شناخت معماري يونان

معماري يونان

معماري يونان

نظام جديد

       دوران پادشاهي Polis- واحد اجتماعي و اجرايي كشور يونان- در قرن پنجم قبل از ميلاد مسيح بود. از آن موقع به بعد اين ساختار قدرتمند، سمبول و نشانه خود را به فراتر از حوزه و قلمرو يونان انتقال داده است. تا حدي مثل جزيره سيسيل يونان و بخش جنوبي ايتاليا، شهرسازي اتروسكا راحتي قبل از آن لمس كرده بود. رُم در قرن هشتم قبل از ميلاد مسيح يك فرايندي شبيه به Synoeaesm كه ارسطو آن را بعنوان عامل شهرسازي اوليه يونان شناخته است، مطرح شد. در واقع اسكان هاي شبه شهري در اسپانيا و در بخش مركزي و شمال غرب اروپا در زمان Polis نشان مي دهد كه عملكرد يونان اكنون داراي اعتباري فراتر از خط ساحلي مديترانه در منطقه اي مي باشد كه در آن الگوي معمول، يكي از قلعه هاي تپه‌اي           شده است.

     ولي در زماني كه نماد يا مثال polis عادات روستايي اروپايي را احيا مي كرد، سرنوشت آن در سرزمين يونان به سمت يك روند نزولي حركت مي كرد. بلافاصله بعد از جنگ شديد Peloponnesian بين آتن و اسپانيا در پايان قرن پنجم، يك رشد سريع در سرعت تولد باعث برجاي ماندن آثار بيشتري نسبت به polis شد. اين امر به همراه اقتصاد ضعيف، بيكاري شديد را بوجود مي آورد. مستعمره سازي بعنوان راه حل، غيرمتداول شده بود. مرد جواني كه نمي‌توانست كاري پيدا كند اكنون تبديل به يك سرباز حرفه اي شده و تمايل به خدمت كردن به هر كسي را داشت. مفهوم سرباز مزدور براي polis كلاسيك كه بيش از هر چيز يك ماهيت اخلاقي بر اساس تعهد كامل يك شخص به يك مكان منحصر به فرد و خاص را بازنمايي مي كرد خصمانه بنظر مي رسيد و اين تنها آغاز رويداد بود.

      در قرن چهارم، يك فراخوان براي متحد شدن شهرهاي يونان در قالب يك كنفدراسيون قوي كه بتواند به طرف مرزهاي جديد پيش برود مطرح شد. گزينه آشكار آسيا، سرزميني كه توسط امپراطوري ايران تحت حفاظت قرار داشت بود كه در عين حال شهرهاي يونان را نيز در ساحل lonian كنترل مي كرد. براي برگشت، حمله قبلي مي توانست يك محرك قوي براي اتحاد، و يك علت مقدس باشد. در عوض به شكلي غيرقابل انتظار، نيروي ارتش كه          مي توانست اين عملكرد سراسر يوناني را پيش براند اكنون درحاشيه هاي جهان يونان در منطقه مقدونيه ( Macedania ) تجسد يافته است. اين پادشاهي رو به عقب در ارتفاعات شمالي يونان در اواسط قرن تحت پادشاهي فيليپ دوم چشمگير شد. مبارزه فيليپ براي متحد كردن يونان از طريق نيرو در صورت لزوم، به وسيله پسر تيزهوش الكساندر تكميل شد.        (‌شكل 8-1‌) اين پيشروي مقدونيه، گرچه داراي هدف نهايي بزرگي بود ولي خودمختاري شهرها يعني پرافتخارترين سرمايه ها آن ها را مسكوت مي كرد.

      وقتي كشور يونان براي تبديل شدن به يك ملت تحت فشار قرار گرفت، الكساندر تصميم به آزاد كردن آسيا كرد. ارتش او در ناحيه اصلي Anatolia نفوذ كرد و با نيروي حركتي غيرقابل مهار سرزمين هاي قديمي دنياي شرق را در يك دهه درهم كوبيد و در مرز ورودي هند متوقف شد.
  تسخير سريع، پايان polis كلاسيك بود. در نظام جديد هزاران شهر- ايالت همزيست كوچك و بزرگ كه جامعه بي ثبات يونان را شكل داده بودند خود را در يك ساختار سياسي گسترده درگير كرده بودند كه حاوي امپراتوري هاي قديمي مثل ايران و هند بود. حكومت يونان، مدت زيادي با مبارزات يونان همراستا نبود. اكنون بسياري از يوناني‌ها در مياني مردم بيگانه زندگي مي كردند و دوگانگي قديمي يونان و بي تمدني را مطرح مي‌ساختند. بنابراين تمايز نابود شده ديگري كه جايگاه يونان را در تدبير چيزها تثبيت مي كرد، رابطه بين انسان و جمعيت جاودان اليمپوس بود كه قدرت خود را در زماني كه الكساندر، يك فناپذير محض، حتي قبل از مرگ خود به رتبه خدايي رسانده شد، از دست داد. اين عملكرد خيلي زود در ميان سلسله‌هايي كه اين امپراتوري بدبار را در سالهاي آتي پيش بيني كرده بودند، عادي شد.

      يك تصوير معروف از يكي از اين مردان، پيكر برنزي با عنوان حاكم يونان يك نماد يا علامت گويا از نظام جديد مي باشد ( شكل 2-8 ). در دوره كلاسيك چنين پيكره هاي عمومي از مردان لخت و عريان مربوط به قهرمانان و ورزشكاران پيروز بوده است نه حاكمان؛ و فرمول اين Kouroi نشان دادن قدرت قابل كنترل باقي مانده يا تعادلي بود يعني يك توده يا پيكره آگاه از توان بالقوه بدون نياز به تبليغ خود. تصوير يونان يكي از قدرتهاي فاقد تعقل فرانما، غلوآميز و بسيار قدرتمند مي باشد. و هنوز اعتماد به نفس تعميم يافته از پيكره با نگراني خاص در صورت انكار مي شود كه اغلب نشان دهنده نگراني و اخم كردن مي باشد. اين فاصله بين سر و بدن و وابستگي صورت براي تعيين آدميزاد بودن يك فرد، با وجود سر و بدن غير قابل تفكيك از هم، يك فرد را بعنوان تجسم چيزي بزرگتر از خودش نمايان             مي نمايد يعني حالتي را نشان مي دهد كه او را مي سازد.

      از روش هاي كلاسيك مبتني بر لحاظ يك فرد در چهارچوبي از شهر كشور مي باشد. اين بزرگي او در محدوده باريكي از شهر مي باشد كه فرهنگ كلاسيك در آن برگزار مي‌شود. و اين دقيقا بدان معناست كه عملكرد افسانه مانند الكساندر تخريب شد. ايالت به شكل خوفناكي درگرو امپراتوري بود. حتي باوجود پادشاهي محدوده شده تر كه بعداز مرگ او پديدار شد، ديدگاه دولت به شكل افراط آميزي طولاني شد و پايداري و ا يستادگي فرد به شكل متناسبي كاهش يافت ( شكل 3-8 ). سرباز تبعه بدون چون و چرا از Polis خود در موقع قرار گرفتن درمعرض حمله دفاع مي كرد و تبديل به يك مرد مبارز حرفه اي مي شد كه سربازي براي او يك وظيفه بود. جنگيدن اكنون قابل مبادله بنظر مي رسيد و پيروزي تبديل به بك تصوير آبستره شد. و بنابراين بدون شكل در آنجا يك اشتغال فكري درخصوص شكست و يك تورم به طرف زوال حركت مي كرد. حرفه اي گرايي رقابت هاي قهرماني ظاهراً درخشش پيكره پيروز را از بين برد. اكنون ما تصوير محكم و چغر را نشان مي دهيم كه تاج پيروزي او چيزي كمتر از پاداش خداپرستي نسبت به بهره قابل ملموس و سخت مي باشد.

      تغييري كه ما در اينجا به تفصيل تصوير مي كشيم در پيكر تراشي بطور آشكار نمايان است. رشد صورتگري، تصويريگري كودكان و عتيقه هاي جذاب، زنان برهنه بعنوان حاصل عشق شهوت انگيز و بازنمايي دقيق مردم پير، موضوعاتي از درد و شكست بودند. خودپيكر تراشي داراي يك شكل سست تري بوده و براي تئاتري بودن و درگيري قدرتمندانه مستعد بودند. ساختار ارزشي، كمتر انعطاف پذير شد. يونان كلاسيك، مثل برنايي كه از آن بت‌سازي        مي كند، بلندنظر، تسليم ناپذير و انحصاري شد. ظاهرا فرهنگ با امپراطوري طويل شده قدمت يافت و آسانگيرانه، تسليم ناپذير و به شكلي گسترده ترحم آميز شد.

      قهرمانان كلاسيك بالاتر از همه معيارهاي اخلاقي بوده و بر اساس نظريه ارسطو خصلت بافتي در انسان است كه گزينش را آشكار مي سازد و اين چيزي است كه يك انسان انتخاب مي كند و يا در جرياناتي كه در آن گزينش آشكار نيست مورد اجتناب قرار مي گيرد. قهرمانان در هنر كلاسيك اغلب در لحظه تصميم گيري در نظر گرفته مي شود و اين همان قياس دو حدي غيرثابت است. اين به انديشه مربوط مي شود كه انسانيت او را آشكار مي سازد. ما براي او احساس همدردي مي كنيم چون ما آن را با طرز ايستايي او بين دو جهت مخالف شناسايي مي كنيم چون اخلاقيات او و ما وجودگرايانه مي شود.

      قهرمانان يونان، ابزاري براي انتخاب نمي باشد ولي قرباني آن مصداق دارد. اخلاقيات او وابسته به نمايش ملودرام است. او بين جانشين ها مطرح نمي شود بلكه در حالت رويارويي نشان داده مي شود. هنرمندان او را بعنوان پيروز يا شكست خورده به شكل ترحم‌آميزي به تصوير مي‌كشند. بنابراين به ناظر اجازه داده نمي شود تا  در مبارزه درگير شود. تصوير مربوط به بعد از بروز تاثير بوده و در ايجاد انگيزش و تحريك يك پاسخ قابل پيش‌بيني مستعد            مي‌باشد. پيام بيان نمي شود بلكه فرياد زده مي شود. بنابراين ما مجبور به ابراز همدردي      مي شود كه به معني احساس كردن براي چيزي مي باشد. ( شكل 4-8 )

روزهاي پيشرس

      اين مشاهدات نيز براي معماري به شكلي انتزاعي تر كاربرد دارد. نخست ما بايد به خاطر بياوريم كه با روندهاي گسترده را در يك دوره زماني طولاني جدول بندي مي كنيم. اتصال بين دوره كلاسيك و يوناني جلوه دادن پادشاهي الكساندر مي‌باشد ولي رويدادهاي نظامي و سياسي هميشه يك تغيير را آغاز نمي‌كنند. آنها گاهي اوقات باعث ته نشست آن مي‌شود. همچنين به  خاطر داشته باشيد كه يك سبك از شرايط و مولفه هايي سرچشمه مي‌گيرد كه در موقع بدست آوردن اعتبار كلي، به حوزه اي فراتر از نقطه معين شده مي‌رسد. و حتي بعد از نمايان شدن سرنوشت ساز خود، يك سبك با حالات قديمي تر و همزيستي  مي كند كه حامل عوامل لمس شده يا لمس نشده با نسخه جديد مي باشد. آنچه كه ما معماري يوناني مي‌ناميم در واقع در دوره قبل از الكساندر شروع شد. اين اصطلاح خود سيصد سال قبل را از دوران الكساندر تا سقوط آخرين پادشاهي الكساندري، كلوپاتراي مصر تا رومانس در 31 سال قبل از ميلاد پوشش داد. معماري در طول اين دوره توسعه يافته در راستاي سرزمين پهناور مربوطه، پويا و يكنواخت نبود.

      با نگاه كردن به گذشته ما بذرهاي كاشته شده معماري يونان را در قرن پنجم مي يابيم كه احتمالا در آن يعني محل اساسي كلاسيك گرايي بهتر نمايان مي شود. در اثر جاويدان محوري شيبراهه دستاوردي Akropolis و ديدگاه غرب از پيش نماهاي Parthenon ، يكي از موضوعات اصلي معماري يونان، ترجيح آن براي تاثيرات جهت دار شده و استفاده قابل توجه از پلكان مي باشد. ( شكل 16-7 ) در ارتفاع غربي Erechtheion ، ستون و ديوار، دو تمايز و عامل جداگانه از طرح يونان، اتصال يافتند. ستون به كار گرفته شده كه به آن رجوع مي‌كنيم نشان يا نماد معماري يوناني بوده وبه همراه ستون توي ديوار يا پايه ستون به كار گرفته شده، مولفه اصلي يك دامنه از مفصل شدگي سطحي مي باشد كه عواقب نمونه آن تا دوران مدرن احساس خواهد شد.

شناخت معماري مدرن

شناخت معماري هاي مدرن آسيا ، اروپا و آمريكا

معماري مدرن

مباني معماري مدرن، كه سبكي غالب و جهانگير در سده بيستم ميلادي بوده، ريشه در تحولاتي كه خاستگاه آن شهر فلورانس در شمال ايتاليا در حدود چهارصدسال پيش از ظهور معماري مدرن بوده است.

بررسي معماري مدرن بدون توجه به زمينه هاي فكري و اجتماعي مدرنيته و تحولات متعاقب آن، همانند انسان گرايي، علم مداري، دين پيرايي، روشنگري و انقلاب صنعتي، امري ناقص و ابتر خواهد بود. هر يك از اين تحولات در پيشبرد تفكر ذهني مدرن و جهان مدرن نقش اساسي و تعيين كننده داشته است و معماري مدرن حاصل و نمود كالبدي چهار سده اخير است.

بخش حاضر شامل چهار فصل است كه در فصل اول مدرنيته و زمينه ها و خصوصيات آن تبيين شده است. پس از آن در سه فصل، معماري مدرن و زيرمجموعه هاي آن در سه دوره معماري مدرن اوليه، متعالي و متأخر مورد بحث و شرح قرار گرفته است.

جهان مدرن در مقابل دنياي كهن، منظر متفاوتي از هستي عرضه مي دارد كه برخاسته از باورهاي عقلي و انسان مداري است. در جهان مدرن، داوري هاي ارزشي بر اساس اين باورهاي جديد تعريف مي شود. شروع چنين تفكري از زماني است كه انسان به عنوان محور سنجش تمام ارزش ها مطرح گرديد. از زماني كه توجه به ذهن و تفكر به عنوان مباني ارزيابي پديده هاي جهان مطرح شد، باور به عقل – كه در اين دوره جانشين تفكرات ذهني و روحاني دوران قرون وسطا گرديد – انسان را به عنوان نماينده عقل و انديشه، محور همه چيز قرار داد. انسان مداري، كه بعدها مبناي شكل گيري جامعه مدرن شد، ريشه در همين جايگزيني دارد.

دكتر هاشم آغاجري، استاد تاريخ، در تعريف مدرنيته چنين بيان مي دارد:

«چارچوب معناي مدرنيته به عصري گفته مي شود كه انسان در آن به عنوان فاعل شناسي و اقتدار به گونه اي خود بنياد همه عالم و آدم را تبديل به آبژة معرفتي و اقتدار خود مي كند. به عبارت ديگر مدرنيته به مثابه يك دوران تاريخي به عصري مي گويند كه اومانيسم (انسان گرايي) به معني فلسفه كلمة ظهور پيدا مي كنند... .

در اين دوران بشر مبناي همه چيز مي شود و طبيعت و جهان اخلاقي و روابط قدرت، علم و تكنولوژي خاستگاه بشري پيدا  مي كند و همچنين در خدمت بشر قرار مي گيرد. طبعاً مدرنيته به اين معني نوعي گسس از دوران ماقبل مدرن – كه عصر مسيحي اروپا است و در محور و مركز عامل خداي مسيحي قرار داد و همه ارزش ها به خداوند و مسيح و تجسد تاريخي و خارجي اروپا يعني كليسا ارجاع داده مي شود – است. در دروان ماقبل مدرن، نظام ارش گذاري و اخلاقي و تمام نهادها و ساخت هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي و خانوادگي مبتني بر چنين انگارة خدامحورانه اي از عالم آدم است. مدرنيته به عنوان يك دوران تاريخي، عصر انسان محوري است و در مقابل نگاه سنتي ماقبل خودش قرار دارد كه عصر كليسا محوري يا خدامحوري است».

در اينجا لازم است تفاوت بين دو واژة مدرنيته و مدرنيسم تبيين شود. مدرنيته وضعيت و حالتي است كه در تاريخ اتفاق افتاده و نوعي نگرش به هستي و زندگي است، ولي مدرنيسم ايدئولوژي و بنا به رويكردي، فهم مدرنيته از خودش است.

اكثر فلاسفه مدرن بر اين نظر هستند كه آغاز عصر مدرن با پيدايش انسان گرايي و خردگرايي دوره رنسانس در قرن 15 ميلادي در شمال ايتاليا همراه بوده است. از اين دوره است كه جهان بيني انسان غربي تغير جهت داده و از آسمان به سمت زمين متوجه شده است. اين تغيير جهان بيني و بينش فكري چنان گسترده و فراگير بود كه باعث واژگوني بسياري از باورهاي ذهني شد و تفسير و قرائت جديدي از اصول و چارچوب هاي هنري، مذهبي، علمي، فلسفي، سياسي، تكنيكي، اجتماعي و فرهنگي ارائه گرديد.

اگرچه مذهب رنسانس همان مذهب قرون مسطي مسيحي است، ولي سردرها و تناسبات معابد بت پرستان يوتان و روم باستان برروي كليساهاي رنسانس نمايش پيدا كرد. براي كشيدن تصاوير و ساختن مجسمه هيا حضرت مسيح و قديسان نيز بت هاي يونان باستان الگو قرار گرفت. كتاب ويتروويوس به نام در باب معماري در ده جلد در سال 1520 زير نظر رافائل، به ايتاليايي ترجمه شد. اين كتاب مورد توجه بسيار زياد معماران رنسانس قرار گرفت.

خصوصيات اصلي عصر رنسانس را يم توان در انسان گرايي، واقع گرايي و خردگرايي خلاصه كرد. رنسانس آغاز انسان گرايي و اعتقاد به انسان و توانايي هاي او است. فرد و فردگرايي  در عصر رنسانس اهميت پيدا مي كند و هنرمند و اثر هنري به نام هنرمند داراي ارزش مي شود. نام هنرمندان و انديشمندان غيرمذهبي در جامعه مطرح مي گردد. اين نگرش به انسان با بينش قرون وسطايي كه انسان را موجودي گناهكار و رانده شده از بهشت تلقي مي كرد كه بايد كفاره گناهان خود را پس دهد به كلي متفاوت است.

خردگرايي ديگر خصيصه عصر رنسانس است. در اين دوره با گسترش مدارس غيرمذهبي، فلسفه، ادبيات، هنرهاي آزاد، فنون جنگي، ورزش، تاريخ و خصوصاً تاريه عصر كلاسيك تندريس مي شود. در هنر و معماري، احجام اوليه مانند مكعب، استوانه، كره و هرم اهميت پيدا مي كند زيرا اين اشكال قابل درك و استنباط توسط ذهن انسان هستند و هيچ گونه ابهامي در مورد آنها وجود ندارد. تناسبات رياضي، همگوني و تقارن كه در هنر كلاسيك يونان و روم باستان اهميت داشت مجدداً در دوره رنسانس واجد ارزش بسيار زياد مي شود. كليساهاي عصر رنسانس كاملاً متقارن در نما و پلان هستند، چنانچه اگر انسان در مركز كليسا بايستد، از طرف چهار طرف منظره اي مشابه و بدون ابهام مشاهده مي كند. لذا عنوان شده كه در هنر رنسانس ذهن انسان در مرگز پرگار است.

در طي چهار قرن – شازندة، هفده، خجده و نوزده – كه تغييرات زيبنايي در جهان بيني دنياي غرب پديد آمد بينش انسان غربي نسبت به خود و جهان پيرامون به طور اساسي دگرگون شد. بايدها و نبايدها و مقدسات و نامقدسات جهان سنت زير سؤال رفت و به جاي آن هستي ها و واقعيات و كاركردها و عملكردهاي دنياي مدرن جايگزين شد و علم لاهوتي تبديل به علم ناسوتي گرديد. لذا همه امور محسوس مضووع شناخت شد. زمين شناسي، اقيانوس شناسي، زيست شناسي، روان شناسي، جامعه شناسي و غيره به صورت موضوعاتي درآمد كه به طور پيوسته و نظام مند مورد تحقيق و تفحص قرار گرفت. علم و شناخت به صورت غايت انسان مدرن درآمد.

تأكيد بر قوه تفكر انسان، واقعيات عيني، كشف قوانين طبيعت و تجربه و آزمايش باعث پديد آوردن شرايطي شد كه علم و به تبع آن تكنولوژي به سرعت رشد و توسعه يافت. هر تحقيق و پژوهشي باعث اختراع و اكتشاف جديد شد كه آن نيز به نوبة خود پدديه ها و ابداعات جديدتري را به دنبال داشت.

در سال 1769 ماشين بخار توسط جيمزوات (1819-1736) در انگلستان احتراع شد و طليعة انقلاب صنعتي و تكنولوژي مدرن ظهور كرد. استفاده از نيروي بخار به عنوان نيروي محركه، توان و قدرت بي اندازه براي توسعة صنايع ايجاد كرد. توليد خانگي و كارگاهي در مقياس خرد و محلي به سرعت تبديل به توليد انبوه در كارخانجات با استفاده از قدرت ماشين و انرژي گرديد. از اولين نمونه هاي كارخانجات مدرن مي توان از نخ ريسي، پارچه بافي، ابزارآلات، مكصالح ساختماني و وسايل حمل و نقل مانند كشتي سازي و راه آهن نام برد.

اولين خط آهن در انگلستات در سال 1825 احداثق شد. تا سال 1840، هشتصد كيلومتر راه آهن و تا سال 1850، شش هزار كيلومتر راه آن در انگلستات كشيده شد. اولين كشتي بخار در سال 1807 در آمريكا ساخته شد و در سال 1840 اولين كشتي بخار از اقيانوس اطلس عبور كرد. تلگراف در سال 1844 و تلفن در سال 1876 اختراع شد. در سال 1879 توماس اديسون (1931-1847) چراغ برق را اختراع كرد. كارل بنز (1929-1844) اولين اتومبيل با سوخت بنزيني را در سال 1885 اختراع نمود.

صنايع مربوط به ساختمان نيز به سرعت پيشرفت كرد. صنعت شيشه سازي در نيمة دوم قرن هيجده گسترش بسيار يافت. در سال 1806 جام هاي شيشه يا به ابعاد 5/2×7/1 متر توليد شد. آسانسور در اواسط قرن نوزده در نيويورك اختراع شد. توليد تيرآهن، فولااد و سيمان در طي قرن 19 در كليه كشورهاي غربي رشد بسيار داشت.

از تبعات انقلاب صنعتي، رشد سريع شهرنشيني بود. صنعتي شدن كشاورزي و اخداث كارخانجات در اطراف شهرها و همچنين ارائه خدمات جديد در شهرها باعث جابه جايي جمعيت گرديد و ساكنان عمدتاً كشاورز در روستاها به عنوان نيروي كار روزانه كارخانجات در شهرها شدند.

تغييرلات زيربنايي در شهرها فقط تغييرات جمعيتي و اجتماعي نبود، بلكه شهرها از نظر كالبدي نيز به كلي دگرگون شدند. پيشرفت تسليحات جنگي باعث از بين رفتن برج ها، دروازه ها و خندق ها در اطراف شهرها و همچنين در اطراق مقرهاي حكومتي شد.

شايد بتوان اذعان نمود كه هيچ پديده اي در تاريخ شهرسازي، چه در اروپا و چه در ساير نقاط جهان به اندازه اتومبيل بافت و كالبد شهرها را تغيير نداده است. اتومبيل مقياس شهرها را عوض كرد. مجاورت محل كار با محل زندگي، متراكم بودن ساختمانها در مركز شهرؤ كوچه هاي مباريم با مقياس انساني و مراكز محلات همه از بين رفت و مقياس انساني به مقياس اتومبيل شد.

مدرنيته، نهادهاي مدرن و ساختمان هاي جديد را هم با خود به داخل شهر همراه آورد، موزه، نمايشگاه، بيمارستان، شهرداري، دادگستري و پارلمان.

1-6- اولين ساختمان هيا مدرن

از اواخر قرن هيجدهم ميلادي، به تدريج توليدات جديد صنعتي وارد امور ساختماني گرديد. در ابتدا اين توليدات براي احداث پل ها، كارخانجات، تأسيسات بندگاهي، سيلوهاي گندم، بناهاي عمومي و سپس ساختمان هاي مسكوني مورد استفاده رقار گرفت.

پل رودخانه سورن (1779-1775) در انگلستان يكي از اولين نمونه پل هايي است كه با مصالح مدرن، يعني تير چدني احداث شد. اين پل داراي سي متر دهانه و پانزده متر ارتفاع بود كه در زمان خود دستاورد بزرگي محسوب مي شود. پل ساندراند (1796-1793) كه آن هم در انگلستان و با تيرهاي چدني ساخته شد، بيش از دو برابر پل قبلي، يعني هفتاد و دومتر، دهانه داشت و بالاخره پل معلق كليفتون (1836) در بريستول انگلستان با 214 متر دهانه ساخته شد.

اسكلت فلزي به عنوان سازه ساختمان براي اولين بار در يك كارخانه ريسندگي در شرازبري در انگلستان (97-1796) مورد استفاده قرار گرفت. در اين ساختمان ديوارهاي خارجي، آجري و باربر بودند و از تير و ستون هاي چدني براي سازه داخلي استفاده شده بود. متعاقب آن يك كارخانه ريسندگي در هفت طبقه بندي بين سال هاي 1801-1799 در سالفورد انگلستان احداث گرديد. طول ساختمان 46 متر و عرض آن 14 متر بود. در اين ساختمان ديوارهاي خارجي باربر بودند و ستون هاي چدني در دو رديف در وسط ساختمان، بار تيرهاي چدني را تحمل مي كردند.

اولين نمايشگاه بين المللي در هايدپارك شهر لندن در سال 1851 ميلادي برگزار شد. ساختمان عظيم قصر بلورين (Crystal Palace) توسط جوزف پاكستن براي اين نمايشگاه طراحي گرديد. مي توان گفت كه اين ساختمان اولين اثر معماري با مصالح كاملاً مدرن، يعني آهن و شيشه، بود كه اجزاء به صورت پيش ساخته در كارخانه توليد و در محل نصب شدند. اگرچه پوشش سقف بنا به صورت سنتي يعني با قوس نيم دايره اجرا شد.

مساحت اين ساختمان با 71500 متر مربع زيربنا، بزرگترين ساختمان ساخته شده تا آن زمان بود. در اين ساختمان انواع و اقسام گل ها و گياهان از اقصا نقاط جهان براي بازديد مشتاقان انگليسي به نمايش گذاشته شده بود. اين قصر كه در سيدنهم هيل مجدداً تحداث شده بود، در سال 1936 به صورت اتفاقي در اثر آتش سوزي از بين رفت.

نمايشگاه مهم بين المللي ديگري در شهر پاريس در سال 1889 به مناسبت يكصدمين سال انقلاب كبير فرانسه برگزار شد. دو بناي مهم به نام هاي برج ايفل و تالار بزرگ ماشين در اين نمايشگاه جلب توجه مي كرد. برج ايفل توسط گ.ستاو ايفل، مهندس راه و ساختمان، طراحي و اجرا شد. اين برح تمام فولادي يا 330 متر ارتفع، يلندترين ساختمان ساخته شده تا آن دوره محسوب مي شد. برج ايفل به صورت نمادي از صنعت و تكنولوژي جديد و نويد دهنده شكوفايي عصر مدرن بود.

بعد از پايان نمايشگاه، بسياري از هنرمندان، ادبا و متفكران، كه بيشتر عقيده به شيوه هاي تاريخي و معماري داشتند ، خواستار برچيده شدن اين هيولاي تكنولوژيك از ميان بافت تاريخي شهر پاريس شدند. ولي اين بنا باقي مانده و هم اكنون به صورت نماد شهر پاريس و كشور فرانسه درآمده است. برج ايفل يكي از پرجاذبه ترين ساختمان هاي مورد توجه جهانگردان در جهان است و سالانه بيش از شش ميليون نفر از اين برج ديدن مي كنند.

ساختمان تالار ماشين نيز ذر نوع خود بي نظير بود. اين ساختمان براي نمايش آخرين و جديدترين انواع ماشين آلات و توليدات صنعتي طراحي شده بود. مصالح به كار رفته در اين ساختمان تماماً مصالح جديد، يعني شيشه و فولاد، بود. دهانة وسط اين بنا با خرپاي فولادي به طول 115 متر پوشيده شده بود كه خود ركورد استثنايي در صنعت ساختمان در اين زمان بود. مهندس معمار اين ساختمان فرديناند دوترت و مهندس سازة آن كنتيمين بود.

ساختمان هاي اشاره شده در فصل قبل تحولات بسيار گسترده اي در مزنيه ساختمان سازي به وجود آورد و راه را براي به كارگيري مصالح و تكنولوژي جديد باز نمود. ولي بايد توجه داشت كه معماري مدرن به صورت يك مكتب معماري با مبانب نظري مدون و ساختمان هاي ساخته شده بر سااس انديشه مدرن از اواخر قرن 19 ميلادي شكل گرفت. خاستگاه اين معماري در آمريكا شهر شيكاگو و در اروپا شهر پاريس، برلين و وين بود. دوره زماني معماري مدرن اوليه (Early Modem Architecture) از نيمه دهة 1880 تا اوايل جنگ جهاني اول، يعني سال 1914 بود.

2-1-مكتب شيكاگو

شيكاگو در اواخر قرن نوزده مركز خطوط راه آهن ‌و ارتباط بيت شرق و غرب آمريكا بود. همچنين اين شهر مركز تجاري مهمي به شمار مي آمد و از سال 1885 ميلادي، فعاليت شديد اقتصادي و به تبع آن اجراي ساختمان هاي تجاري و اداري آغاز شده بود. با توجه به اين كه آتش سوزي سال 1871 بيشتر قسمت هاي اين شهر را از بين برده، لذا زمينه براي تحولات جديد آماده بود.

در طي دو دهة آخر قرن نوزدهم، اولين نمونه هيا ساختمان هاي مدرن به دور از هرگونه تاريخ گرايي و تزئينات در شهر شيكاگو ساخته شد. در طي اين مدت ساختمان هاي بلند مرتبه با اسكلت فولادي. ديوار غيرباربر و پنجره هاي وسيع براي اولين بار احداث گرديد.

در اين زمان در شيكاگو تعدادي مهندسان سازه و معمار جوان وجود داشتند كه عمدتاً تحصيل كرده اروپا و شهرهاي شرق امريكا همچون بوستون و نيويورك بودند. اولين مهندس مطرح در اين مكتب، ويليام لي برون جني تحصيل كردة مدرسة هنر و توليدات در فرانسه بود. وي به عنوان مهندس سازه، دفتر مهندسي و معماري خود را در سال 1868 در شيكاگو تأسيس كرد. او در سال 1869 كتابي به نام اصول و عمل در معماري (Principial an Practices in Architecture) به رشته تحرير درآورد.

پايان نامه معماري مساجد

پايان نامه معماري مساجد اسلامي

چكيده

مكانهاي مذهبي، مساجد، مصلا و.... هموار ه نقش تعيين كننده اي در اعتلاي فرهنگ، سياست، علم و ساير شئونات تمدن ايفا نموده اند. اين تحقيق معماري، بدنبال خلق فضايي بمنظور ارائه و انجام فعاليتهاي مذهبي و در كنار آن ارائه فعاليتهاي خدماتي و فرهنگي تحت عنوان مصلا بزرگ فرديس كرج، مي باشد. در بخش شناخت با طرح مباحث مختلف مرتبط با موضوع به بازشناسي عوامل تأثيرگذار در فرآيند طراحي پرداخته شده.

در بخش دوم( كاربرد) ازنتايج حاصل در بخش اول بمنظور خلق فضاي معماري بهره گرفته   مي شود. در اين تحقيق سعي برآن شده است تا فرآيند شناخت و كاربرد آن در طراحي معماري رعايت شده و مسير رسيدن از سئوال به جواب بدرستي طي گردد.

در بخش اول مباحث و موضوعات مطرح شده در سه عرصه دانش معماري يعني شكل، معنا، و عملكرد مي باشند و در بخش دوم پس از تدوين مباني نظري، اهداف، اصول ومعيارهاي طراحي بمنظور شكل گيري ايده اوليه طرح حركتي از كل به جز طي مي گردد و پس از شكل گيري ايده اوليه بمنظور تكميل فرآيند حركتي از جزء به كل داشته وايده اوليه در پرتو تأثيرات نظامهاي برنامه ريزي فيزيكي و سازماندهي فضايي و نيز نظام نمادين، نظام هندسي، نظام زيبائي شناسي و نظام سازه، به طرح نهاي ختم مي گردد.

بخش اول

«شناخت»

فصل اول

«چهارچوب پژوهش»

پيشگفتار

بي شك بناهاي مذهبي در طول زمان همواره مورد توجه و احترام ملل و اقوام مختلف بوده است و بدين جهت پيوسته كاملترين تجربه هاي هنري هنرمندان برجسته هر دوره تاريخي در خدمت معماري و تزئين نقوش بكارفته در احداث چنين اماكني بوده است. اين علاقه و توجه و بذل سرمايه هاي مادي و معنوي نه از باب منافع اقتصادي و مقاصد مادي، بلكه بر مبناي كشش و علاقه اي قلبي براساس گرايش فطري مردم به مكاتب الهي بروز كرده است. چه بسا مردمي كه با مشكلات اقتصادي دست به گريبان بوده، اما در سرمايه گذاري بر مظاهر معنوي از جمله بناهاي وابسته به مقدسات مذهبي از هيچگونه تلاشي فروگذار نكرده اند بناهاي رفيع و باشكوهي كه در طول تاريخ برمعابد، مساجد سربرافراشته اند همواره با يك پشتوانه قلبي و عشق حقيقي همراه بوده است. در تاريخ اسلام مكانهاي مذهبي همواره در رأس توجه مردم، بويژه هنرمندان معتقد به مباني ديني قرار داشته است. در دوره هايي كه اثري از پيشرفت هاي علمي در هيچ كجاي عالم ديده نمي شود برجسته ترين آثار معماري جهان، از ميان مكانهاي بزرگ مذهبي اسلام در جاي جاي سرزمين هاي اسلام بجاي مانده است. اگرچه به علل گوناگون بويژه هجوم نيروهاي متجاوز بيگانه به كشورهاي اسلامي بسياري از اين ابنيه مهم و تاريخي دچار تخريب و ويراني شده و آثار مهم مكتوب و ميراث فرهنگي مسلمين كه دستخوش غارت و آتش سوزي در كتابخانه هاي مهم جهان اسلام شده است، ما را از گنجينه هاي مهمي محروم كرده است با اين حال آنچه برجاي مانده، خود دريچه اي است براي شناخت عظمت معماري بكاررفته در بناهاي مذهبي بزرگ اسلامي، بويژه آنكه درمعماري و كاشيكاري بناها مظاهر معنوي و مفاهيم والاي مذهبي چه در انتخاب رنگ و چه در انتخاب شكل وفرم بسيار ماهرانه تلفيق شده اند، و فضاي بوجود آورنده كه انسان شيفته معنويت را بسوي خود مي كشاند.

اگرچه متأسفانه بعلت افول قدرت سياسي جهان اسلام پس از آنكه حاكميت سياسي در دست افراد نااهل و فرصت طلبي قرار گرفت، نقش بناهاي مذهبي را در سرنوشت اجتماعي و سياسي و معنوي مردم كمرنگ ساخته، ولي اميد مي رود در زمان حاكميت جمهوري اسلامي، مكانهاي مذهبي جايگاه ويژه خود را پس از قرنها بازيابد و مجد و عظمت معنوي و حقيقي جهان اسلام بار ديگر احياء گردد.

طرح مسئله: ضرورت وجود يك مركز منسجم مذهبي كه برخواسته از رشد فرهنگ مذهبي منطقه باشد را در هر شهري مي توان احساس كرد .

ضعف چنين  عناصري در امروز مانع از آن مي گردد كه شهر بتواند نقشي در تعامل فرهنگ مذهبي جوامع شهري و منطقه ايفا نمايد. بعبارت ديگر نبود چنين هسته اي منجر به تضعيف فرهنگ مذهبي شهر گشته و از آن ره پيامد هاي مخربي را در الگوهاي رفتاري ساكنان شهر و منطقه در پي خواهد داشت.

مصلا يك نمونه از بناهاي معماري اسلامي است كه در طول  زمان مي تواند مهمترين الهامات هنري بناهاي جهان اسلام را بصورت آشكارا نشان دهد. اين اثر مي بايست در ميان بافت و بناهاي درون هر شهر جاي ويژه خود را داشته باشد و از اندام هاي ديگر نمايان تر و چشم گيرتر باشد و در بعد معنوي هم  تواناييارتباط و پيوند بين عابد و معبود عالم را بنحوي داشته باشد و در حقيقت صورت مسئله اين پژوهش همان چگونگي رابه خوبي داشته باشد و در حقيقت صورت مسئله اين پژوهش همان چگونگي پاسخ به اين ويژگيهاست.

فرضيات

برپايه ماهيت دانش معماري و ابعاد مورد نظر در قالب پرسش هاي تحقيق فرضيات تحقيق عبارتند از:

• ارتباط بسيار نزديكي مابين هر فعاليت با محيط خود و فعاليت با فعاليت وجود دارد.
• رابطه تنگاتنگ و معناداري بين موقعيت فضايي و مكاني در پژوهش با مقياس عملكردي آن وجود دارد.
• سطح و نوع عملكردهاي فضا و نظام يابي و نظام دهي عناصر هر فضا با مقياس و گروههاي سني و جنسي جمعيت استفاده كننده و الگوهاي رفتاري آنان، در رابطه مي باشد.
• نسبت متقابلي بين عناصر با گروههاي سني و جنسي از يك سو و شرايط زماني و مكاني از دگر سو وجود دارد.

مباني نظري:

در اين پژوهش با دو موضوع اصلي رو به رو هستيم اولين موضوع مفهوم مصلا و نوع ساختار و عملكرد آن و موضوع دوم مقوله هنر و جنبه زيبا شناسي آن مي باشد. در اين بين مقوله هنر بعنوان يكي از اساسي ترين موضوعاتي كه همواره مورد توجه انديشمندان و صاحب نظران بوده است از اهميت خاصي بويژه در مباحثه نظري برخوردار است و نيز به دليل جنبه مشترك دانش معماري و هنر، (از لحاظ شكل و محتوي) بدين جهت معماري را نيز در زمره هنرها بر شمردند براهميت موضوع هنر (كه در اين پژوهش هدف هنر اسلامي مي باشد) و مباحثه اساسي مطرح در ان از جمله زيبايي، شكل و محتوي، موضوع و زمينه و ... مي افزايد.

موقعيت فضايي – مكاني پروژه همراه با نقشه هاي سايت

كرج از شهرهاي غربي استان تهران بوده  و در 35 كيلومتري تهران، پايتخت و مركز ايران قرار دارد. اين منطقه از لحاظ تقسيمات اقليمي جزء مناطق نيمه گرم و خشك بوده ولي در مجموع بواسطه قرار گيري در دشتهاي متصل به فلات مركزي ايران و همجواري نزديك با رشته كوه البرز داراي اب و هواي نسبتا معتدل بوده و نيز ار رطوبت مناسب برخوردار مي باشد.

سايت انتخابي دراراضي مركزي شهر قرار دارد و از همجواري هاي مهم اين سايت مي توان به يك مجموعه  فرهنگي كه در قسمت جنوب شرقي سايت واقع است و مي تواند تاثير گذار بر طراحي مورد نظر باشد را  نام برد مساحت سايت حدود چهار هكتار بوده و از سطحي  تقريبا مسطح و بدون شيب برخوردار است.

ماهيت و مقياس پروژه

مصلا يكي از ان دسته مكان هاي مذهبي است كه مجموعه هايشان بخاطر ارزش  هاي معنوي و عملكردهاي اعتقادي تشكيل و ارائه شده اند. آنچه  امروز از يك مصلا بعنوان يك مركزمذهبي كه در ارتباط مستقيم با افراد جامعه است،انتظار مي رود بسيار بيشتر از آن چيزي است كه از مكان هاي مذهبي ديگر وجود دارد. از اين رو مصلاها به برنامه هاي پيچيده تمايل بيشتري  نشان مي دهند. با توجه  به مطالبي كه عنوان شد مي توان گفت كه مصلا مركزي با ماهيت فرهنگي و مذهبي  بوده و از جايگاه ويژه اي در ميان ابنيه عمومي برخوردار است.

بدليل موقعيت  ويژه شهر كرج و همچنين تاثيرات مهمي كه همجواري اين شهر با پايتخت ومركز كشور بر فعاليت هاي اين شهر خواهد داشت مي توان موضوع را در مقياس ملي – منطقه اي مطرح كرد كه با توجه به خصوصيات ماهيتي و مكاني طرح مقياس مناسب براي آن محسوب  مي شود.

سوابق انجام پروژه در قالب زمان و مكان:

واژه مصلا در فرهنگ لغات فارسي به معناي عيدگاه ترجمه شده و محل برگزاري مراسم اعياد اسلامي و خواندن نمازهاي مربوطه مي باشد . محلي باز و دلگشا و و مفرح كه در ان ساختماني نيست و فقط بنايي كه محل ايستادن امام و جهت قبله را نشان مي دهد. در ابتداي ظهور اسلام، حضرت  محمد (ص) نيز با اينكه منزل خود را تبديل به مسجد نمود و نمازهاي عادي را در آنجابرگزار مي نمود . اما نمازهاي غيرعادي همانند نماز باران و نماز اعياد و ... را در خارج از شهر كه بيشتر زمين هاي زراعتي و يا زمينهاي زراعتي و يا شبيه به  محل خرمنكوبي، صاف و هموار بود، برگزار مي شد. اگر بخواهيم مقايسه اي بين مسجد و مصلا را داشته باشيم مي توان فهميد كه در گذشته اولا فضاي مورد استفاده بعنوان مصلا هيچگاه همانند مساجد از معماري سنگين و حجيمي برخوردار نبوده است. ثانيا نيم توان تغيير و تحول عمده و مهمي را در طر مصلا همانند تحولاتي كه در طرح مساجد اتفاق افتاده است منظور كرد.

در حال حاضر مصلاي خارج از شهر با كيفيت فوق الذكر، وجود ندارد اما مصلاهاي طراحي شده از شهرهاي بزرگ نظير تهران ايجاد گرديده اند. طرح اين مصلاها گرچه ممكن است تمامي كيفيت معماري مورد  انتظار را نداشته باشند و يا از بعد عملكردي داراي تواقص باشند، اما بهر حال قدمي است براي لمس كردن نيازهاي مربوطه به اين فضاها و تجربه عملي از ايجاد طرحهايي از اين است، گرچه از مصلاهاي ايراني با همان سادگي كه ذكر گرديده هيچ اثري باقي نمانده و نمي توان به شكل و ريخت معماري آنها استفاده  نمود و سير تحول وتكامل را در آنها مورد بررسي قرار داد.

ضرورت انجام پروژه و كاربرد نتايج آن

بديهي است كه يكي از عوامل موثر در توسعه اجتماعي و فرهنگي هر منطقه احداثمراكز مذهبي او اسلامي مي باشد. مصلاها نيز از جمله مكان هاي مذهبي هستند كه احداث آنها تاثير بسزايي در ارتقاء رشد و توسعه فرهنگي را بدنبال خواهد داشت علاوه بر اين، موارد ديگري نيز قابل ذكر مي باشد:

• عدم وجود يك مركز جهت برپايي نمازهاي جمعه و تجمعات بزرگ مذهبي ديگر.
• فقدان آثار معماري هويت بخش در شهر فرديس
• ضعف كالبدي و عملكردي مراكز مذهبي موجود در شهر .
• فقدان بناي شاخص كه مركز فعاليت هاي مذهبي و فرهنگي در سطح شهر و منطقه بوده و زمينه مشاركت هاي مردمي را در اين زمينه، ارتباط با انديشمندان و علما ديني و ايجاد كانون هاي فرهنگي – علمي – مذهبي  را فراهم آورد.

اهداف پروژه

• ايجاد يك مركز مذهبي زيبا و كارآمد با توجه به اصول معماري اسلامي.
• ايجاد مجموعه ه مذهبي و فرهنگي قابل استفاده براي عموم و نيز متخصصين .
• هويت بخشي به شهر از طريق خلق فضاهاي معماري معنا دار.
• برقراري ارتباط مستقيم ميان انديشمندان و علما ديني و مردم و نيز ارتقاء سطح آگاهي و معلومات مذهبي در بين عموم جامعه.

فرآيند پژوهش

نوع اطلاعات مورد نياز

با توجه به هر بخش از پژوهش دو گروه از اطلاعات مورد نياز مي باشد. گروه اول اطلاعات مورد نياز در زمينه مذهب و آثار و بناهاي مذهبي و هم چنين مباحث نظري مرتبط با اين موضوع و گروه دوم اطلاعات معماري و كاربردي ودر جهت مداخله در فضاها.

روش گرد آوري اطلاعات

بهره گيري از نظر اساتيد و حضور در فضاهاي مشابه و مرتبط با موضوع از روش هاي گردآوري اطلاعات در عرصه ميداني بوده و هم چنين بررسي و مطالعه كتب، مجلات و مراجعه به سايت هاي اينترنتي از فنون جمع آوري اطلاعات در عرصه  كتابخانه اي مي باشد.

روش بكار گيري و تجزيه و تحليل اطلاعات.

در اين مرحله نيز ابتدا كليات ديدگاه هاي مداخله اي در نظر و عمل مورد بررسي قرار مي گيرد. سپس معيارهائي از چارچوب مباني فلسفي اخذ و ديدگاه ها، مورد بررسي و نقد قرار مي گيرند.

فرآيند اين امر منجر به تدوين اهداف، اصول و معيارهاي برنامه ريزي و طراحي در نسبت با مجموع مورد مداخله مي وشد. سپس الگوي طراحي در مقياس كلان فضا، طرح فضا بر مبناي ابعاد نظري فوق الذكر تدوين مي گردد كه اين الگوها به لحاظ معنائي ، تصوير تصورات محسوب شده و مبناي نظام بخشي به فضاهاي مورد مداخله به حساب مي آيد. تطبيق اين تصوير با واقعيت منجر به ارائه راه حل ها و ارزيابي آنها و در نهايت گزينش گزينۀ بهينه گرويده كه با توسل بر گزينه بهينه طراحي مجموعه تحقق خواهد يافت.

فصل دوم

«مفاهيم مرتبط با موضوع»

مقدمه:

اسلام اندكي پس از ظهور، در تمامي كشورهاي پيرامون شبه جزيره عربستان و حتي كشورهاي دور دست پذيرفته شد و تمامي عرصه هاي زندگي خصوصي و اجتماعي آنان را تحت تأثير قرار داد. همراه با گسترش اسلام مكانهاي مذهبي اسلامي به عنوان مهمترين عامل فيزيكي و پايگاه اسلامي در تمام كشورهاي متأثر از فرهنگ اسلامي بنا گرديد. مكانهاي عبادي اسلام تا حدود زيادي مركز فعاليتهاي فرهنگي مي باشد ارتباط مكانهاي مذهبي اسلامي با مسئولان حكومتي و افراد قدرتمند جامعه و اشخاص مؤمن و سرشناس باعث مي شود كه چنين مكانهايي همانند مراكز ارتباطي نهادهاي اجتماعي عمل كنند. مراسم مذهبي سنتي اهميت خاص خودشان را دارند و آن اينست كه ما را در تجربه جمعي پرستش سهيم مي كند اما هرگز نبايد فراموش كرد كه تجربه مذهبي در درجه اول يك تجربه عملي عشق است. ما مي توانيم از كتابها پيروي كنيم، بر قلبها حاكم شويم و نحوه رفتاري خاصي را برگزينيم ولي هيچكدام فايده اي ندارد. اين دل است كه تصميم مي گيرد و تصميم دل قانون است.

گذري بر اهميت مكانهاي مذهبي

بناهاي مذهبي همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف در طول تاريخ بوده است و به لحاظ همين اهميت پيوسته كاملترين تجربه هاي هنري هنرمندان برجسته هر دوره تاريخي در خدمت معماري و تزئين نقوش بكار رفته و در احداث چنين اماكني بوده است. ايرانيان در همه آثار هنر و معماري خويش، نوعي هنر و معماري متكي بر تجربيات فني و مستقل از هنر و معماري شيوه هاي بيگانه را دارا بوده اند و به وسيله آنها انواع ارزشهاي فضايي را در دوران خود شكل داده اند.

تاريخچه مكانهاي مذهبي قبل از اسلام در ايران :

گوهر معماري ايراني؛ منطق رياضي و عرفاني آن است. درون گرايي و كشش معماران ايراني بسوي حياط ها و پادياوها و گودال باغچه ها و هشتي ها و كلاه فرتگي ها كه شبستان ها را گرداگرد خود گرفته و محيط هاي دلكش و خودماني بوجود آورده كه از ديرباز جزء منطق معماري ايراني بوده است. همچنانكه در كاخهاي تخت جمشيد مي بينيم كه پيرامون حياطي، اتاقها، تالارها، و ايوانها جاي دارد، يا فضاهاي كاخ ساساني سروستان و خانقاه و سراهاي قبل از اسلام ديده مي شود. در دوره هخامنشيان

يكسري آتشكده در شوش وتخت جمشيد ساخته شده كه با سبك معماري هخامنشي با پوشش مسطح و تيرچوبي است و اين ادامه داشته است تا زمان اشكانيان: معابدي با سبك چهارطاقي و چهار ايواني با سبك معماري پارتي و خراساني براي عبادت مغ ها و زرتشتيان ساخته شد.

در زمان ساسانيان معابد چهار طاقي رشد ويژه اي پيدا كرد از جمله مي توان آتشكده نياسر را مربوط به باين دوره دانست و ا زجمله طرح تزئيني اين دوران طرحهاي ارسيك  و اسليمي، شيار تزئيني،  گوشواره را كه از روميان و يونانيان اخذ كرده بودند و  او از عناصر مهم معماري ساساني شد.

تاريخچه مكانهاي مذهبي بعد از اسلام در ايران:

با ورود مسلمانان به ايران و واردشدن تمام ارزشهاي راستين الهي به اين مرزوبوم تاروپود جامعه طبقاتي ساساني يكباره فروريخت و طرحي نو براي زندگي وحيات آدميان پي ريزي شد. جامعه متفرق ايراني كه نتيجه منطقي اختلافات اديان جاهلي بوده است با پيام جديدي كه ارتش اسلاام از سرزمين رسولخدا(ص) براي آنها به ارمغان آورد به نداي فطرت خداپرستانه انساني خويش گوش فرا مي دهد و پس از مدت كمي جامعه ايراني به دين جديدي روي آورد، با همه اين احوال معماران ايراني و مسلمان از زمان ورود اسلام به ايران در ايجاد فضاهاي معمارانه با اسلوب ايراني و با هدف الهي دچار وقفه شده اند. اين وقفه شامل مدت زماني است كه آنها بمنظور آشنايي با خواست و هدفهاي اسلام از فضاهاي معماري صرف كرده اند آثار اين دوره فقط تقليدي بود از سبك و شيوه ساخت معماري اسلامي مسلمانان عرب، كه نمود بيشتر آن در خطه خراسان( تمام نواحي مشرق چون كشور تركمنستان، افغانستان و ...) ديده مي شود. سبك معماري مذهبي تقليدي اين زماني به اين نحو بود كه مسجد محوطه اي را با ديوار خشتي محصور كرده و سايباني برروي اين محصوره به وسيله چوب و حصير مي ساختند. مسجد، كوچه ميرنطنز، مسجد سراور گلپايگان و مسجد حاجتگاه ابيانه ازاين نوع اند.

بعد از اين مرحله شبستان يا چهلستون با رديف پوشش ضربي متداول شد مانند مسجد جامع فهرچ يزد – مسجد شوش و تاريخانه دامغان و مسجد جامع نائين. در اين دوران از معماري قبل از اسلام وشيوه هاي مستقلانه و برخاسته از خلاقيت و نوآوري خود معماران خويش ذوق ايراني بهره فراوان گرفته شد.

از تزئينات مهم اين دوران در بناهاي مذهبي مي توان طرح ارسيك و اسليمي دوران ساساني شيار تزئيني كه برگرفته از قبل از اسلام بود ولي در دوران بعد از اسلام  كاربرد فراوان و متنوعي پيدا كرد و انواع مختلفي از آن پديد آمد. از ديگر موارد تزئين در دوره اسلامي گوشواره اي است كه از پلان مربع قبل از اسلام به پلان دايره اي با سقف مدور تبديل شد. از ديگر موارد تاريخي تزئين بناهاي مذهبي ايران بعد از اسلام، پيچ تزئيني بوده كه از قديم الايام در ايران كاربرد داشته است. و خيلي از موارد ديگر چون طاق نما و گچبري و كاشيكاري و .... را نام برده و روند كاربرد تاريخي آنها را بررسي كرد.[1]

21- زمرشيدي، حسين، مسجد در معماري ايران، نشر كيهان، 1374، چاپ اول، ص 251

پايان نامه سد سازي

سدسازي

«فهرست مطالب»

فصل اول

تعاريف و كليات

1-1 تعريف

مفهوم سد در فرهنگ فارسي و عربي آن قدر روشن است كه هم در جامعه مهندسي و هم در عرف اجتماع مفهومي بي نياز از توضيح دارد به طوري كه حتي مشتقات آن در فرهنگ ماكاملا مانوس است مانند سد معبر، سد راه،  مسدود، انسداد و غيره. به هر حال معناي خاص آن عبارت است از بنايي كه بخشي را از بخش ديگر جدا مي‌كند  و غالباً به مفهوم ديوار يا سازه اي است كه از حركت آب (كلا يا جزئاً) جلوگيري نمايد تا آب ذخيره گردد يا انحراف بيابد. براي معادل فارسي اين واژه، گاهي «بند» به كار برده شده است مانند بند امير، و در حال حاضر، بند به سدهاي كوتاه گفته مي شود. معادل انگليسي واژه سد، dam است.

از ديدگاه مقررات اجرايي، ارزيابيها و رده بنديها، سدها را به دو گروه كوتاه و بزرگ تقسيم نموده اند:

سد بزرگ[1] بر اساس تعريف پذيرفته شده «آي گلد»[2] سدي است كه:

• ارتفاع آن (فاصله بين پايينترين سطح پي عمومي آن تا تاج آن) بيش از 15 متر باشد؛
• اگر ارتفاع آن بين 10 متر تا 15 متر است، يكي از شرايط زير را داشته باشد:

الف- طول تاج از 500 كمتر نباشد؛ ب- ظرفيت درياچه حاصل از آن سد از ⁶ 10 متر مكعب كوچكتر نباشد؛ پ- حداكثر تخليه سيلاب آن از 2000 متر مكعب در ثانيه كمتر نباشد؛ ت- سد داراي مسائل پيچيده يا مشكل در شالوده باشد به طوري كه نياز به مطالعات و راه حل هاي خاص داشته باشد ث- در طراحي سد مسائل خاص غير معمول وجود داشته باشد.

1-2 انواع سدها:

   انواع سدها را مي توان از ديدگاه مصالح، فرم ساختماني،  هدف از احداث سد، نوع سرريز يا ويژگي‌هاي ديگري رده بندي نمود. آنچه معمولا در نامگذاري ها مشاهده مي شود عبارت است از: سد بتني وزني كه پايداري آن براساس وزن آن است، سد بتني قوسي كه ممكن است تك قوسي يا دو قوسي باشد، سد بتني پايه دار و پشت بند دار، سد پاره سنگي (كه سنگي و سنگريزه اي هم گفته مي شود) و سد خاكي و پشت بند دار، سد پاره خاكي و پاره سنگي است. د رمقياس هاي كوچك و موقت و به طور كلي محلي، از سدهايي از جنس  چوب و مصالح ساختماني نيز استفاده مي شود ياد شده است. به عنوان يك طرح موقت ممكن، اخيراً از سدهاي كوتاه لاستيكي نيز ياد مي شود و ساخت آب بندهاي پرده سپري به منظور نگهداري ارتفاع هاي كم آب نيز معمول است.

چنانچه سد نسبتاً بزرگي باشد و هدف از ايجاد آن ذخيره آب باشد سد مخزني ناميده مي شود. و در صورتي كه هدف از احداث آن انحراف مسير رودخانه يا تقسيم آب به صورت موقت يا دائم باشد آن را سد انحرافي و يا بند انحرافي مي نامند. ارتفاع بعضي بندهاي انحرافي ممكن است به 8 متر و حتي 10 متر هم برسد. در گونه هاي مختلف سدها ممكن است سرريز سد از تاج سد بگذرد و يا مسير ديگري بپيش بيني شود. در مورد سدهاي بتني عبور سرريز از تاج سد معمولا مشكلي ندارد ولي در خصوص سدهاي خاكي و پاره سنگي، پيش بيني مسير سرريز از روي تاج سد خاكي، متضمن قبول خطر فوق العاده زيادي است و همين علت تقريباً هميشه سرريز سد خاكريز در مسير ديگري جز روي بدنه سد طراحي مي شود. استثنائاً تعدادي سدهاي خاكي كه سرريز آنها روي آنهاست گزارش شده است.

سدهاي خاكي بيش از سدهاي بتني در معرض تخريب بوده اند و براساس گزارش هاي ICOLD (مثلا گزارش 1983, a) از ميان 14700 سد بررسي شده، 1150 سد (يعني 5/7 درصد) داراي نواقص جدي بوده اند و 107 مورد (يعني 7/0  درصد) تخريب شده اند. بيش از 50 درصد خرابيها يا آسيب ديدگي ها سدهاي خاكي در ضمن ساخت يا در اولين پر شدن بوده است. احتمال تخريب سدهاي خاكي كه قبل از 1930 ساخته شده اند 5 مرتبه بيش از احتمال تخريب هاي حاصل از سرريز آب از روي سد در رتبه اول قرار دارد. حدود 80 درصد تمام سدهاي از نوع خاكريز با ارتفاع كمتر از  متر است و سدها نيز عمدتاً در همين گروه قرار داشته اند. در عين حال سبدهاي بلندتر تخريب كمتري داشته اند ولي آ‌سيب ديدگي بيشتري نشان داده اند.

بعضي اطلاعات آماري

اشاره به بعضي ارقام آماري در يك بحث فني، حتي به صورت نمونه و اجمال، روشنگر ويژگي مهندسي طرح ها در مقايسه با يكديگر و نشانگر اهميت نسبي بعضي از پروژه ها خواهد بود. در اين جا بعضي از اطلاعات در دست از مأخذهاي مختلف نقل مي شود، هرچند نمي توان ادعا نمود كه حق مطلب در مورد كليه ركوردهاي زماني با ابعادي بيان شده است.

قديمي ترين سد دنيا

احتمالاً قديمي ترين سد دنيا سد «الكفره[3]» در 16 كيلومتري جنوب شرقي «هلوان[4]»  در مصر است كه بين سال هاي 2750 و 2950 قبل از ميلاد (5000 سال قبل) با طول 115 متر و ارتفاع 12 متر ساخته شده است. بضي از مورخين اولين سدي را كه در تاريخ ثبت شده است مربوط به 4000 سال قبل از ميلاد با طول 475 متر و عرض 15 متر مي دانند كه 4500 سال از آن بهره برداري مي شده است. همچنين سدي به طول 2/3 كيلومتر و 36 متر ارتفاع و 15 متر عرض در يمن ساخته شده بوده است كه آن را مربوط به 1700 سال قبل از ميلاد مي دانند و در قرن سوم ميلادي بر اثر سيلاب منهدم گرديده است.[5] سد داريوش روي رودخانه كر كه عمر آن بيش2500 سال است، و سد بهمن شير داراي عمري بيش از 2000 سال و بند ميزان در شوشتر با عمر 1700 سال و بند امير روي رودخانه كر كه 1000 سال عمر دارد و هنوز در حال بهره برداري است از بندها يا سدهاي باستاني محسوب مي گردند.

حجيم ترين سد دنيا

احتمالاً پر حجم ترين سد تا سال 1973 يك سد خاكي[6] است در آريزوناي امريكا كه ارتفاع آن 33 متر، طول 85/10 كيلومتر و حجم مصالح آن ⁸ 10*1/2 متر مكعب است.

بزرگترين سد بتني

در واقع سازه بتني، سد «گراند كولي[7]» روي رودخانه كلمبيا در واشينگتون است. طول تاج آن 1391 متر و ارتفاع آن 183 متر، حجم آن 05/8 ميليون متر مكعب و وزن آن 6/21 ميليون تن است. نيروگاه آن توانايي توليد 9780 مگاوات را دارد. مطالعه اين سد در 1933 شروع شده در مارچ 1941 ساخت آن آغاز گرديده و در 1942 پايان يافته است. هزينه احداث آن 56 ميليون دلار گزارش شده است.

بلندترين سد بتني دنيا

سد «گرانه ديكسن[8]» در كشور سوئيس است كه با ارتفاع 2854 متر و طول 670 متر در سپتامبر 1961 ساخته شد. هزينه اين سد 372 ميليون دلار، و حجم آن 9/5 ميليون متر مكعب گزارش شده است.

بلندترين سد خاكي دنيا

سد خاكي «نورك[9]» در روسيه با بلندي 300 متر و با طول تقريبا 730 متر و حجم 8/53 ميليون متر مكعب بلندترين سد خاكي دنيا تا تاريخ 1980 بوده است (شروع ساخت سد 1961و اتمام آن 1979 بوده است) البته سد ديگري از نوع خاكي با ارتفاع 335 متر در كشور روسيه در دست اقدام و مطالعه بوده است كه ممكن است تاكنون احداث شده باشد.

حجم سد خاكي «نورك» تقريباً 10 برابر حجم سد «گراندديكسن» است در صورتي كه ارتفاع آن فقط 10 درصد بيشتر و طول آن فقط 5% بيشتر از آن است.

طولاني ترين سد دنيا

طويلترين سد دنيا به نام «كي‌يف»[10] با ارتفاع 20 متر و طول 54 كيلومتر در كشور روسيه در سال 1964 تكميل گرديد. همچنين ساخت سدي به طول 99 كيلومتر با ارتفاع متوسط در كشور چين گزارش شده است كه ساخت آن در قرن 17 بوده است.

طولاني ترين بند دريايي[11] با طول 3/32 كيلومتر و ارتفاع 6/7 متر در شمال هلند قرار دارد.

هدف از ايجاد سد ها و انتخاب نوع سد

اصولا سدها به منظور ذخيره آب و تامين آب شرب و كشاورزي و صنعت ساخته مي شوند هرچند مهار سيلابها و ايجاد ارتفاع آب به منظور تامين انرژي پتانسيل براي ايجاد نيروگاه نيز مي تواند از اهداف اوليه احداث سدهاي بلند باشد. در مورد بندهاي انحرافي، انحراف آب و يا تقسيم آن هدف اصلي را تشكيل مي دهد. البته پس از احداث سد، درياچه مي تواند فوايد ديگري از قبيل قايق راني، پرورش ماهيها، و زيبايي طبيعت در برداشته باشد. در انتخاب نوع سد مي توان انواع سدها را ابتدا به دو گروه رده بندي نمود: سدهاي بتني و سدهاي خاكريزي ويژگي سدهاي خاكريز كه ممكن است خاكي يا پاره سنگي باشد عبارت از اين است كه اين سدها را مي توان بر شالوده هاي غير سنگي نيز بنا نمود، از اين رو محدوديتي از ديدگاه استحكام زمين مانع احداث آنها نمي شود. به طور كلي اگر عرض منطقه آبگير (پهناي دره) خيلي وسيع باشد يا شالوده آن محل غير سنگي باشد ساختن سد بتني معمولا مقدور نيست يا در صورت امكان، اقتصادي نخواهد بود، در صورتي كه در همين شرايط احداث  سد خاكريز هم مقدور مي‌باشد و جاي بررسي دارد. مواردي نيز وجود دارد كه مزايا و معايب هر دو نوع سد (خاكريز و بتني) ممكن است تقريباً مساوي باشد در اين شرايط تشخيص ارجحيت يكي بر ديگري بر عهده كارشناسان با تجربه است. بديهي است طرح بهينه و تصميم نهايي هنگامي قابل دفاع است كه جميع عوامل موثر از قبيل عوامل اقتصادي وضعيت زمين شناختي، محل كارايي نوع سد براي هدف مورد نظر امكان ايجاد و حمل و نقل مصالح مورد نظر مدت زمان ساخت و گاهي مدت زمان انحراف آب، امكان دسترسي به نيروي انساني، مسئله هزينه سرريز و حفاظت آن، مسائل مربوط به زيرابها و دريچه ها و حتي مسئله زيبايي مورد بررسي و مطالعه قرار گرفته باشد.

احداث سد اعم از كوچك يا بزرگ و اعم از بتني يا خاكريز بايد با اطمينان بسيار زياد طراحي و اجرا گردد زيرا هزينه هاي اضافي كه براي اجراي صحيح و دقت در كار صرف مي شود درصد زيادي را تشكيل مي‌دهد؟ در صورتي كه وقوع حادثه و تخريب سد نه تنها سرمايه مادي ساخت آن را از بين مي برد بلكه تلفات جاني زيادي را در بر دارد كه قابل جبران نخواهد بود. براي سدهاي كوتاه مي توان با افزايش ضريب اطمينان بررسي هاي اوليه را محدود نمود. ولي براي سدهاي بلند، افزايش ضريب اطمينان، هزينه احداث سد را به شدت افزايش مي دهد، از اين رو مطالعات اوليه بايد كامل باشد تا بتوان ضريب اطمينان را در حد معمول در نظر گرفت. به عبارت ديگر درصد هزينه اي كه صرف شناخت دقيق مباحث مربوط به طراحي مي شود به مراتب كمتر از هزينه اي است كه بايد براي افزايش ضريب اطمينان در ساخت سد مصرف شود.

مطالعات كلي جهت احداث سدها

صرف نظر از نوع سد كه در يك منطقه ساخته مي شود مطالعات و بررسي هايي ضرورت مي يابد كه بستگي به شرايط ناحيه، وضعيت آبگيري، وسعت حوزه آبگير و وسعت درياچه اي كه تشكيل مي شود و وضعيت مصرف آب در پايين دست دارد. اهميت مباحث مربوط به اين مطالعات ضعف و شدت دارد.

اين مباحث معمولا شامل موضوعهاي زير است:

هواشناسي و هيدرولوژي، زمين شناسي و زمين شناسي مهندسي، هيدروئولوژي، ژئوتكنيك و لرزه شناسي.

مسائل ديگري كه جدا از مباحث فني فوق غالباً مورد توجه طراحان و كارفرمايان احداث سد در يك منطقه مي باشد از مسائلي است كه به نحوي مربوط به شرايط اقليم شناسي، كشاورزي و نوع آن مباحث اجتماعي منطقه، و موضوع زيست محيطي ناحيه است. به هر حال احداث سد در يك جمله وضعيت زيست محيطي را نسبت به آنچه كه قبل از احداث سد بوده است تغيير مي دهد. قدر مسلم اين است كه زمين هاي وسيعي زير آب مستغرق مي شوند و زمين هاي بسيار ويسعتري سرسبز و حاصلخيز مي شوند در بخش هواشناسي و هيدرولوژي وضعيت بارندگي هاي سالانه سيلهاي دوره اي و مقدار آبي كه تبخير مي شود و سرانجام ارقام سد، ظرفيت لازم براي سرريز سد، و وضعيت بادها، سرعت و امتداد آنها مشخص مي شود. در مبحث زمين شناسي و زمين شناسي مهندسي بايد وضعيت لايه هاي تشكل دهنده منطقه، نوع سنگ ها، سن آنها وضعيت چين خوردگي ها، گسل ها، روي راندگيها نوع رسوبات به لحاظ قدمت، طرز تشكيل و ارتباط لايه ها و رسوبات با يكديگر و ارتباط لايه هاي موجود در آن محل با لايه هاي محل هاي مجاور مشخص مي گردد. همچنين وضعيت آبهاي زير زميني آبهايي كه به حوضه محل سد وارد مي شوند و آبهايي كه ممكن است بعد از احداث سد و پر شدن درياچه از آن خارج مي شوند، ارتباط چشمه هاي ناحيه با حوزه سد، شرايط تغييرات زماني آب چشمه ها و حركات آبها در سوهاي مختلف، تغييرات زماني سطح آب زير زميني، نفوذ پذيري لايه هاي مختلف، تخلخل و آبخوري لايه‌هاي مختلف، آبگذري در گسلها و درزه‌ها، همه از مواردي است كه بايد در بخش هيدروژئولوژي با استفاده از وضعيت زمين شناسي مشخص گردد. تعيين وجود وضعيت كارستي، درزه هاي آبگذران و منطقه هاي خرد شده گسلي نيز از مسئوليت هاي شناخت هاي زمين شناسي و زمين شناسي مهندسي است.

فرآيند توليد سيمان

فرآيند توليد سيمان

مقدمه

قبل از شناخته شدن سيمان ، از ملاتهاي آهكي براي كارهاي ساختماني استفاده مي گرديد ، ولي بعد از شناخت خواص سيمان و طريقه توليد آن ، اين كالا به ميزان وسيعي جايگزين آهك گرديد.

سيمان ، پودري است نرم و جاذب آب كه باعث چسبندگي خرده سنگها به يكديگر شده و ماده اي است از تركيبات پخته وگداخته شده اكسيد كلسيم با اكسيدهاي سيليسيم ، آلومينيوم و آهن كه ملات اين ماده به مرور در مجاورت هوا يا در زير آب سخت شده و با حفظ ثبات حجم ، مقاومت خود را در زير آب نگه مي دارد. اين ماده در فاصله 28 روز به حداقل مقاومت مجاز ، يعني 250 كيلو گرم بر سانتي متر مربع مي رسد.

         امروزه در جهان متناسب با تنوع نيازها ، سيمانهائي با خواص فيزيكي و شيميائي مختلف توليد مي گردد كه هر كدام كاربردهاي مشخصي را  دارا مي باشد.

         احتمالاً روميها نخستين كساني بودند كه بتن را بكار بردند آنان بتن را كه بر اساس سيمان ساخته مي شد ، بعنوان مواد هيدروليكي ، يعني موادي كه در آب سخت مي شد ، بكار مي بردند. اين خاصيت بتن وخواص ديگر آن ضمن گيرش در آب ، سبب استفاده روز افزون اين ماده ساختماني گشته است. سالها سيمان ساخت روميها بكار مي رفت تا اينكه يكنفر بناي انگليسي بنام (جوزف اسپدين) موفق به پيدا كردن سيمان پرتلند در سال 1824 ميلادي گرديد سيمان پرتلند ، سيماني است كه از مخلوط كردن مواد آهكي ورسي يا هر ماده داراي اكسيدهاي سيليسي و آلومينيومي و آهني وپختن آنها تا مرحله توليد كلينكر بدست مي آيد.

         بر اساس مشخصات استاندارد انگليس (BS) و آمريكا (ASTM) قبل از آسياب مقداري سنگ گچ به كلينكر افزوده مي شود ، تا از گيرش سريع آن جلوگيري نمايد.

مواد اوليه مورد نياز و روش استخراج آن

         تركيباتي از سنگ آهك و خاك رس (مارل) ، مواد اوليه اصلي سيمان را تشكيل ميدهند . استخراج سنگ آهك ، بطور معمول در معادن رو باز با استفاده از دريلهاي چالزني و ايجاد حفره صورت مي گيرد.

         بر حسب نوع سنگ و روش كار ، مواردي از قبيل عمق ، قطر و فاصله چالها و  حفره ها تعيين شده و اقدام به حفاري مي شود.

         پس از آماده شدن چال ها ، با خرج گذاري مواد منفجره و اتصال آنها بوسيله چاشني و كابلهاي الكتريكي ، با استفاده از دستگاه انفجار (مينياتور) با ولتاژ معين ، انفجار صورت مي گيرد.

         بر حسب موقعيت ، مخلوط طبيعي سنگ آهك و خاك رس و مواد معدني ديگري مثل سنگ آهن و سنگ سيليس ، به مقدار معيني براي ساختن انواع سيمان به كار      مي رود.

معدن سنگ آهك

         اين معدن داراي موادي آهكي است كه داراي املاحي از سنگ آهك ، سيليس ، اكسيد آلومينيوم ، اكسيد منيزيم و غيره مي باشد.

معدن خاك

         معدن خاك نيز به صورت رو باز بهره برداري ميشود و استخراج آن با استفاده از ماشين آلات راهسازي همانند لودر ، بلدوزر و ... و بدون ايجاد انفجار صورت مي گيرد.

         بارگيري مواد اوليه هر دومعدن عملاً بوسيله ماشين آلات مكانيكي از قبيل بيل سنگين ، لودر و بلدوزر و غيره انجام شده و حمل آن بسمت آسسياب خاك يا آسياب سنگ بوسيله كاميون صورت مي گيرد.

آسيابهاي سنگ و خاك

         مواد اوليه (سنگ) استخراج شده بوسيله ماشين آلات جهت خرد شدن به ابعاد كوچكتر به قسمت آسياب سنگ يا سنگ شكن انتقال داده مي شود.

         در سنگ شكنها ، كه عملاًَ از نوع چكشي ، پاندولي ، ژيراتوري است سنگها تا ابعادي كمتر از 2 الي 3 سانتي متر خرد شده و پس از جدا شدن توسط الكهاي ميله اي ، بوسيله نوار نقاله به سيلوهاي سنگ انتقال مي يابند. سنگهاي درشتتر مجددا براي خرد شدن به آسياب ژيراتوري برگشت داده شده و آنچه از سنگ شكن خارج مي شود مخلوط خرد شده سنگ آهك است.

انبار خاك

         مواد اوليه خارج شده از آسياب خاك و سنگ شكنها توسط نوارهاي نقاله به محلي به نام انبار خاك يا سالن مواد منتقل مي شود.

         دستگاه ريزنده يا استاكر مخلوط مواد اوليه خرد شده را در طول سالن مواد به صورت رفت و برگشت روي هم انباشته مي كند.

         پس از تنظيم اوليه ، مواد پر شده در سالن از طريق دستگاه بردارنده يا ريگلايمر در جهت عرض سالن برداشته مي شود. مخلوط خروجي از سالن در هر لحظه ، حاوي مخلوط متوسط مواد ورودي به سالن از ابتداي پر شدن تا انتهاي بسته شدن سالن است.

         مخلوط خروجي از سالن مواد بوسيله نوارهاي نقاله به بونكرهاي تغذيه آسيابهاي مواد خام منتقل مي شود.

         محصول آسيابها به سيلوهاي بلنديگ و تغذيه كوره حمل و براي مصرف كوره انبار مي شود. گنجايش سيلوها در صورت توقف آسيابها حداقل 48 ساعت مواد كوره را تامين مي كند.

         براي آنكه مواد اوليه بهتر پخته شود مي بايست بصورت پودر در آيد.در پايان مقادير لازم از مواد اوليه پس از توزين آماده تغذيه در آسياب مواد خام مي شود.

آسياب مواد خام

آسيابهاي مواد خام در بخش صنعت سيمان به دو نوع تقسيم مي شوند.

1. آسيابهاي گلوله اي يا استوانه اي
2. آسيابهاي غلطكي يا عمودي

1-آسيابهاي گلوله اي :

         آسياب گلوله اي استوانه اي است كه داخل آن گلوله هاي فولادي قرار داشته ومواد اوليه ورودي در اثر چرخش آسياب و اعمال ضربه و سايش ، بوسيله گلوله ها تبديل به پودر مي شود.

         مواد پودر شده جهت جدا شدن زبره مواد از نرمه آن به دستگاهي بنام سپراتور فرستاده ميشود كه در اين مرحله پس از جدا شدن نرمه مواد ، زبره آن دوباره جهت آسياب شدن به داخل آسياب بر مي گردد.

2-آسياب غلطكي يا فايفر:

         آسياب غلطكي صفحه افقي است كه روي آن سه غلطك قرار دارد.مواد اوليه بين غلطكها و صفحه چرخان زيرين ريخته شده و بر  اثر ضربه و سايش به صورت پودر در   مي آيد.

نرمه جدا شده مواد در سپراتو از طريق دستگاههائي بنام الكتروفيلتر ، ايراسلايد ، ايرليفت جهت ذخيره به سيلوهاي مواد خام فرستادن مي شود.

سيلوهاي مواد خام

         سيلوهاي مواد خام براي تنظيم ، ذخيره ، همگن ساختن مواد پر شده ساخته شده اند كه برخي از اين سيلوها دو طبقه و برخي يك طبقه مي باشند.

         مواد خام پس از آسياب شدن از طريق ايراسلايد به سيلوها هدايت شده و قبل از ورود مواد به سيلوها نمونه برداري بطور اتوماتيك در هر نيم ساعت يكبار انجام مي گيرد.

         اين نمونه ها از طريق رول پست يا لوله هاي ارسال نمونه ، جهت آزمايشات لازم و به منظور تعيين درصد عناصر موجود در مواد و تصحيح آن به قسمت آزمايشگاه منتقل مي گردد. ضمناً مقدار تناژ درصد عناصر موجود در مواد توسط كامپيوتر ، بصورت اتوماتيك محاسبه شده و پس از رسيدن به تناژ مورد نظر در سيلو عمل يكنواخت كردن (بلندينك) مواد انجام گرديده و سپس مواد مزبور به سيلوهاي ذخيره ريخته شده و در آنجا جهت استفاده در مراحل بعد انبار مي شود.

پيش گرمكن

         در پيش گرمكن با حدود 70 متر ارتفاع از طريق مجموعه سيكلونها مراحل خشك شدن ، داغ شدن وتجزيه خاك رس و بخشي از سنگ آهك تا درجه حرارت 900 درجه سانتيگراد ونيز دستگاه پري كلسيناتور مجهز به دومشعل با حرارت 900 تا 1000 درجه سانتيگراد عمل تجزيه سنگ آهك تا حدود % 90 صورت مي گيرد.

         مواد پس از انجام مرحله تجزيه و گرم شدن بتدريج وارد كوره مي شود.

كوره

         استوانه اي دوار با شيب % 3 و ابعاد 8/5 × 95 متر داراي درجه حرارت حداكثر 1450 درجه سانتيگراد ميباشد. ومواد در اثر چرخش و شيب استوانه به سمت خروجي كوره در حركت مي باشد و هنگام عبور از مجاورت حرارت شعله تجزيه نهائي و سپس تشكيل فازها در آن صورت ميگيرد.مشعل اصلي در انتهاي پائيني كوره تعبيه شده است.

         طي يك قرن ابداع كوره دوار سيستم پخت تكامل يافته وهم اكنون از كو ره هاي تربلند به كوره هاي خشك كوتاه و مجهز به پري كلسيناتور تغيير يافته است.

         تمامي بخش هاي سيستم پخت كه مقادير در خور توجه انرژي حرارتي و ذرات مواد خام را با خود دارند ، از طريق برج خنك كن براي بازيابي حرارت و تصفيه به آسياب مواد و الكتروفيلتر فرستاده مي شود.

         در الكترو فيلتر ذرات گرد و غبار از گازهاي خروجي جدا  شده و گاز تصفيه شده راهي دودكش مي شود.

         محصول خروجي از كوره كلينكر نام دارد كه جهت سرد شدن وارد سيستمي بنامكولر مي گردد.

         در سيستم خنك كن گريتي ، هواي محيط به زير صفحه هاي مشبكي كه در كولر تعبيه شده است توسط فن هاي بزرگي دميده مي شود و با حركت مواد در فاصله اي كمتر از 20 دقيقه حدود 1100 درجه سانتيگراد از حرارت مواد كاسته مي شود و در اثر بازيابي حرارتي ، فازهاي موجود در محصول كلينكر تثبيت مي شود.

         نوع ديگر خنك كن با عملكرد مشابه ، خنك كن سياره اي يا ساتالايتي است كه بخش عمده هواي خروجي از خنك كن با درجه حرارت 700 درجه سانتيگراد براي تامين هواي مشعلها راهي كوره مي شود.

كلينكر

         محصول خروجي از سيستم پخت كلينكر نام دارد.در اين مرحله حدود 95 % تركيب فازهاي بليت ، آليت ، آلومينات و فريت تشكيل مي دهد ، اين فازها از اكسيدهاي كلسيم ، سيليسيم ، آلومينيم و سنگ آهن تشكيل شده است.

         انبار يا سيلوهاي كلينكر ، توليد يك ماهه كوره را در خود جاي مي دهند.

         كلينكر پس از خروج از خنك كن ، راهي انبار يا سيلوهاي كلينكر مي شود.ودر اين مرحله براي كنترل گيرش بين 3 % الي 5 % ، سنگ گچ به كلينكر افزوده مي شود.

         سنگ گچ بايستي به ابعاد كمتر از 4 سانتي متر خرد شده و به همراه كلينكر پودر شود.اين عمل در واحدي بنام آسياب سيمان انجام ميگيرد.

آسياب سيمان

         در اين قسمت كلينكرها آسياب و خرد شده و به سيلوهاي سيمان منتقل ميشوند. به ايسن منظور ابتدا سنگ گچ بوسيله آسياب خاك آسياب شده وتوسط كاميون به قيف كج واقع در قسمت آسياب سيمان منتقل ميشود. گچ مزبور بوسيله نوار نقاله والواتورها به داخل سيلوي گچ ريخته مي شود. مقدار گچ مورد نياز بر اساس اطلاعات داده شده توسط آزمايشگاه فيزيك به مقدار مورد نياز بر روي نوار خوراك دهنده ريخته ميشود. كلينكر نيز توسط نوار نقاله والواتور از انبار كلينكر به سيلوهاي كلينكر منتقل ميشود. مقدار كلينكر مورد مصرف پس از توزين توسط ترازوهاي الكترونيكي بر روي نوار خوراك دهنده ريخته شده و ضمن مخلوط شدن با گچ به آسيابهاي سيمان هدايت ميشود آسياب مخلوط گچ و كلينكر را بر اثر حركت دوراني و توسط گلوله هاي فولادي و سيليبس موجود در آسياب در دو مرحله كوبيده ومواد نرم بوسيله سپراتورها جدا شده و توسط فشار هوا به سيلوهاي سيمان هدايت ميشود ، مواد درشت جهت پودر شدن مجدداً به آسياب برگردانيده ميشوند.

         پودر حاصل شده سيمان مكي باشد. از محصول نهائي براي آزمايشهاي شيميائي ، فيزيكي و كنترل كيفي نمونه برداري مي شود .اولين مرحله تثبيت وزن بوته – تعيين افت وزن حرارتي – تعيين اكسيد سيليسيم – تعيين اكسيد كلسيم و تعيين اكسيد آهن است و براي انجام آزمايشهاي ملات سيمان است و براي مقاومت فشار و خمش از هر نمونه 6 قالب تهيه شده و براي مدت 3 ، 7 ، 28 روز در آب نگهداري مي شود كه دركه در آزمايشات فيزيكي موارد ذيل مورد بررسي قرار ميگيرد.

1. تعيين مقاومت خمشي
2. تعيين مقاومت فشاري
3. تعيين آب نرمال
4. تعيين گيرش اوليه
5. تعيين گيرش نهائي
6. تعيين نرمي يا سطح مخصوص سيمان توسط دستگاه بلين
7. تعيين انبساط طولي يا آزمايش ملات سيمان

سپس محصول نهائي پس از اطمينان به سلامت و كيفيت آن ، براي ذخيره و بارگيري به سيلوهاي بتوني سيمان منتقل مي شود كه براي پيش گيري از كلوخه شدن ، يا سفت شدن سيمان  ، طراحي سيلوها بگونه اي است كه مي توان به درون آنها هوا دميد تا سيمان هميشه شناور نگهداشته شود.

بارگير خانه

در اين قسمت سيمان از طريق كمپرسورهاي هوا از سيلوهاي سيمان به الواتورهاي تعبيه شده انتقال يافته و اين الواتورها سيمان را به دستگاههاي پركن كيسه هاي سيمان هدايت مي كنند.كيسه هاي سيمان را به دستگاههاي پر كن كيسه هاي سيمان هدايت مي كنند. كيسه هاي سيمان كه توسط كارخانه كيسه سازي مجتمع توليد ميشوند از انبار پاكت  به محل دستگاهها منتقل شده و بوسيله مكانيكي تا ميزان 50 كيلوگرم سيمان پر ميشوند. كيسه ها ي پر شده بطور اتوماتيك بر روي نوار نقاله قرار گرفته و به سكوهاي بارگيري منتقل ميشوند و در محل مزبور در داخل كاميونهاي حمل سيمان قرار ميگيرند.

قسمتي از بارگيري سيمان بصورت فله انجام ميگيرد و سيمان مستقيماً از سيلوها بوسيله هوا با فشار لازم در داخل كاميونهاي حمل سيمان فله ريخته ميشود.

كليه مراحل انتقال سيمان از سيلوها به دستگاه پر كن سيمان و بارگيري كاميونها بصورت پاكتي و فله از طريق سيستم كنترل بارگير خانه كنترل شده و ميزان بارگيري و اشكالات احتمالي ايجاد شده توسط سيستم كنترل مشخص وجهت رفع آن اقدام ميشود.

در مراحل مختلف توليد در محلهائي كه انتقال مواد توام با ريزش انجام ميگيرد فيلترهائي  بنام فيلترهاي كيسه اي جهت گرفتن گرد وغبار حاصله تعبيه گرديده كه ذرات جمع شده در كيسه ها دوباره وارد خط توليد ميشود.

گزارش كارآموزي ساختمان

گزارش كارآموزي ساختمان

فهرست مطالب

مقدمه                                 صفحه

فصل اول: كليات پروژه                                                                                  

وضعيت فيزيكي پروژه       7

 موقعيت ساختمان در سايت         7        

كروكي سايت     7

پيشرفت كار در روش كار پيمانكار        9

انواع قراردادهاي پيمانكاري       9

انواع مناقصه        9

 مراحل اجراي طرح و انجام عمليات پيمانكاري     10

اصول طرح كارگاه و ساختمان              10

جدول مصالح مصرفي در انبار     10

نحوة انجام گزارش كارگاه در مورد مسئوليتها      11

گزارش روزانه     11

فصل دوم: عمليات ساختماني

• بازديد شناسايي زمين 11
• طبقه بندي زمين از نظر خاك و مقاومت آن 12
• آزمايش خاك 12
• طبقه بندي زمين ها (بر حسب نوع مصالح، وضعيت طبيعي) 13
• زمينهاي خاكريزي شده يا زمينهاي مصنوعي 14
• زمينهاي طبيعي و انواع آن 14
• زمينهاي غير قابل تراكم 16
• زمينها با تراكم كم 17
• تخريب 17
• خاكبرداري 18
• گودبرداري (پي كني) 18
• گودبرداري و پي كني در زمينهاي آبدار 19
• روش پايين بردن سطح آب 19
• ابعاد پي و پي سازي 21
• شمع بندي 23
• ترازكردن كف پي 23
• شفته ريزي 24
• قالب بندي پيها   24
• آرماتوربندي 25
• كلافبندي افقي 26
• كلافبندي قائم 27
• بتن پي 27

فصل سوم: ساختمان

• عمليات ساختمانهاي بتني 28
• مزاياي ساختمانهاي بتني 28
• ابعاد پي 28
• بتن مگر 29
• ميلگردهاي كف پي 29
• قالبندي 29
• داربست 30
• قالبندي پيها 30
• آرماتوربندي 30
• شناژ 31
• ساختمانهاي بتني 32
• دانه بندي 32
• سيمان 32
• بردن بتن تا محل مورد نياز 32
• ريختن بتن 33
• عمل آوردن بتن 33
• حفظ كردن بتن 33
• ستون 34
• تيرها 35
• اتصال اسكلت بتني 36
• باز كردن قالبها 36
• وصله كردن آرماتور 37

فصل چهار: سقفهاي تيرچه بلوك

• تيرچه      40
• بلوك        40
• ميلگردهاي ممان منفي       42
• ميلگرد حرارتي  42
• كلاف عرضي     42
• بتون ريزي    43
• بامهاي تخت يا مسلح 43
• عكس از مراحل اجراي  سقف تيرچه بلوك     45
• پوشش بامهاي تخت يا مسلح 46
• ديوار جان پناه 47

فصل پنج : مصالح وجزئيات

• گچ     48
• اجراي كاشي كاري 49
• كارگذاري پنجره ها در نما 51
• كف سازي            51
• سقف كاذب 51
• ميلگردهاي عمودي 52
• ميلگردهاي افقي چپ و راست     52        
• رابيتس         53
• كچ كاري روي رابيتس     53
• عايق كاري       53
• پله 54
• فنداسيون        56
• آزمايشگاه بتن 56
• نحوه اجراي سرويسها 56
• محوطه سازي       57
• اجراي آسانسور        57
• عكس از مراحل اجرايي آسانسور و چاله آسانسور 58
• سقف كاذب     59
• پاركينگ 59
• تأسيسات             60
• اجراي فاضلاب 61

مقدمه:

بنام خدا

دورة كارآموزي را كه زيرنظر شركت ساختمان «ساربتون» كه مجري ساخت يك ساختمان مسكوني واقع در عظيميه كرج است مي گذرانم.

درطي اين مدت عكسهايي از مراحل پيشرفت و ساخت اين ساختمان گرفتم كه در فواصل گزارشها و مطالب جايگزين شده است. اما عملاً شركت ساختماني ساربتون كه خود كارفرمايان و سهامداران اين شركت مي باشند دورة كارآموزي من را برعهده گرفته اند.

توضيح اينكه جناب آقاي مهندس واحدي و مهندس آذرتاش كه خود مؤسس شركت ساربتون مي باشند درواقع كارفرماي اصلي شركت بوده و همچنين پيمانكاراني نيز بعنوان پيمانكار اصلي پروژه مي باشند.

پروژه ساختماني مسكونيA  تحت نظر شركت ساختماني ساربتون بوده كه من طي مراحل پيشرفت كار را بررسي كرده و تا به اينجا رسانده ام.

وضعيت فيزيكي پروژه:

• وضعيت فيزيكي ساختمان: اين ساختمان شامل 4 طبقه مسكوني به همراه يك طبقه پيلوت و يك طبقه زيرزمين( سونا، جكوزي، انباري ها) در آن پاركينگ تعبيه شده است كه مراحل فونداسيون را گذرانده و سقف اول و دوم را تمام كرده در حال اجراي مراحل بعدي است.

موقعيت ساختمان در سايت:

• ساختمان در عظيميه كرج، بوستان 5 بالاي ميدان مهران – انتهاي خيابان – ساختمان جنوبي- پلاك 71 واقع شده است.

كروكي سايت: « ساختمان مسكوني A » *

1- انبار وسايل

2- كانكس( محل اقامت ناظر)

3- آشپزخانه كاركنان

4- اتاق كاركنان

5- حصار چوبي كارگاه

6-  محوطة ساختمان

7- چاه آب( جهت آب هاي مصرفي مصالح ساختماني)

پيشرفت كار در روش كار پيمانكار:

كار ساختمان عظيميه از مهر 1385 شروع شده و پيمانكار معتقد است تا شهريور 1386  كار را به پايان برساند.

• در شروع كار پيمانكار برنامة زمانبندي و مالي دقيقي تعيين كرده و تسليم كارفرما نموده است. كه پيشروي كار طبق اين برنامه، كارفرما متعهد به پرداخت هزينه هاي ماهيانه مي باشد. صورت وضعيت هاي تهيه شده توسط سرپرست كارگاه درابتداي هرماه در اختيار كارفرما قرار مي گيرد وطي جلسه اي بررسي دقيقي  توسط كارفرمايان و پيمانكار روي صورت وضعيت ها انجام مي شود و پس از اطمينان از صحت آن مبلغ موردنظر توسط كافرمايان پرداخت مي شود.

در اين پروژه براي انجام هر يك از فعاليتها اعم از فونداسيون، بتن ريزي، تيغه چيني، لوله كشي، نازك كاري و ..... و همچنين براي هر يك از مصالح سرپرست كارگاه استعلام قيمتي از اشخاص مختلف مي گيرد و پس از مشورت با شركت يكي از آنها را انتخاب و با وي قراردادي تهيه كرده و مشغول بكار مي شوند.

البته دراين انتخاب تنها هزينه مطرح نيست بلكه نوع جنس و نوع انجام كار هم حائز اهميت مي باشد. كه در تمامي مراحل كار موارد ذكرشده بررسي و سپس انتخاب صورت مي گيرد.

انواع قراردادهاي پيمانكاري:

قرارداد قيمت مقطوع بهاي كل پيمان مقطوع

اماني بهاي خدمات پيمانكار محاسبه مي شود.

انواع مناقصه:

عمومي درج آگهي با توجه به مشخصات و شرايط مشاركت

محدود ارسال دعوتنامه به شركت ها

ترك مناقصه   ترك تشريفات صلاح وصرف نباشد مستقيماً انتخاب مي شوند.

قرارداد پيمانكاري شركت به صورت قرارداد مقطوع مي باشد كه با شركه بهاي پيمان به صورت مقطوع بين پيمانكار و كارفرما منعقد شده است.

نوع مناقصه صورت گرفته : مناقصه محدود مي باشد كه با ارسال دعوتنامه به شركت هاي شناخته شده واقع در شهر كرج صورت مي گيرد.

ساختمان عظيميه  

كارفرما: شركت ساختماني ساربتون

پيمانكار: شركت ساختماني ساربتون

پيمانكار جزئي: تأسيسات شركت ساختماني آسمان –  اجراء كار مهندس ملكي و مهندس شيدي

مشاورين:آقاي مهندس ميرزايي / مهندس نادري

طراح: شركت ساختماني ساربتون  

• اصول طرح كارگاه و ساختمان: 1- انتخاب ماشين آلات 2- محل كارگاه 3- طرح كلي كارگاه
• موضوعات پيمان بين كارفرما و پيمان كار براي ساخت:

1- قرارداد 2- تعهدات و التزامات 3- موضوع پيمان  4-مدت پيمان 5- ضمانت نامه  6- پيش پرداخت   7- جريمه

جدول مصالح مصرفي در انبار:

دركارگاه ساختماني نمودارهايي  به انبار داده  شده كه از ورود و خروج مصالح مصرفي پاي كار اطلاع پيدا مي كنيم و انباردار موظف است در جدول موردنظر مقدار مصالح را كه در هر روز وارد انبار مي شود و يا خارج مي شود و موجودي انبار را يادداشت نمايد. مثلاً:

نحوه كارگزارش كارگاه در مورد مسئوليتها   : ( هفته اي، ماهي )

در كارگاه ساختماني چارتي به شكل زيردر هر هفته تهيه شده و در آن فعاليتهاي انجام شده و تعداد پرسنل ومصالح مصرفي و ...... توضيح داده شده و به حضور پيمانكار محترم مي رسد.

گزارش كار

                       ليست مصالح                                                                        ماشين آلات

      ورودي                      خروجي                                                       تعداد               نوع

  ليست نيروي انساني                                                      فعاليتهاي انجام شده

 گزارش روزانه:

هر كارگاه همه روزه پس از اتمام فعاليتها گزارش روزانه مكتوبي توسط سرپرست كارگاه ارائه مي شود اين  گزارش شامل ريزكارهاي انجام شده در قسمتهاي مختلف، ليست ماشين آلات و تجهيزات، ليست نيروي انساني و ليست مصالح پيمان كار مي باشد.

فصل دوم

عمليات ساختماني

بازديد وشناسايي زمين

قبل از شروع هر عمليات بايد زمين بازديد شده و وضعيت آن نسبت به خيابانها و جاده هاي اطراف مورد بررسي قرار گيرد و همچنين پستي و بلندي زمين با توجه به نقشه بايد مورد بازديد قرار گيرد و عوارض پستي و بلندي زمين به وسيله مهندس نقشه بردار تعيين گردد و همچنين محل چاهها، فاضلاب، چاه آبي قديمي و مسير قناتهاي قديمي تعيين شده و محل آن نسبت به پي سازي مشخص شود و چاهها  در صورت لزوم باملات شفته پر شود و محل احداث ساختمان نسبت به زمين تعيين شده و نسبت به ريشه كني يا كندن ريشه هاي نباتي و برداشتن خاكهاي نباتي اقدام شود و شكل زمين و زواياي آن كاملاً معلوم شده و با نقشه ساختمان مطابقت داده شود و نوع زمين مشخص و خاك آن آزمايش گردد.

طبقه بندي زمين از نظر خاك ومقاومت آن:

زمين هاي خاك ريزي شده( خاك دستي)

زمينهاي ماسه اي

زمينهاي دج

زمينهاي رسي

زمينهاي شني

زمينهاي سنگي

زمينهاي مخلوط

زمينهاي بي فايده

آزمايش خاك

2- براي آزمايش خاك در اين ساختمان نمونه هايي از خاك ساختمان را در ظروفي مكعبي شكل به ابعاد  سانتي متر ريخته سپس با يك نوار چسب مناسب درزهاي آن را مسدود مي كنند و در روي جعبه نيز مشخصات محل و عمق موردنظر را يادداشت مي كنند. و اين عمل را تا رسيدن به خاك خوب ادامه مي دهند و جعبه ها را به محل آزمايش خاك برده تا تاب تحمل را اندازه گيري كنند. پس از بررسي ظرف معكب شكل مشخص شد كه خاك محل از نوع« شن بوم» است كه مخلوطي از شن و ماسه با لاي كم و بيش دانه هاي قلوه سنگ كه مي توا آنها را بآساني متراكم كرد. وطي بررسي و عملياتي روي زمين مشخص شد كه نوع زمين«دج» است كه با كلنگ و پتك و كمپرسور مي توان زمين را كند.

طبقه بندي زمين ها

زمينها را برحسب مورد مي توان برحسب نوع( اندازه) مصالح متشكله، برحسب وضعيت طبيعي و يا برحسب ميزان نشست و قابليت تراكم طبقه بندي نمود.

الف)  طبقه بندي زمينها برحسب نوع مصالح متشكله

مصالح تشكيل دهندة انواع زمينها، به غير از زمينهاي سنگي، عبارتند از شن،ماسه، سيلت، رس ومواد آلي يا ارگانيكي حاصله از گياهان.

شن به دانه هائي اطلاق مي شود كه داراي قطري بزرگتر از 6 ميلي متر و كوچكتر از 76 ميلي متر باشد .

به قطعات سنگي بزرگتر از 76 ميليمتر قلوه سنگ ويا لاشه سنگ اطلاق مي شود.

  ماسه به مصالحي اطلاق مي شود كه از شن كوچكتر ولي بزرگتر از 7/0 ميلي متر باشد دانه هاي سيلت از الك نمره 200 عبور كرده ولي از002/0 ميليمتر بزرگترند. رس از ذراتي به قطر كمتر از 02/0 ميلي متر تشكيل شده است و بالاخره خاك هاي آلي به خاك هائي اطلاق مي شود كه قسمت اعظم آنها مواد ارگانيكي حاصله از بقاياي گياهان تشكيل شده باشد.

زمينها ممكن است متشكل از يك يا چند نوع از مصالح فوق باشند و لذا خصوصيات آنها به ميزان زيادي بستگي به نوع مواد متشكله آنها دارد.

در طبقه بندي زمينها، كه غالباً بعنوان طبقه بندي و يا رده بندي خاك ها عنوان مي شود دو روش وجود دارد. روش رده بندي متحد و روش رده بندي AASHTO، در روش رده بندي متحد هر رده از خاكها را با دو حرف كه اولين آن مشخص كننده نوع خاكي است كه قسمت عمده مواد متشكله باقي مانده روي الك نمره 20 از نمونه ها راتشكيل ميدهد و حرف دوم بستگي به درصد مواد عبوركرده از الك نمره 200 دارد.خاكهائي كه بيش از 50% وزنشان از الك نمره 200 عبور كند بعنوان خاك هاي ريزدانه و خاك هائي كه كمتر از 50% وزنشان ازالك نمره 200 عبور كند بعنوان خاك هاي درشت دانه ناميده مي شود.

در روش AASHOT، خاكها برحسب ارزش نسبي آنها بعنوان مصالح زيرسازي از 1- A تا 7- A   طبقه بندي شده اند.[1]

ب)طبقه بندي زمينها برحسب وضعيت طبيعي

زمينها را برحسب وضعيت طبيعي به دو دسته زمينهاي خاكريزي شده يا مصنوعي و زمينهاي طبيعي تقسيم مي كنند.

1- براي اطلاعات بيشتر در مورد رده بندي خاكها به منابع(1) و(2) مراجعه شود.

طراحي سازه  و انواع آن

طراحي سازه

مشخصاتِ طراحي سازه اي :

معرفي :

بتن ها با مقاومت – بالا ، داراي برخي مشخصات و خصوصيات مهندسي هستند كه با بتن هاي مقاومت – كم ، تفاوت دارند . تغييرات داخلي ، از بارهاي ثابت ، مشخص و كوتاه – مدت و عوامل محيطي ناشي مي شوند كه شناخته شده هستند . رابطۀ مستقيم اين تفاوتهاي داخلي تمايز و تفاوت را در خصوصياتِ مكانيكي مشخص كرده كه ، بايد توسط مهندسان طراح ، در پيش بيني كردن عملكرد و ايمني سازه ها ، شناسايي شود . اين تمايزها ، بسيار مهم هستند ، جهتِ افزايش مقاومت ها . تست ها و يا آزمونهاي بِتُن – مقاومت بالاي تقويت شده ، را بطور نمونه نشان داده اند ، كه چنين موادي در بسياري از موارد ، احتمالاً مشخصۀ الاستيكي طولي (خطي) را براي سطوح تنش و دسترسي به ماكزيمم تنش ، تعيين مي كند . بنابراين ، منحني تنش و تغيير طول نسبيِ بتنِ مقاومت – بالا ، در ميزان بسيار بالا كاهش مي يابد تا در بتن با مقاومت – پايين .

آزمايشات وسيع و جامعي در چندين مركز پژوهشي ، صورت گرفت براي درك و استنباط عملكرد بتن با مقاومت بالا . در حاليكه ، اطلاعاتِ معتبر ، امروز در بسياري از جنبه ها ، قابل دسترس هستند ، برخي از توصيه هاي نهايي و اصلي ، منتظر نتايج و عملكردِ آيندۀ آنان مي باشد . در اين مقاله ، تاكيد بسياري بر طراحيِ اعضا و سازه ها شده است . توصيه ها و پيشنهادها ، بر اساس و پايۀ بهترين اطلاعاتِ آزمايشي ، عرضه و ارائه شده اند .

ستونهاي بارگيري شده بطور محوري :

در روشهاي عملي ، ستونهاي كمي بدرستي ، بارگيري محوري مي شوند . گشتاورهاي خمشي ، بعلت كاربردِ اساسيِ بارگذاري و ارتباط و همكاري با عملِ قاب محكم ، معمولاً بر بارگذاري محوري ، اضافه مي شوند . AC1318-83 ، براي طراحي مورد نياز است و ACI318R-83 ، اين را منعكس مي كند .هر چند ، اينها براي عملكرد ستونها و حمل كردن بارگذاري محوري ، استفادۀ مفيدي دارند .

توزيع مقاومتِ فولادي و بتن :

ويژگي اصلي و اساسي ، مقاومت نهايي است . شيوه و روش طرح حاضر ، مقاومت صوريِ عضو بارگذاري شده بطور محوري را ، محاسبه  مي كند ، جهتِ بررسي و ارزيابي كردن ميزانِ قانون افزايش مستقيم مقاومت مربوط به بتُتن و فولاد . توجيه اين ايده ها و نظرات در تصوير 601 ، مشاهده مي شود . منحني هاي تنش و تغيير طول نسبي اضافه شده در فشار و تراكم براي ، سه بتن با تقويت كردن فولادي ، داراي  60.0.0 پسا (414MPa) بازده مقاومت ، مي باشد . فرضيۀ معمول و متداول ، اينطور مي گويد كه ، فولاد و تغيير طول نسبي ، در هر مرحله بارگذاري ، يكسان هستند . براي بتن – مقاومت بالا ، زمانيكه بتن به يك محدوده يا دامنة تغييرات غير خطيِ مهم ميرسد ، فولاد هنوز در محدودة الاستيك است ، بنابراين ، شروع به بدست آوردن سهم بزرگترِ بارگذاري مي كند . وقتي تغيير طول نسبي در حدود 0.002 است ، شيب منحني بتن ، نزديك صفر مي باشد كه مي تواند بعنوان دفرمه شدن (بدشكلي) پلاستيسيه (شكل پذيري) ، همراه با مقدار كم و بدون افزايش تنش ، در نظر گرفته شود .

فولاد به نقطة بازدهي خويش در تغيير طول نسبي مشابه ، در اين مورد مي رسد . در نتيجه ، بتن در مازيمم تنش خويش مي باشد و فولادر   ، بنابراين مقاومت ستون به شرح ذيل ، پيش بيني مي شود :                

در اينجا ، معني اين عبارت بدين صورت است :  

مقاومت فشردة سيلندر (استوانه) مربوط به بتن    =  

 بازده مقاومت فولاد                                   =

 ناحية بخشِ بتن                                       =

  ناحية فولاد                                            =  

فاكتوريا عامل 0.85 ، براي محاسبه و براي تفاوتهاي مشاهده شده در مقاومت بتن و در ستونهاي مقايسه شده با بتنِ مخلوط شدة در سيلندرهاي (استوانه هاي) – آزمون – فشاري ، صورت گرفته است . يك تجزيه و تحليلِ مشابه ، براي ستونهاي بتن – مقاومت بالا انجام گرفته ، به استثناي فولاد كه بازدهي آن ، قبل از اينكه بتن به مقاومت پيكِ (اوج) خويش برسد ، انجام خواهد گرفت . هر چند ، فولاد به بازدهي خويش در تنش ثابت ادامه خواهد داد ، تا بتن بطور كامل ، عملكرد خويش را انجام دهد . امكان دارد ، پيش بيني مقاومت هنوز بر مبناي معادلة (1-6) باشد . اسناد و مدارك آزمايش نيز ، از استفادة عامل 0.85 حمايت و پشتيباني مي كنند ، براي بتن مقاومت – بالا .

تاثيرات محدودة فولاد :

فولاد جانبي در ستونها ، بطور كامل در فُرم يا شكلِ حلزونهاي (مارپيچي هاي) مداوم و پيوسته قرار دارند كه ، اين فولاد داراي 2 اثر مفيد بر عملكرد ستون ، مي باشد : (a) موجب افزايش زيادِ مقاومتِ داخلي هستة بتن (نمونه استوانه اي بتن) در حلزون شده ، با محدود كردن هسته در برابرِ انبساط و يا گسترش جانبي تحت كنترلِ بارگذاري و (b) همينطور ظرفيت تغيير طول نسبي محوريِ بتن را افزايش مي دهد و اجازه مي دهد كه بيشتر نرم و قابل انبساط شود (يعني يك ستون tougher (محكم شده) .

اساس و پاية طرحِ فولاد حلزوني تحت نظارت نسخه هاي ( نگارش هاي ) AC1318 در سال 1977 ، بوده كه ، تاثير تقويت كنندة حلزوني بايد حداقل براي مقاومت از بين رفتة ستون ، يكسان باشد ، البتة زماني كه به پوستة خارجي بتن ، مربوط به لاشة سنگ (سنگ هايي كه به مصرف پركردن مي رسد ) ، تحت عمل بارگذاري ، نيازي نباشد .

معادلة AC1318 ، براي مينيمم نسبت حجميِ حلزوني عبارت است از :

در اينجا :                                                                        

نسبت حجمِ تقويت حلزوني براي حجم هستة بتن   =     Ps

ناحيه (فضاي) قراص (ناخالصي) بخش بتن      =           Ag

ناحية هسته بتن                                             = Ac

مقاومتِ فشردة سليندري بتن                              =

بازدة مقاومتِ فولاد حلزوني                                 =

افزايش در مقاومت فشردة ستونها ، توسطِ فولاد حلزوني فراهم و ايجاد شده كه بر مبناي روابط مشتق شده و بطور آزمايشي براي مقاومت بدست آمده ، مي باشد :

در اينجا :

مقاومت فشردة ستون بتن تقويت شده ، بطور حلزوني                          =  

مقاومت فشردة ستون بتنِ تقويت نشده                                           =

تنش در محدودة بتن كه بطور حلزوني توليد شده                               =

اين رابطه ، مي تواند مستقيماً براي معادلة ، نشان داده شود . تنش در محدودة بتن ، كه بطور حلزوني  توليد شده ، بر اساسِ فولاد حلزوني محاسبه مي شود ، با استفاده از معادلة كشش قياسي (hoop).

و يا

در اينجا :

ناحية فولاد حلزوني                         =

قطر هستة بتن                               =

شيب حلزوني                                  = S

تحقيقات اَخير كه توسط احمد و شاه shah Ahmad , ، صورت گرفت ، تقويت حلزوني را نشان داده كه ، كارآمديي كمتري براي ستونهاي بتن مقاومت بالا و ستونهاي بتن سبك وزن ، دارند . آنها (احمد و شاه) همچنين دريافتند كه ، تنش در فولاد حلزوني در بارگذاري پيك ، براي ستونهاي بتن – مقاومت بالا و ستونهاي بتن – سبك وزن ، اَغلب بطور چشمگيري كمتر است تا دربازدة مقاومت كه در معادلة  ، فرض شده است . اين نتيجه گيريها ، از پژوهش هاي آزمايشي در دانشگاه كرنل ، ناشي شده . تحقيق و پژوهش كرنل ، تأثير يك تنش در محدوده (1-s/dc) ، استفاده كردند جهتِ ارزيابي كردن نتايج ، جاييكه ، محدودة تنش در بتن است كه با استفاده از تنش واقعي در فولاد حلزوني ، محاسبه شده  كه اغلب ، كمتر از  مي باشد . عبارت يا واژة (1-s/dc) ، كاهش در كاراييِ حلزونها را منعكس مي كند كه ، با افزايش يافتن فاصله بنديِ سيمهاي حلزوني ، مرتبط است . بنابراين ، تفسير و توصيفِ معادلة (6-3a) ، بدين صورت است :

                                                    (6-3b)

واضح است كه ، مقاومت بدست آمده با معادلة (6-3d) ، قابل پيش بيني است و اعتبار يا پايايي براي بتن با وزن نرمال با همة مقاومتها در محدودة تنش ، حداقل 3000 پسا ، مي باشد . يك نمودار بر مبناي معادلة ، پيش بيني بدون محافظه كاري را براي تنش در محدودة بالا را ، نشان    مي دهد ، اما همچنين مي تواند تنش در محدوده را براي حلزونهاي ستون ، نشان دهد كه بسيار كمتر از 1000 پسا مي باشد . براي اين محدوده. از ديدگاه مقاومت ، حضور معادلة ACI318 ، براي مينيمم نسبت فولاد حلزوني ، مي تواند بطور ايمن ، استفاده شود ، البته براي ستونها با وزن و مقاومت نرمال و به همان سان براي ستونها با مقاومت – كم (پايين) . بتنِ سبك وزن ، اگر بطور سنگين بارگذاري شود ، شكسته خواهد شد و فشار حاصله را كاهش يا تخفيف مي دهد . براي ستونهاي سبك وزنِ تقويت شده بطور حلزوني ، مارتينز ، پيشنهاد  مي كند معادلة توسطِ  جايگزين شود و معادلة  بايد توسطِ   جايگزين شود . اين تفاوت در ميانگين عملكرد معادلة  مهم است كه در ACI318 مشخص شده و بايد مجدداً مورد آزمايش قرار گيرد . بنظر مي رشد ، ستونهاي بتني سبك وزن نياز به 2.5 بيشتر فولاد حلزوني دارد تا تطبيق (مطابق) كردن ستونهاي وزن نرمال براي رضايت مورد نياز مقاومت بعد از پوشش لاشة سنگ ، كه به ACI318 منعكس شده ، نياز ندارند . شايد كاربرد حلزونهاي سنگين ، مورد سوال واقع شوند . هيچگونه توافق عمومي بر كارآيي فولاد حلزوني براي بهبود بخشيدن شكل پذيري ستونهاي بتني مقاومت – بالا ، وجود ندارد ، و اينكه ، افزايش يافتن تغيير طول نسبي محدود شده و مسطح شدنِ شيب منفي مربوط به منحني تنش و تغيير طول نسبي در نقطة پيكِ تنش ، مشاهده مي شود . يك مقاله مربوط به احمد شاه ، نشان مي دهد كه ، محدود شدن حلزوني در مسطح كردن شيب منفيِ منحني تنش و تغيير طول نسبي ، براي ستونهاي بتني با مقاومت – بالا و همينطور ستونهاي بتني با مقاومت – پايين ، تأثير گذار است . تحقيقات دانشگاه كرنل حاكي از آن است كه ، منحني هاي تنش و تغيير طول آزمايشي براي مقاومت هاي مختلفِ ستونهاي بتني با وزن نرمال و طبيعي با تقويت كنندة حلزوني متفاوت ، نشان داده شده است. سه گروه منحني ، توسط سه سطح مقاومت بتن با مطالعه ، مشخص شده اند . هر يك از اين گروهها ، از سه مجموعه منحني ، تشكيل شده كه با سه مقدارِ مختلفِ تقويتِ جانبي ، منطبق شده اند .

هر مجموعه از منحني ها ، با خط افقي ، ميانگين تطبيق مقاومت ستونِ تقويت نشده را ، نشان مي دهد ، براي مشخص كردن ستونهاي محدود شدة ويژه يا خاص . منحني ها، براي ستونهاي بتني با مقاومت – بالا ، NC167 هستند كه داراي كارآيي مفيد در محدودة تنشِ 767 پسا (5MPa) مي باشند ، كه با منحني هاي ستونهاي بتني و با مقاومتِ – پايين تر NC163 همراه با كارآيي مفيد در محدودة تنش پسا (6MPa) مقايسه شده اند . عملكرد متفاوت آنان ، بوضوح آشكار است ، در نتيجه نه تنها كشش (افزايش طول) در بتن با مقاومت بالا در پيك (اوج) قرار دارد ، بلكه اين كشش در بتن با مقاومت پايين ، به حد قابل ملاحظه اي پايين مي آيد . در واقع ، اين حقيقتي است كه حتي براي ستونهاي NC169 نيز ، همراه با تنش زيادِ 2500  پسا ديده شده است . بر اساس شواهدِ قابل دسترس ، مي توان نتيجه گرفت كه ، احتمالاً ستونهاي بتني با مقاومت – بالا و چگالي نرمال ، زمانيكه همراه با فولادِ كششي همراه مي باشند ، مي توانند مقاومتِ مورد نياز را بخوبي نشان داده و اين پيش بيني را بخوبي در معادلات ، منعكس كنند ، اما مشخصه هاي (خصوصيات) پيكِ تنش ، احتمالاً جهت مقايسه با ستونهايي با مقاومت – كم ، ناكافي وضعيت مي باشد . طراحيِ ستونهاي بتنيِ سبك وزن همراه با فولاد حلزوني ، بايد با دقت بسيار ، صورت گيرد . مسئلة مهم و جالب ديگر ، ارتباط داشتن ستونهاي تقويت شدة حلزوني است كه بطور كلي ، سطح تنش تقويت شده با حلزونهاي طراحي شده ، منطبق شده و اينكار توسطِ AC1318 ، انجام مي شود و بايد متذكر شد كه ، ستونهايي كه با چنين چيزي تقويت نشده اند ، داراي مقاومتِ كافي نيستند . در ستونهايي كه داراي قطر بزرگتر هستند ، تنش محدوده ، بطور چشمگيري كاهش مي يابد ، بنابر فرضيه هاي اصولي ، اين مقدار ثابت مي ماند . اين موضوع مستقيماً پيرو معادلة مي باشد . براي ستونهاي بزرگتر ، نسبت Ag/A ، بسيار كوچكتر شده ، در نتيجه ، نسبتِ فولاد حلزوني مورد نياز كوچكتر و كارآيي تنشِ محدوده نيز بطور متناسبي كوچك مي شود . تنش محدوده ، كه توسط حلزونهاي طراحي شده ACI318 ، براي بتن ها با مقاومت بالا و كم ، در 15in و 50  ، توليد شده و قطرهاي ستون اصلي ، مقايسه شده اند .

تست ها و آزمايش ها ، نشان مي دهند حتي ستونها با مقاومت پايين يا كم ، تنش محدوده را ، از 238 به 83 پسا (psi) ، كاهش داده و (1.64 تا 0.57MPa ) بدست آمده تحت نظر ACI318 ، يك ستون با ظرفيت بسيار بالاي كشش ، توليد خواهد كرد ، بدون اينكه ، مقاومتِ خويش را از دست بدهد . براي بتن با مقاومت بالا ، شاهد كاهش تنش محدوده از 825 به 263 پسا ، هستيم كه موجب توليد يك ستون با ظرفيت كشش بدونِ حداكثرِ نقطة پيك ، مي شود . حتي در تنش محدودة بالا (پسا) 825  ، يك ستون با مشخصة نامطلوب همراه با اُفتِ مقاومت بعد از تنش پيك ، توليد مي شود . علاوه بر اين بعضي از داده ها يا اطلاعاتِ آزمايشي و تجربي در اين ستونها با مقاومت – بالا ، قابل دسترس هستند و از تيرهاي اتصالي و جانبي استفاده مي كنند ، تا از حلزونها .

بارگذاري مكرر (چندگانه) :

بتن با مقاومت – بالا ، بطور نسبي فارغ از گسستگي (شكاف) داخلي مي باشند ، حتي در بارگذاريِ اصلي ، البته زمانيكه بارگذاري بطور يكنواخت صورت گرفته باشد . از طرف ديگر ، گزارش شده بتن با مقاومتِ – بالا داراي شكنندگي بيشتري است تا بتن با مقاومتِ – پايين (كم) و اين كمبود مربوط به شكل پذيري و پيشرفت تدريجيِ رشدِ شكاف ها (ترك) ، است . برخي از پژوهش هاي تجربي نشان مي دهد كه ، فرسودگي ضرورتاً ، بستگي به مقاومت و تراكم (فشردگي) دارد . تحقيقات اَخير ، حاكي از آن است ، نقص و عيب در بتن و در خصوص بارگذاري مكرر ، مي تواند بطور تقريبي توسط بتنِ مربوط به پوش منحني ، صورت گيرد و مستقيماً با منحني و افزايش طول نسبيِ ، منوتونيك كوتاه – مدت ، ارتباط دارد . براي بتن با مقاومت – بالا ، هر كاربرد بارگذاري ، موجب آسيب كمتر مي شود . هر چند ، تعداد چرخه ها (دوره ها) جهتِ داشتن نقص ، زياد چشمگيري نمي باشند ، و اين بدليل شيب خميدگي بزرگتر است كه مربوط به پوش منحني (منحني محاطي) پيك مي باشد . با اينكه كارهاي مهمي در اين خصوص ، صورت گرفته ، اما مجدداً پژوهش و تحقيقاتِ بيشتري نياز است كه به جنبه هاي بتن با مقاومت – بالا ، بپردازد ، البته بدون در نظر گرفتن محدودة فولاد و يا فرآيند بارگذاري مكرر و مختلف ، قبل از طراحي ، بايد به توصيه هاي مطرح شده عمل كرد .

پروژه بتن و سيمان

پروژه بتن و سيمان

بتن در مفهوم بسيار وسيع به هر ماده اي يا محصولي كه از يك ماده چسبنده با خاصيت شيمياي شدن تشكيل شده باشد اتلاق مي شود. اين ماده چسبنده عموماً حاصل فعل و انفعال سيمانهاي هيدروليكي و آب مي باشد.

حتي امروزه چنين تعريفي از بتن شامل طيف وسيعي از محصولات مي شود. بتن ممكن است از انواع مختلف سيمان و نيز پوزولانها، سرباره كوره ها مواد مضاعف، گوگرد، مواد افزودني، پلميرها، الياف و  غيره تهيه شود. همچنين در نحوه ساخت آن ممكن است از حرارت، بخار آب، اتوكلاو، و خلاء، فشارهاي هيدروليكي و متراكم كننده هاي مختلف استفاده شود. در اينجا سعي مي شود از بتني صحبت شود كه مخلوطي از سيمان و آب وسنگدانه و در نهايت مواد افزودني است.

اولين سئوالي كه در اينجا مطرح است اين است كه ارتباط بين مواد تشكيل دهنده مخلوط بتن چيست؟ سه امكان وجود دارد: ابتدا ممكن است تصور شود كه اصل ماده ساختماني ماده چسبنده اي است كه از هيدرواتاسيون سيمان و آب ناشي شده است و سنگدانه ها بعنوان مواد ارزان و پركننده اين ماده چسبنده مي باشند. امكان دوم اين است هك سنگدانه هاي درشت بعنوان سنگهاي بنائي كه توسط ملات به هم پيوسته اند در نظر گرفته شود و اين ملات دوغاب سيمان و سنگدانه هاي ريزدانه باشد. امكان سوم اين است كه بتن بعنوان ماده اي از دو فاز مختلف يعني سيمان هيدراته شده و دانه هاي سنگي در نظر گرفته شود. بنابراين خواص بتن به خواص هر يك از فازها و فصل مشترك اين دو فاز بستگي دارد.

هر يك از نظريات دوم و سوم محدوديتهايي داشته و مي توانند براي بيان رفتار بتن بكار روند. ليكن در نظريه اول اين مسائل وجود ندارد. اگرتصور شود كه مي توان سيماني ارزانتر از سنگدانه ها نيز تهيه كرد. اين سئوال پيش مي آيد كه آيا مي توان سيمان و آب را به تنهايي بعنوان يك ماده ساختماني( بتن( بكار برد؟ پاسخ قطعاً منفي خواهد بود و علت آن تغييرات حجمي بالاي خمير سيمان مي باشد. جمع شدگي خمير خالص سيمان تقريباً به 10 برابر جمع شدگي بتني با 250 كيلوگرم سيمان در مترمكعب مي رسد. همين مسائل براي خزش و وارفتگي نيز مطرح است. علاوه بر اين حرارت زياد توليدشده ناشي از مصرف سيمان به مقدار زياد، بخصوص در آب و هواي گرم، سبب ايجاد ترك خواهد شد.همچنين مشاهده مي شود كه سنگدانه ها نسبت به خمير سيمان در مقابل حملات مواد شيميايي پايدارترند اگرچه خمير سيمان نيز در اين محيط هاي خورنده  نسبتاً پايدار است. بنابراين صرفنظر از قيمت، مواد سنگي در بتن بسيار مفيد خواهند بود.

بتن با كيفيت خوب

سئوال مهمي كه در اينجا مطرح مي باشد اين است كه بتن خوب چه بتني است؟ مي توان با توصيف بتن بد تا حدي مسأله را روشن نمود.بتن بد يا ضعيف بتني است كه به رواني رسوب كه پس از سخت شدن كرمومي شود و غيرهمگن و بسيار ضعيف خواهد بود. اين ماده از اختلاط آب و سيمان و دانه هاي سنگي بدست آمده است و با كمال تعجب بايد گفت كه بتن خوب هم از همين مواد ساخته مي شود. ليكن تفاوت در ميزان آگاهي از چگونه ساختن بتن مي باشد. با آگاهي از چگونگي ساخت بتن خوب دو معيار كلي براي يك بتن خوب تعريف مي شود:

بتن بايد در حالت سخت شده و در حالت تازه زماني كه از مخلوط كن تخليه شده و در قالبها ريخته مي شود، مورد پذيرش واقع شود. بطوركلي رواني و غلظت بتن تازه بايد طوري باشد كه با وسايل موجود در كارگاه بتوان آن را متراكم نمود. همچنين چسبندگي مخلوط بايد بحدي باشد كه در ضمن حمل و ريختن بتن با وسايل موجود، مواد از يكديگر جدا شوند. البته موارد فوق مطلق نيست و به حمل بتن با وسايل از پائين بازشونده، دامپر و يا كاميون هاي تخت بستگي دارد. البته حمل بتن با روش اول بسيار مناسب خواهد بود.

در مورد بتن سخت شده عموماً مقاومت فشاري بعنوان معيار پذيرش در نظر گرفته مي شود. تعيين مقاومت فشاري بعنوان يك مشخصه به اين علت است كه اندازه گيري آن نسبتاً آسان است اگرچه عددي كه بعنوان مقاومت از آزمايشها بدست مي آيد، مقاومت واقعي بتن در ساختمان نمي باشد و تنها كيفيت آن را نشان مي دهد. بنابراين مقاومت تنها راه ساده اي است كه براي ارزيابي و همسازي بتن با مشخصات در نظر گرفته مي شود. علت ديگر انتخاب مقاومت فشاري اين است كه بسياري از خواص ديگر بتن به مقاومت آن ارتباط پيدا مي كند. بعنوان مثال وزن مخصوص، نفوذپذيري، تا حدي دوام، مقاومت در برابر سايش، مقاومت در برابر ضربه، مقاومت كششي، مقاومت در برابر سولفاتها، و بعضي خواص ديگر با مقاومت ارتباط دارند. ليكن جمع شدگي و افت و تا حدي خزش اينطور نيستند. البته نبايد گفت كه اين خواص بتن صددرصد تابع مقاومت فشاري هستند. بعنوان مثال بايد دقت شود كه دوام بتن نه تنها با مقاومت بلكه با پارامترهاي ديگري نظير نسبت آب به سيمان و مقدار سيمان در مخلوط نيز مربوط است. اما نكته اينجاست كه عموماً بتن با مقاومت بالا خيلي از خواص مطلوب را دارا مي باشد. مطالعه در جزئيات اين موارد از مباحثي است كه تكنولوژي بتن به آن مي پردازد.

شيمي تركيبات سيمان

مواد خام تشكيل دهنده سيمان اساساً از اكسيدهاي كلسيم، سيليسيم، وآهن تشكيل شده اند. اين مواد در كوره با هم تركيب شده و  به غير از مقداري آهك آزاد باقيمانده كه فرصت كافي براي فعل و انفعال نداشته است، تركيبات شيميايي جديد و پايداري نتيجه مي شوند. در هنگام خنك كردن مصالح، براساس سرعت خنك كردن، مواد به شكل بلوري و بي شكل ظاهر مي گردند. دانه هاي بي شكل كه اكثراً شيشه اي هستند و دانه هاي بلوري شده، در حاليكه يك فرمول شيميايي دارند، داراي خواص متفاوتي مي باشند. براي سيمان معمولي درصد تركيبات حاصل از فعل و انفعالات فوق با داشتن درصد اكسيدهاي موجود در كلينگر و با فرض اينكه كريستاله شدن كامل انجام پذيرفته باشد قابل محاسبه است.

جدول(_2-1) چهار تركيب اصلي سيمان با علائم اختصاري مشخصه آنها را نشان مي دهد. علائم مختصر شده كه توسط شيميدانهاي سيمان پيشنهاد گرديده است به صورت   ،،، و  مي باشد.

جدول 2-1 تركيبات اصلي سيمان پرتلند

نام تركيب        اكسيدهاي تشكيل دهنده         علامت اختصاري

سه كلسيم سيليكات                                                        

دو كلسيم سيليكات                                                                      

سه كلسيم آلومينات                                                            

چهار كلسيم آلومينوفريت                                        

محاسبه مربوط به ميزان تركيبات سيمان حاصل از اكسيدهاي اصلي تشكيل دهنده آن، توسط« بوگ» انجام شده و بنام« معادلات بوگ» معروف مي باشد اين معادلات درصد تركيبات اصلي سيمان را نشان مي دهند.علاوه بر مقادير داخل پرانتزها درصد اكسيدهاي تشكيل دهنده سيمان نسبت به كل وزن سيمان را نشان مي دهند                                                                                                                                                                                                          

سيليكاتها يعني و تر كيبات اصلي و مهم سيمان مي باشند و د ر حقيقت مقاومت سيمان هيدراته شده به آنها بستگي دارد

( اكسيدهاي تشكيل دهنده اين سيليكاتها تأثيرات مهمي روي شكل اتمي و كريستالي و خواص هيدروليكي آنها دارند. در حقيقت حضور  در سيمان سودمند نيست. اين تركيب نقشي در مقاومت سيمان، به جز كمي در سن اوليه آن نداشته  بعد از سخت شدن سيمان، در معرض حمله سولفاتها با تشكيل سولفوآلومينات كلسيم

( اترينگايت) سبب خرابي و فساد آن مي گردد. بهر حال در توليد سيمان در تركيب اكسيد كلسيم با اكسيد سيليسيم سهولت ايجد كرده و سودمند مي گردد  كه به ميزان كمي بوجود مي آيد در مقابل سه تركيب اصلي ديگر نقش عمده اي در خواص سيمان ندارد. بهرحال اين تركيب با سنگ گچ سيمان سولفوفريت كلسيم تشكيل مي دهد. كه اين ماده هيدراتاسيون سيليكاتها را تسريع مي كند.

سيمان

ميزان سنگ گچي كه به كلينگر سيمان اضافه مي شود بسيار مهم بوده و بستگي به ميزان  و قليائيهاي سيمان دارد. بالارفتن سيمان باعث در دسترس قراردادن تعداد زيادتري  در روزهاي اوليه فعل و انفعال شد و اين ميزان سنگ گچ مورد نياز را افزايش مي دهد. افزايش سنگ گچ بنوبه خود سبب انبساط بيش از حد و خرابي سيمان سخت شده مي گردد. مقدار بهينه سنگ گچ، براساس حرارت ايجاد شده از فعل و انفعال سيمان تعيين مي شود. پيشرفت مناسب فعل و انفعالات ما را مطمئن مي سازد كه وقتي همه سنگ گچ تركيب شود مقدار كمي  باقي مي ماند. استانداردهاي BS 12: 1978 و ASMTIC 150-84 مقدار مناسب سنگ گچ را به صورت ميزان  موجود، توصيه مي كنند.

علاوه بر اكسيدهاي اصلي ذكر شده در جدول(2-1) اكسيدهاي فرعي نظير  و  سبز به مقدار بسيار كمي در سيمان وجود دارند. دو اكسيد سديم و پتاسيم كه بنام قليائيهاي سيمان مي باشند، در اين بين اهميت دارند. اين اكسيدها با پاره اي از امواد سنگي در بتن تركيب شده و سبب خرابي بتن و نيز تغيير در ميزان افزايش مقاومت آن مي گردند، بنابراين مقدار كم آنها در سيمان نيز مي بايستي كنترل شود و به آن اهميت داده شود.

جدول(2-2) درصد اكسيدهاي موجود در سيمان پرتلند را نشان مي دهد. همچنين در جدول(2-3) درصد اكسيدهاي يك نوع سيمان معمولي استاندارد بهمراه تركيبات حاصل از معادلات

« بوگ» نشان داده شده است.

جدول(2-2) مقدار تقريبي اكسيدهاي سيمان پرتلند

         اكسيد                         مقدار به درصد

                                      67-60

                                      25-17

                                      8-3

                                     6-5/0

                                      4-1/0

                                  3/1-2/0

                                         3-1

در جدول(2-3) حمله پس مانده نامحلول كه با استفاده از اسيدكلرئيدريك بدست آمده است در حقيقت ناخالصي سيمان را كه به مقدار زياد ناخالصي در سنگ گچ مي باشد نشان مي دهد. استاندارد BS 12: 1978 مقدار پسمانده نامحلول را به حداكثر 5/1 درصد وزن سيمان محدود مي كند. مقدار مشابه در استاندارد ASTMIC 150-84 حدود 75/0 مي باشد. افت سرخ شدن در اين جدول درواقع ميزان كربناتاسيون و هيدراتاسيون آهك آزاد و اكسيد منيزيم آزاد سيمان را در هوا نشان مي دهد. هر دو استاندارد ASTM و BS مقدار افيت سرخ شدن سيمان را به 3 درصد محدود مي كند. ليكن در مناطق گرمسيري تا حد 4 درصد را مجاز مي داند. از آنجا كه آهك آزاد هيدراته شده در سيمان بي ضرر مي باشد، لذا براي يك مقدار مشخص آهك آزاد بالاتر بودن افت سرخ شدن سودمند مي باشد.

جدول( 2-3)- اكسيدها و تركيبات مختلف سيمان پرتلند تيپ 1

      درصد اكسيدها                تركيبات محاسبه شده براساس فرمول بوگ( درصد)

                 63                                          8/10

                20                                           1/54

               6                                             6/16

               3                                            1/9

              5/1              تركيبات فرعي                      -

                 2    

              1  

ساير اكسيدها        1

افت سرخ شدن      2

پس ماند نامحلول 5/0

انواع سيمان پرتلند

سيمانهايي كه با تركيبات مختلف شيميايي ساخته مي شوند خواص متفاوتي نيز نشان مي دهند. بنابراين مي توان با انتخاب مواد خام، نوع خاصي از سيمان با خواص مطلوب و خواسته شده ساخت. امروزه چندين نوع سيمان پرتلند و همچنين سيمانهاي خاص براي موارد استفاده خاص در جهان ساخته مي شوند. جدول 2-7 انواع اصلي سيمانهاي پرتلند را كه مطابق استانداردهاي BS و ASTM مي باشند، نشان مي دهند. در جدول( 2-8) اكسيدهاي آزاد و تركيبات پنج نوع سيمان پرتلند جهت مقايسه آورده شده است.

اكثر سيمانهاي فوق براي ساخت بتني با دوام در شرايط مختلف محيطي توليد شده اند. بهرحال غيرممكن است كه تركيبات سيمان بتواند جواب كاملي براي حل مسأله دوام بتن ارائه كند. البته خواص فيزيكي و مكانيكي بتن سخت شده نظير مقاومت، جمع شدگي، نفوذپذيري، مقاومت در مقابل هوازدگي و خزش، علاوه بر سيمان و تركيبات آن به عوامل ديگري نيز بستگي دارند. ليكن سيمان نقش عمده اي را در مقاومت ايفا مي كند. در شكل( 2-4) روند افزايش مقاومت بتن هاي ساخته شده از سيمانها نشان داده شده است. اگرچه اين روند در سيمانهاي مختلف متفاوت است، ليكن مقاومت 90 روزه آنها اختلاف ناچيزي دارند. بطوركلي سيمانهاي با روند سخت شدن آرام، مقاومت نهايي بالاتري را نشان مي دهند بطور مثال سيمان با حرارت زايي كم( نوع 4) كمترين مقاومت را بعد از 28 روز نشان مي دهد. ولي همين سيمان بعد از پنج سال دوم بيشترين مقاومت را كسب كرده است.

پروژه نمايش عكس و انيميشين برروي GRAPHIC LCD با مطلب Matlab

پروژه نمايش عكس و انيميشين برروي GRAPHIC LCD

پشگفتار

با تشكر از خداوند متعال كه اينجانب را در به پايان رساندن اين پروژه ياري كرد.

در اين پروژه براي انجام بخشي از كار ها از برنامة مطلب(Matlab ) استفاده شده است. برنامة مطلب يك برنامة قوي جهت دانشجويان و محققين رياضي و مهندسي است و بيشتر براي حل مسائل تئوري  ماتريسها و جبر خطي و آناليز هاي عددي بوجود آمده است.

در ابتداي اين مقاله به معرفي برخي از دستورات مورد نياز از برنامة مطلب براي انجام دادن اين پروژه پرداخته شده است. همچنين مطالبي در مورد درگاه موازي و نحوة استفادة برنامة مطلب از اين درگاه بيان شده است. پس از آن مشخصات عناصر سخت افزاري لازم براي انجام اين پروژه آورده شده است و در ادامه طراحي سخت افزاري براي دو فاز:

فاز 1: فاز دريافت از pc و قراردادن در حافظة داده

فاز 2: برداشت از حافظة داده شده و نمايش برروي LCD  پرداخته شده است.

سپس برنامه هاي مورد نياز براي انجام اين كار آورده شده است كه هم شامل برنامه هاي Matlab و هم برنامه هاي اسمبلي 8051  بر اي انجام اين پروژه است.

از آنجائيكه اين پروژه هم براي نمايش عكس و هم انيميشين كاربرد دارد در انتهاي مقاله برنامهCorel R.A.V.E براي ساخت انيميشين معرفي شده است.

در پايان لازم است از استاد راهنما جناب آقاي مهندس احمدپور كه مرا در انجام اين پروژه ياري كردند كمال تقدير و تشكر را داشته باشم.

پروژه:

نمايش عكس و انيميشين برروي

GRAPHIC LCD

بسم الله الرحمن الرحيم

چكيده:

هدف از انجام اين پروژه تبديل عكس هاي رنگي با فرمتهاي Jpeg .،bmp.، bmp .، gif .، TIF . به حالت سياه و سفيد(Black & White ) و نمايش اين تصوير برروي LCD گرافيكي(64*128 ) اين پروژه از سه بخش تشكيل شده است.

بخش اول: عمل تبديل عكس هاي رنگي به سياه و سفيد كه اين كار توسط برنامة مطلب(Matlab ) انجام مي شود.

بخش دوم: عمل انتقال داده از pc به حافظة داده (RAM يا PROME)

بخش سوم: عمل برداشت از حافظة داده و نمايش برروي LCD گرافيكي

بخش اول:

بر اي اينكه بتوان عكس هاي رنگي را به سياه و سفيد تبديل كرد از برنامة مطلب استفاده كرديم. در اين برنامه توابعي وجود دارد كه براحتي عكس هاي رنگي را به سياه و سفيد(binary Image ) تبديل مي كند.

بخش دوم:

در اين بخش با استفاده از برنامه مطلب و پورت چاپگر موازي و طراحي سخت افزاري براي انتقال داده بصورت موازي به حافظة داده عمل انتقال داده از pc به حافظة داده انجام گرفت.

بخش سوم:

در اين بخش هم  يك طراحي سخت افزاري براي برداشت داده از حافظة داده و نمايش روي LCD  انجام گرفت. در ادامه هر كدام از بخش ها را به تفصيل شرح مي دهيم.

فصل اول:

1-  مقدمه:

مطلب مانند يك ماشين محاسب با امكانات كامل است. مانند يك ماشين حساب معمولي، مي تواند اعمال رياضي ساده اي مثل: جمع، تفريق، ضرب و تقسيم را انجام دهد. مانند يك ماشين حساب مهندسي، قابليت انجام عملي را روي اعداد مختلط، ريشه ها و توانهاي مربعات لگاريتم ها و عبارات مثلثاتي مثل سينوس، كسينوس،  تانژانت را دارد. مانند يك ماشين حساب قابل برنامه ريزي شما قادر به ذخيره و بازيابي اطلاعات هستيد و مي توانيد دستورات را ايجاد، اجرا و براي خودكار كردن عمليات محاسباتي معادلات مبهم آنها را ذخيره كنيد. مي توانيد مقايسه هاي منطقي را انجام دهيد و ترتيب اجراي دستورات را كنترل كنيد. مطلب ابزاري كار با محاسبات رياضي است.

مطلب يك زبان برنامه نويسي آسان براي كاربر با مشخصات بسيار پيشرفته و ساده تر از زبانهاي كامپيوتري نظير بيسيك و پاسكال و C است.

2- نحوة نوشتن برنامه در Matlab: پس از واردشدن به برنامه از منوي File گزينةNew و سپس M-File را برگزينيد. با اين كار پنجره اي جهت نوشتن دستورات ظاهر مي شود پس از اتمام نوشتن برنامه و ذخيره كردن آن كه بصورت پيش فرض در پوشة work ذخيره مي شود. با استفاده از Debuge           Run  مي  توان برنامه را اجرا كرد.

Matlab با استفاده از يكسري توابع عمل تبديل عكس هاي رنگي به سياه و سفيد را انجام  ميدهد. به اين صورت كه هر عكس رنگي را ابتدا به gray scale و سپس Black & White تبديل مي كند.

مطلب براي انجام اين كار به صورت زير عمل مي كند. ابتدا فايل رنگي توسط تابع Imread خوانده مي شود(  هر كدام از توابع توضيح داده مي شود) و در يك متغير آرايه اي ذخيره مي شود. در مرحلة بعد با استفاده از تابع rgb2gray عمل تبديل عكس رنگي به gray scale انجام مي شود. در انتها تابع Im2bw  عمل تبديل عكس gray scale را به Black &white  انجام مي دهد.

3- تبديل عكس هاي رنگي به Binary Image

1-3-1 تابع Imread

اين تابع يك تصوير را از يك فايل گرافيكي مي خواند و در يك متغير آرايه اي ذخيره مي كند.

                                                       A=Imread ('filename ', fmt);

اين تابع يك تصوير رنگي gray scale را از طريق مسيري كه توسط رشتة file name مشخص مي شود مي خواند و د ر آراية A ذخيره مي كند. fmt فرمت فايل است. كه مي تواند .Tif .gif .bmp .jpeg باشد اگر تصوير بصورت grayscale باشد آرايه A بصورت دوبعديي(M-by-N ) خواهد بود و اگر تصوير رنگي باشد آراية A بصورت سه بعدي(M-by-N-by-3 ) است.

2-3-1 تابع rgb 2 gray :

اين تابع يك تصوير RGB را به gray scale تبديل مي كند.

 gray(RGB); I=rgb 2

3-3-1تابع Im 2 bw : Bw=im 2  bw(I,Level)

اين تابع عمل تبديل يك تصوير را به تصوير باينري انجام مي دهد. اينكار براساس مقدار آستانه اي كه در Level تعيين مي شود انجام مي گيرد. اين تابع ابتدا تصوير RGB را به حالت gray Scale تبديل مي كند.- اگر قبلاً اين كار انجام نشده باشد - سپس با استفاده از مقدار آستانه اي كه در Level  تعيين مي شود عمل تبديل تصوير به يك تصوير باينري را انجام مي دهد و حاصل را در يك آرايه دو بعديBW(M-by-N) ذخيره مي كند. خروجي تصوير باينري كه در BW ذخيره مي شود براي تمام پيكسل هاي تصوير ورودي كه روشنايي آنها بيشتر از سطح Level است مقدار يك(white ) و براي تمام پيكسلهاي ورودي كه روشنايي آنها كمتر از سطح Level است مقدار صفر(black ) را در نظر مي گيرد.

4-3-1 تابع Imshow : از اين تابع هم براي نمايش تصوير استفاده مي شود. Imshow(I);

فصل دوم: رابط موازي

با توجه به اينكه برنامه Matlab از پورت موازي به صورت يك پورت ساده استفاده مي كند از اين پورت براي انتقال داده از pc به حافظة داده استفاده شد.

پايان نامه بررسي جغرافيايي مواد مخدر در كلان شهر تهران

بررسي جغرافيايي مواد مخدر در كلان شهر تهران

فهرست مطالب

چكيده

فصل اول - مقدمه

بيان مسئله......................................................................................................  3

سوالات تحقيق.......................................................................................................  5

فرضيه هاي تحقيق...............................................................................................  6

اهميت و ضرورت تحقيق..............................................................................    6

اهداف تحقيق.................................................................................................... 7

روش تحقيق....................................................................................................... 8

ساختار تحقيق...................................................................................................... 7

روش گردآوري اطلاعات......................................................................................... 8

فصل دوم- پيشينه تحقيق

رابطه جغرافيا با محيط......................................................................................... 10

بخش اول-چارچوب نظري .....................................................................................  11

نظريه هاي فشارهاي ساختاري ................................................................................  11

نظريه انتقال فرهنگي.................................................................................................14

نظريه شخصيت پسيكوپات و سوسيويات......................................................................14

تئوري دوركيم..........................................................................................................15

مكتب محيط اجتماعي و فرهنگي......................................................................................  15

تئوري ادوين ساترلند...................................................................................................... 15

نظريه مرتن..............................................................................................................  16

نظريهآنومي و مصرف مواد مخدر.................................................................................. 16

مدل سازگاري....................................................................................................20

كنش متقابل نمادين يا نظريه برچست زني......................................................................21

رويكرد خرده فرهنگ‌ها و مصرف مواد مخدر..................................................................26

تاريخچه حاشيه نشيني.................................................................................................28

مفهوم حاشيه نشيني...................................................................................................... 29

علل عمده پيدايش حاشيه نشيني.......................................................................................  30

اوصاف عمومي مناطق حاشيه نشيني ..................................................................... 31

چگونگي فرم گرفتن زندگي در حاشيه شهر..................................................................... 32

تأثير حاشيه‌نشين‌ها براي تهديد امنيت اجتماعي...............................................................  33

جهات تاثير گذار محيط زندگي بر ارتكاب جرايم............................................................. 34

راهكارهاي مناسب براي جلوگيري از گسترش حاشيه نشيني................................................ 35

بخش دوم- مواد مخدر....................................................................................................38

تعريف مواد مخدر.................................................................................................. 38

تاريخچه مواد مخدر در ايران.........................................................39

انواع مواد مخدر..........................................................................................44

طريقه هاي مصرف مواد مخدر................................................................................... 46

داروهاي مخدر و شبهمخدر..................................................................................  47

علائم مصرف مخدرها.........................................................................................48

شيشه يا كريستال...........................................................................................................49

نوجوانان و جوانان و و يژگيهاي آنان........................................................................54

شخصيت و رابطه آن با اعتياد ................................................................................54

تحقيقات انجام شده در خارج از كشور............................................................................. 55

تحقيقات انجام شده در ايران....................................................................................... 56

فصل سوم – تاريخچه و نقشه مناطق تهران

تاريخچه شهر تهران................................................................................................58

وضعيت جغرافيايي شهر تهران.....................................................................................  59

تبديل تهران به يك كلان شهر بزرگ..................................................................  61

جمعيت تهران...................................................................................................  65

تهران پس از انقلاب ................................................................................................ 66

رشد سريع تهران...................................................................................................... 68

پيدايش جرم درتهران.............................................................................................. 71

جمعيت تهران.............................................................................  73

ميزان مصرف مواد مخدر..........................................................................................  74

قيمت مواد مخدر.................................................................................................  74

منطقه خاك سفيد.................................................................................................... 77

منطقه فرحزاد .................................................................................................79

منطقه شهرك غرب................................................................................................... 81

منطقه 5..............................................................................................................83

منطقه 7 ............................................................................................................85

منطقه 8 ........................................................................................................87

منطقه 9...............................................................................................89

منطقه 10 ................................................................................................91

منطقه 11 ...................................................................................................93

منطقه 12....................................................................................................... ...... ...95

منطقه13 .............................................................................................. 97

منطقه 15....................................................................................99

منطقه17........................................................................................................101

منطقه 20....................................................................................................103

منطقه 21 ...........................................................................................................105

فصل چهارم- تحليل داده ها

مقدمه.........................................................................................................106

فصل پنجم – نتيجه گيري

نتيجه گيري يافته ها ....................................................................................... 117

محدوديت ها........................................................................................................... 121

پيشنهادات............................................................................................................... 122

منابع............................................................................................................ 124

فهرست جداول و نمودار

جدول4- 1-تعداد توزيع كنندگان مواد مخدر در شهر تهران............................................   107

جدول 4-2: درصد فراواني سن توزيع كنندگان موادمخدر درشهر تهران...........................109        

  جدول 4- 3: ميزان مصرف مواد در سنين مختلف.............................................110

جدول 4- 3: مصرف شيشه در تهران ..............................................................112

جدول 4-4 : قيمت مواد مصرفي در تهران...................................................................114

نمودار4-1: سن توزيع كنندگان................................................................................... 108

نمودار 4-2: ميزان مصرف مواد..........................................................................111

نمودار 4-3: درصد مصرف كنندگان شيشه.................................................................. 115

چكيده

يكي از مسائلي كه امنيت جامعه را با خطر مواجه مي كند، بروز جرايم مختلف از جمله مواد مخدر است. اين معضل پس از شيوع و رواج يافتن در يك كشور در داخل شهرها نيز رسوخ نموده و امنيت شهري و جامعه را تهديد مي كند. پژوهش حاضر به منظور و با هدف«بررسي جغرافيايي پديده مواد مخدر در كلان شهر تهران» به روش توصيفي- تحليلي، به شناسايي نقاط و محلات مهم بروز جرم در مورد پديده مواد مخدر، انجام شده است. در اين راستا سه فرضيه مطرح شده است، مبني بر اين كه :1- مناطق حاشيه اي شهر تهران از مهمترين كانون هاي توزيع و مصرف مواد مخدر به شمار مي روند.2-موقعيت مكاني برخي مناطق شهر تهران در بروز جرائم ناشي از مواد مخدر تأثير گذارند.3-نيروي انتظامي، در رابطه با برقراري امنيت و مبارزه با مواد مخدر، كنترل هماهنگ دارد. براي بدست آوردن اطلاعات و آمار مربوط به پديده مواد مخدر از آمار حاصله از اطلاعات پليس مبارزه با مواد مخدر در شهر تهران و ديدن فضاها و معتاداني كه به طور محسوس در جامعه وجود دارد، استفاده شده است. و به دليل گستردگي اين پديده در سطح شهر، نقاط مهم جرم خيز مواد مخدر، گزينش شده و مورد بررسي واقع شده است. مناطق مورد نظر در پژوهش بدين شرح مي باشند: منطقه 4(محله خاك سفيد)، منطقه 5 به طور كلي و منطقه شهرك غرب، مناطق 7 ، 8، 9 ، 10 ، 11 ، 12 ، 13 ،15 ، 17 ، 20، و 21.  نتايج بدست آمده سه فرضيه تحقيق را تأييد مي نمايد و چنين حاصل شده است: بافت هاي فرسوده و قديمي، حاشيه نشيني شهري و حاشيه نشيني در محدوده شهر، بافت هاي جديد و جديد الاحداث، مهاجرت هاي بي رويه، در بروز پديده مواد مخدر تأثير دارد و محيط جغرافيايي با جرم(مواد مخدر) رابطه دارد. همچنين عملكرد شديد نيروي پليس، با كنترل پديده مواد مخدر هماهنگي داشته، وليكن به دليل افزايش روزافزون معتادان و گرايش به اين پديده، هنوز آمار زيادي معتاد و توزيع كننده در شهر تهران وجود دارد.

مقدمه

    يكي از مسائلي كه امنيت جامعه را با خطر مواجه مي كند، بروز جرايم مختلف از جمله مواد مخدر است.مواد مخدر تأثير عميقي بر تمامي افراد و جوامع سراسر جهان دارد. در بعد فردي، مواد مخدر سلامت، زندگي و امنيت افراد را با خطر روبرو كرده است. در بعد ملي، رابطه مواد مخدر با جرايم باعث بروز مناقشات، معضلات اجتماعي، تضعيف دولتها و عقب ماندگي كشورها شده است. كشورهاي فقير به شدت در برابر مواد مخدر آسيب پذير بوده و نيازمند كمك هستند، زيرا آنها فاقد منابع كافي براي مقابله با چرخه جرم و جنايت مي باشند. با ورود به دومين قرن كنترل جهاني مواد مخدر، دولتها و ملتها همچنان با گسترش و پيچيدگي معضلات ناشي از سوء مصرف و قاچاق اين پديده مواجه اند. بدون ترديد نيمه دوم قرن بيستم شاهد همه گيري مصرف مواد مخدر بوده است. اگر چه آمار موجود به گونه اي نيست كه بتوان اين وضعيت را دقيقا«همه گيري» ناميد، اما پر واضح است كه مصرف مواد مخدر غير قانوني از نيمه دوم قرن بيستم افزايش يافته استامروزه معضل توليد و قاچاق مواد مخدر و اعتياد از پديده هاي شوم كشورها محسوب شده و تواناييهاي اقتصادي، ظرفيتهاي امنيتي و انتظامي بسياري را به خود معطوف داشته و جنبه هاي فراملي به خود گرفته است. اين معضل پس از شيوع و رواج يافتن در يك كشور در داخل شهرها نيز رسوخ نموده و امنيت شهري و جامعه را تهديد مي نمايد. اما آنچه مسلم است علاوه بر جهاني شدن پديده مواد مخدر ، گسترش آن در داخل شهرها به عوامل و متغيرهاي زيادي بستگي دارد، از آن جمله: فرهنگ و بينش مردم شهر، وضعيت اقتصادي، جغرافيا و مكان محلات ، بيكاري افراد و بسياري عوامل ديگر. در اين مورد ويژگي هاي مكاني مي تواند عامل مهم و تأثيرگذار بر روند توليد، توزيع و مصرف اين مواد باشد. با توجه به اينكه جغرافيا با فعاليتهاي انساني سر و كار دارد، بنابراين بررسي جغرافيايي پديده مواد مخدر در كلان شهر تهران مي تواند تا حدودي به علل و عوامل گسترش اين پديده كمك كرده و از ديدگاه علمي به ارائه راهكارهاي مناسب مقابله با اين معضل اجتماعي بپردازد.

با توجه به گسترش پديده مواد مخدر در شهر تهران و رابطه اين پديده با جغرافياي محيطي شهر در اين پايان نامه سعي برآن شده است تا به بررسي پديده مواد مخدر در كلان شهر تهران پرداخته شود و در اين راستا بررسي امنيت جامعه با توجه به عملكرد نيروي انتظامي از مهمترين اهداف تحقيق حاضر خواهد بود.

بيان مسئله

       بدون شك رابطه اي منطقي بين پديده مواد مخدر با شرايط و ويژگي هاي جغرافيايي شهرها وجود دارد. از آنجاييكه وظيفه دانش جغرافيا درك رابطه ميان پديده هاي اجتماعي با عوامل طبيعي است، بنابراين پديده مواد مخدر را مي توان به عنوان يك موضوع جغرافيايي مورد بررسي و مطالعه ي علمي قرار داد.در دنياي امروز از جنبه سياسي و امنيتي به جغرافيا نگريسته شده و كشورها سعي دارند از مقوله جغرافيا در راستاي ارتقاي امنيت عمومي، مقابله با انحرافات اجتماعي و توسعه ملي نهايت استفاده را ببرند. جغرافيا به دو حوزه مهم و اساسي يعني مطالعه محيط و مكان پرداخته و به جغرافياي انساني و طبيعي تقسيم مي‌شود. با توجه به بروز جرم‌هاي بسيار از جمله مواد مخدر در سطح شهر تهران و گسترده بودن محيط جغرافيايي تهران، پديده مواد مخدر شكل گسترده و وسيعي به خود گرفته كه نيازمند اتخاذ سياستهاي امنيتي حساس‌تري مي‌باشد كه مبارزه با آن توجه بيشتر نيروي انتظامي را در راستاي برقراري امنيت شهر تهران به خود جلب مي‌كند و محيط جامعه نيازمند برقراري امنيت درسطح شهر تهران مي‌باشد.

 رشد سريع شهر نشيني در كشورهاي در حال توسعه، موجب مشكلات اجتماعي حادي شده است. تهران كه در ابتدا شهري كوچك با چند دروازه و محله مشخص و محدود بود، امروزه به يكي از كلان شهرهاي جهان تبديل شده كه با افزايش مهاجرتهاي بي رويه روزافزون، در آينده ايي نه چندان دور با انفجار جمعيتي مواجه خواهد شد. هر چند كه اكنون نيز اين پديده تا حدي به وقوع پيوسته و فشار ناشي از افزايش جمعيت، گراني و مسكن، بسياري را به محلات و شهركهاي اطراف كشانده است. حاشيه نشيني از جمله عواملي است كه به دليل فقر اقتصادي و عدم دسترسي مهاجران به مشاغل اقتصاد شهري، تأثير بر بوجود آمدن مشاغل كاذب، بروز جرم و خلاف گشته است و بسياري از اين محلات يا مخفيگاه انواع فعاليتهاي غيرقانوني است يا منشاء بروز معضلاتي از جمله و مهمتر مواد مخدر مي باشد. مواد مخدر در مقايسه با ساير جرايم مي تواند عامل فريبنده ايي براي بدست آوردن درآمد بيشتر بوده و افراد زيادي را تحت شمول قرار دهد. اما آنچه مسلم است، در محلات حاشيه نشين اين پديده علاوه بر علني بودن بين افراد در سطح كوچكي انجام مي شود، چرا كه اين محلات همواره مورد توجه و بازرسي مأموران ناجا مي باشد. باندهاي بزرگ و مخوف اين عامل همواره در سطح شهر پخش بوده و با رعايت ظاهري بس گمراه كننده و حتي آبرومند به فعاليت خود ادامه مي دهند. پس به طور يقين نمي توان گفت كه حاشيه نشيني كانون پديده مواد مخدر است، حاشيه نشينان آلوده اين معضل هستند. نه آلوده كننده. با توجه به اين مهم اين تحقيق درصدد بررسي پديده مواد مخدر در سطح شهر تهران مي باشد و به دنبال پاسخ يافتن به اين سؤال اساسي است كه آيا معضل مواد مخدر در تمامي شهر تهران شيوع و گسترش دارد؟ چه نوع موادي در محلات مختلف استعمال و رد و بدل مي گردد و جغرافياي محيطي آن محل چه رابطه ايي با اين پديده دارد؟ و عملكرد نيروي انتظامي براي برچيدن اين معضل چگونه بوده است؟

پرسش هاي  تحقيق:

1.                  آيا مناطق حاشيه اي شهر تهران از مهمترين كانون هاي توزيع و مصرف مواد مخدر به شمار مي روند؟

2.                  آيا موقعيت مكاني برخي مناطق شهر تهران در بروز جرائم ناشي از مواد مخدر تأثير مي گذارند؟

3.                  آيا نيروي انتظامي، در رابطه با برقراري امنيت و مبارزه با مواد مخدر، كنترل هماهنگ دارد؟

فرضيه هاي تحقيق:

1.                 مناطق حاشيه اي شهر تهران از مهمترين كانون هاي توزيع و مصرف مواد مخدر به شمار مي روند.

2.                 موقعيت مكاني برخي مناطق شهر تهران در بروز جرائم ناشي از مواد مخدر تأثير گذارند.

3.                 نيروي انتظامي، در رابطه با برقراري امنيت و مبارزه با مواد مخدر، كنترل هماهنگ دارد.