مطرح است كه ظرفيتهاي رو به توسعه آن اين وسيله را تبديل به ظرفتيهاي كامپيوتري و چندرسانه‌اي (مولتي مديا) كرده است. با اين نگاه تلفن همراه تكنولوژي فردي محسوب مي‌شود كه حوزه استقلال جديدي از فردگرايي را فراهم مي‌سازد و رفتارهاي فردي را در مقايسه با رفتارهاي جمعي و يا چهره به چهره تغير داده و تأثيرات خاصي از قبيل بي‌تفاوتي، غيرصميمانه بودن و غيرمحترمانه رفتاركردن را در پي دارد و نوعي زندگي مدرن را براي كار بران فراهم مي‌سازد ، به طوري كه كار بر اساس منفك شدن از جامعه را حس مي‌كند و حالت برتري‌جويي و اقتدار نزد خود احساس مي‌كند.البته فردگرايي غيرعقلاني كه در كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه در اثر نفوذ تكنولوژيهاي بدون زيرساخت در اين جوامع به وجود آمده است با فردگرايي عقلاني كه احترام به حقوق ديگران و احترام به آزادي و دمكراسي در كشورهاي پيشرفته و توسعه يافته تفاوت دارد.

لذا با توجه به مباحث مطرح شده در تحقيق حاضر به بررسي نقش تلفن همراه و تأثيرگذاري آن در وضعيت فرهنگي ارتباطي كاربران بين دانشجويان رشته ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز مجتمع دانشگاه وليعصر مي‌پردازد.

اهميت و ضرورت تحقيق:

عصر ارتباطات كه ما انسانها در آن زندگي مي‌كنيم، نياز به داشتن يك وسيله ارتباطي دارد، كه از نظر مشخصات مثل : وزن، حجم، زيبايي، كارايي و تأثيرگذاري در رفتار كاربران در شأن انسان پيشرفته امروزي بوده و بدون ايجاد محدوديت و تأثيرات ناب هنجار فرهنگي و ارتباطي بتواند نيازهاي جامعه بشري را سريعاً بدون فوت وقت با صرف كمترين هزينه و انرژي و ايجاد بيشترين روابط انساني اصولي برآورده نمايد.

تلفن همراه وسيله ايده‌آلي است كه تمام مشخصات فوق را دارا مي‌باشد. دستيابي به تكنولوژي‌هاي جديد ارتباطي براي كشور و مردم ما ضرورت، گريزناپذير مي‌باشد. بخصوص كشور پهناور ايران و شهرهاي نظير تهران ، كه در آن ارتباط چهره به چهره به علت وجود عوامل مختلف از قبيل بعد مكان، محدوديت زمان و مشكلات اياب و ذهاب و ساير عوامل مادي آسان نمي‌باشد. تلفن همراه به عنوان وسيله ارتباطي كه در حال حاضر حدود 21 ميليون كاربر ر ا زير پوشش دارد. جزء ملزومات زندگي مي‌باشدو كليه امكانات مورد نياز انسان را از نظر فني و كاربردي براي تسهيل زندگي دارا مي‌باشد و هم‌رديف صنعت چاپ كه در قرن 17 باعث تحول و پيشرفت بشريت گرديد تلفن همراه نيز در قرن 21 موجب انقلاب ارتباطي گرديده است. ورود تلفن همراه به عرصه ارتباطات جهاني، كم و كيف زندگي بشر را به نحوي قابل لمس تحت تأثير امكانات و قابليت‌هاي خود قرار داد. تا جايي كه متناسب با فراگيري و افزايش ضريب نفوذ آن سطح و كيفيت دسترسي افراد به ارتباطات و سرعت برقراري ارتباط آنها نيز افزايش يافت. مزيت ديگري كه اين پديده به كاربران خود ارائه مي‌كند و موجب مي‌شود تا در هر مكان جغرافيايي و هر زمان در دسترس باشند، قابليت نامحدود بودن بعد مكاني اين ابزار ارتباطي است.

اما اثرات اين پديده جديد بر زندگي بشر امروز به همين جا ختم نمي‌شود و مي‌تواند در ابعاد وسيع و در عين حال متفاوتي بروز نمايد اين اثرات در دو دسته مشخص فناوري شبكه تلفن همراه و فناوري ساخت گوشي تلفن همراه قابل بررسي و تحقيق هستند.

گروه نخست اثرات ناشي از تلفن همراه بر زندگي انسان، كه به فناوري شبكه تلفن همراه و قابليت‌ها و امكانات قابل عرضه بر روي بستر آن برمي‌گردد. قابليت‌هايي كه باعث مي‌شوند تا سطح كيفيت و سرعت دسترسي افراد به انواع ارتباطات افزايش يابد به عنوان نمونه ارائه خدمات، نظير سرويس پيام كوتاه به اندازه‌اي بر روابط عمومي، اجتماعي، اقتصادي، رفتاري و حتي فرهنگي جوامع تأثيرگذار بوده كه در حاشيه خود ، فرهنگ و ادبيات مستقلي را ايجاد كرده است