مقاله نقش تصاوير ماهواره‌اي بعنوان يك ابزار قوي در امر اكتشاف و استخراج
زنبور عسل
مقدمه
زنبور عسل از راسته نازك بالان (Hymenoptera) است. زنبور عسل قسمت‌هاي دهاني جونده و مكنده ، هر دو را داراست. دگريسي آن كامل است و بطور دسته جمعي زندگي مي‌كند و شامل سه دسته هستند.
- ملكه (Queen) كه تخم مي‌گذارد.
- نرها (prones) كارشان فقط بارور كردن ملكه‌هاي جديد است.
- كارگرها (Worker) كه ماده عقيم هستند و اغلب متعددي دارند.
كندوي زنبور عسل يا به صورت جعبه‌هاي مكعبي به ابعاد 50cm كه كندوي modern مي‌گويند و يا به بصورت سبد كه كندوي بومي مي‌گويند.
ملكه
ملكه مادر كندو بوده و جنسيت آن ماده ميباشد. طول بدن ملكه هيجده ميلي متر ميباشد. بالهاي آن كوچك بوده و خرطوم آن توانايي جمع آوري شهد گلها را نداشته و درعوض داراي شكمي بزرگ‌تر از ماده‌هاي كارگر بوده و دو تا شش سال مي‌تواند زنده بماند. ولي در زنبورداري تجاري بيش از دو سال از يك ملكه استفاده نمي‌شود. ملكه عسل و گرده نمي‌خورد و بجاي آن ژله رويال مصرف مي‌كند.
زنبور عسل در حال جمع آوري شهد گل
نيش ملكه همانند شمشير تازي بوده و بدون خار ميباشد.
زنبور ملكه
ملكه مادر در سر خود نشاني قرمز دارد كه به معناي تاج آن است و آن را در تصوير مي‌توان مشاهده كردتصويردر تصوير مي‌بينيد كه جثه ملكه از ديگر زنبورها بيشتر است.
زنبور نر
زنبورهاي نر در كندو تنها وظيفه بارور نمودن ملكه را دارند و داراي نيش نمي‌باشند. داراي سر و بالهاي بزرگ مي‌باشند. توانايي جمع‌آوري شهد و گرده را نداشته و ۲۴ روز زنده مي‌مانند.
زنبور نر در حجره‌هاي بزرگ‌تري نسبت‌به زنبورهاي كارگر پرورش مي‌يابند. تخمهاي بارورنشده ملكه به زنبور نر تبديل مي‌شوند.
زنبور كارگر
جنسيت زنبورهاي كارگر ماده بوده. طول بدن آنها ۹ ميليمتر مي‌باد. در يك كندوي قوي با تعداد ۱۰ قاب ۷۰ هزار زنبور كارگر وجود دارد. زنبورهاي كارگر با اينكه ماده هستند توانايي بارور شدن ندارند. ولي در صورت نبودن ملكه در كندو مي‌توانند تخم ريزي كنند. كه در زنبورداري ماده تخم‌گذار گفته مي‌شود. نيش زنبورهاي ماده خاردار بوده و طول آن در حدود ۱ ميلي متر ميباشد. به خاطر وجود همين خارها پس از نيش زدن و ورود زهر به بدن موجوداتي كه ساختار گوشتي دارد نيش در پوست گير كرده و موجب جدا شدن كيسه زهر از زنبور مي‌شود. و پس از چند دقيقه زنبوري كه نيش زده خواهد مرد.
وظايف زنبوركارگر
جمع آوري شهد - گرده - آب - بره موم - پاسباني از كندو - توليد عسل - رسيدگي به ملكه - پرورش نوزادان - رسيدگي به كندو و پاكيزه‌گي آن از بيشترين وظايف زنبورهاي كارگر ميباشد.
زنبور عسل در حال جمع آوري شهد
طول عمر زنبور نر حدود 24 روز، زنبور كارگر حدود 21 روز و ملكه حدود 16 روز مي باشد.
- زنبورها شش پا دارند كه سه به سه در طرفين آنها قرار دارد.
- شاخك هاي آنها براي احساس كردن و دريافت اطلاعات از محيط ميباشد.
- چشم آنها بصورت شبكه اي متشكل از ميليونها لنز خاكستري رنگ است و توانايي ديد رنگي دارند.
- زنبورها از طريق حركات بدني و رقصي كه انجام مي دهند محل گلها را به يكديگر اطلاع مي دهند.
- معمولآ در بهار زنبورهاي كارگر با انتخاب يك ملكه جديد اقدام به ساخت كندو جديد مي كنند.
- عسل در واقع شكر فوق اشباع شده اي است كه زنبورها از شهد گلها تهيه مي كنند و كمتر از 20 درصد آب دارد.
- در فصل پاييز و زمستان به علت كمبود غذا بسياري از زنبورهاي كارگر برا نجات ساير افراد كندو اقدام به خود كشي مي كنند.
ساختمان مورفولوژيكي زنبور عسل
- بدن زنبور عسل بطور متراكم از موهايي پوشيده است كه داراي تارهاي (Barbs) جانبي كوتاهي ميباشد. و به راحتي دانه‌ها گرده را مي‌گيرند. در چشم‌هاي مركب و پاها ، موهاي صاف وجود دارد پاهاي جلويي در حاشيه ساق (tibia) موهاي راست و خشن و كوتاهي را دارد و براي تميز كردن چشم‌ها از گرده گل بكار مي‌رود و برس چشمي (Eye bursh) مي‌گويند.
- بالهاي زنبور در هنگام رواز بوسيله قلاب‌هايي بهم درگير مي‌شوند و يا بال به نظر مي‌رسند. و نوك اين بالها مسير شكل را طي مي‌كند. ممكن است 400 بار در ثانيه مرتعش شوند. آرواره‌هاي زيرين mandibles در كارگران صاف براي جمع آوري گرده و ساختن شاخه‌ها بكار مي‌رود. آرواره‌هاي زيرين maxillae مانند قاشقك‌هاي طويلي بوده و براي جمع آوري گرده‌هاي گل بكار مي‌رود.
- لب تحتاني تبديل به خرطوم شده و ضمايم حسي - بي (Cabialplas) در اطراف آن قرار دارد. مايع شهد در اثر عمل مكنده حلق به درون چينه‌دان بزرگ يا معده عسل (Money Stomash) كشيده مي‌شود. چهار لب مثلثي دريچه‌اي را درست مي‌كند و از ورود عسل به معده جلوگيري مي‌كند. بجز موقعي كه جهت تغذيه مورد نياز است. روده زنبور عسل باريك و دراز است. و تقريبا به 100 لوله كوچك ، مالپيكي اتصال دارد و روده راست ، بزرگ است و به مخرج ختم مي‌شود. در انتهاي بدن سوزن وجود دارد كه فقط در كارگرها و ملكه‌ها ديده مي‌شود. حس بويايي در زنبوران عسل بسيار قوي و تيز است و چشم‌ها داراي تعداد فراواني واحدهاي بينايي است و داراي مغز نسبتا بزرگ است: زنبوران عسل قادر به تشخيص رنگ قرمز و سياه از هم نمي‌باشند.
گونه و نژادهاي زنبور عسل
- زنبور هندي (Apis Indiea)
- زنبور درشت (Apis drostata)
- زنبور ريز (Apis florae)
- زنبور عسل معمولي (Apis mellifera).
محصولات زنبور عسل و نحوه گردآوري آنها
مي‌توان به شهد يا عسل و گرده زنبور عسل و بره "موم" كه از صمغ‌ها بوجود مي‌آيد، اشاره كرد. گرده زنبور عسل داراي انواع مواد الي و ويتامين‌ها ميباشد. گرده شامل قندهاي احيا كننده ميباشد كه در كل 31% در گروه كربوهيدرات وجود دارد. ميزان متوسط پروتئين گروه حدود 22% است و تمام اسيدهاي آمينه ضروري مورد نياز انسان در تركيب پروتئيني دانه گروه وجود دارد. عصاره اتري گروه حاوي چربيها و روغن‌ها ، پيگمان‌ها ، دونين‌ها ، ويتامين‌ها و هورمون رشد ميباشد. گروه حاوي 13 نوع اسيد چرب و دو استدول عمده بنام‌هاي 24- متيلن كلسترول "و بي سي توسترول" است. براي جمع آوري دانه گرده مي‌توان از تله گرده ، استفاده كرد، ولي اينكار توصيه مي‌شود، چون جمعيت زنبورها را تضعيف مي‌كند.
بعضي از مصارف گرده زنبور عسل
دانه گرده در پزشكي اهميت خاصي دارد. در درمان بيماري‌هاي پروستات و آلرژي و در حال بي‌اشتهايي از داروهايي كه از دانه گرده ساخته مي‌شوند، استفاده مي‌كنند. دانه گرده بعنوان مكمل غذايي بكار مي‌رود و از آن در رفع چين و چروك و لكه‌هاي صورت استفاده مي‌گردد. از داروهاي مشهور مي‌توان به Prostaflor , Ofilorex اشاره كرد.
نيش زنبور
از نيش زنبور عسل بعلت خاصيت قليايي و اسيدي بودن آن در درمان بيماريها ، استفاده مي‌كنند.
توليد مثل
- در كارگرها تنها اثري ديده مي‌شود و ولي در ملكه به خوبي توسعه يافته است. ملكه جوان 6 روز بعد از بيرون آمدن ، با يك زنبور نر جفتگيري مي‌كند، اندام‌هاي جفت گيري نر پاره شده و در كيسه تناسلي ماده باقي مي‌ماند و تا اينكه بعد از بازگشتن به كندو ، كارگرها آنرا از بين مي‌برند. اسپرماتوزوئيدهايي كه بدين صورت در كيسه ذخيره اسپرم ، جاي مي‌گيرد، بكار همه تخمهاي لقاح يافته‌اي كه ملكه خواهد گذاشت، بكار مي‌رود. تخمدان‌هاي ملكه پر شده و شكم را پر مي‌كند و ظرف دو روز ، شروع به تخم گذاري مي‌كند.
- از تخمهاي لقاح نيافته ، زنبورهاي‌نر (هاپلوئيد 16 كروموزوم) و از لقاح يافته‌ها ، زنبورهاي ماده (ديپلوئيد و داراي 32 كروموزوم) توليد مي‌شود. تخم‌ها تبديل به لاروكرمي شكل كوچك فاقد پاها و چشم مي‌شوند و از ژله شاهانه كه توسط غده‌هاي حلقي كارگران جوان توليد مي‌گردد، تغذيه مي‌كنند. ولي لاروهاي ملكه بيشتر به تغذيه شاهانه مي‌پردازند و به همين جهت با سرعت زياد بزرگ و تمايز مي‌يابند.
دم لارو چندين بار ، پوست اندازي مي‌كند روي سلول بوسيله موم پوشيده مي‌شود. و لارو در داخل آن قرار گرفته و شفيره نام دارد و دگرديسي را كامل نموده و به كمك آرواره‌هاي زبرين ، سرپوش حجره را پاره كرده و به شكل يك نوزاد جوان بيرون مي‌آيد. بعد از عمل جفت گيري زنبوران نر ، به بي‌غذايي مي‌افتند و مي‌ميرند.
