بررسي راههاي بهبود كيفيت مديريت دبيرستان هاي دخترانه
بررسي راههاي بهبود كيفيت مديريت دبيرستان هاي دخترانه
فصل اول :كليات
چكيده
مقدمـه
بيان مسئله
ضرورت و اهميت موضوع
اهداف تحقيق
هدف كلي
اهداف فرعي
سؤالات تحقيق
تعاريف مفهومي و عملياتي
فصـل دوم : ادبيات و پيشينه تحقيق
مقدمـه
- مفهوم مديريت
مديريت آموزشي و اهميت آن
تاريخچه پيدايش مديريت كيفيت فراگير
اجزا مديريت كيفيت فراگير
1- تعريف كيفيت
عوامل مؤثر در كيفيت
2- تعريف كنترل
نظارت و ارزشيابي
مديريت مشاركتي
آموزش ضمن خدمت
تعريف مديريت كيفيت فراگير
اصول مديريت كيفيت فراگير
نظريه پردازان مديريت كيفيت فراگير
ويليام ادوارد دمينگ
اصول چهاردهگانه دمينگ
ژوزف جــوران
فيليپ كرازبي
كائوروايشي كاوا
كنچي تاگوچي
ويليام كان وي
ب ) پيشينه تحقيقات
تحقيقات انجام شده در داخل كشور
تحقيقات انجام شده در خارج از كشور
بحث و نتيجهگيري از فصل
فصل سوم : روش اجراي تحقيق
مقدمه
روش تحقيق
جامعه آماري
نمونهآماري و نحوه گزينش
ابزار جمعآوري اطلاعات
سنجش اعتبار
سنجش پاياني پرسشنامه
تجزيه و تحليل آماري
روشهاي آماري به كار رفته
الف : آمار توصيفي
ب : آمار استنباطي
فصل چهارم : توصيف و تجزيه و تحليل دادهها
توصيف دادهها
جداول
فصــل پنجـم : نتيجه گيري و پيشنهادها
مقدمه:
محدوديتها
پيشنهادها
پيشنهاد براي پژوهشهاي آتي
فهرست و منابع
چكيده:
اگر چه وزارت آموزش و پرورش بي وقفه براي اصلاح مشكلات نظام آموزشي كشور تلاش ميكند اما شواهد نشان ميدهد مشكلات عديدهاي متوجه مديريت آموزشگاههاي كشور, به خصوص مقطع متوسطه ميباشد. اين تحقيق با عنوان بررسي راههاي بهبود كيفيت مديريت از ديدگاه مديران و دبيران انجام شده است.هدف اين تحقيق شناسايي راههاي بهبود كيفيت مديريت در جامعه آماري بوده است. روش تحقيق مورد استفاده زمينهيابي بوده است و از ابزار پرسشنامه محقق ساخته مركب از 25 سؤال در طيف ليكرت استفاده شده است.جامعه آماري اين تحقيق كليه دبيران و مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر ساري بوده است. بر اساس جدول تاكمن تعيين و با استفاده از روش تصادفي ساده 400 نفر انتخاب شده اند.
تجزيه و تحليل دادههاي پژوهش در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي صورت گرفته است و نتايج حاصل از تجزيه و تحليل دادهها نشان داد كه تفاوت معناداري بين نظرات دبيران و مديران براي بهبود كيفيت مديريت وجود دارد. يعني مديران و دبيران براي رسيدن به راههاي بهبود كيفيت مديريت تلاش ميكنند.
مقدمـه :
جهان در حال تغيير و تحول است. قبل از اينكه قرباني تغييرات شويم ميتوانيم در ايجاد تغييرات مطلوب نقش ايفا كنيم و تغييرات مطلوب را براي آينده ايجاد كنيم. (كافمن , 1372, ص 147) در عصر حاضر سازمانهاي آموزشي در مسير تندباد تغييرات قرار گرفتهاند و بايد هر جه سريعتر خود را با اين تغييرات هماهنگ نمايند. زمينه اين تغييرات بايد مديريت باشد.
سازمانهايي در قرن بيست و يكم ادامه حيات خواهند داد كه بدانند چگونه مهارتهاي مديريت را براي بهبود مستمر سازمانهاي اجرايي خود, از جمله سازمانهاي مديريت كيفيت كاملاً ارتقاء دهند و دوره جديدي را شروع نمايند. كيفيت در رأس اغلب امور قرار گرفته و ميتوان گفت بهبود كيفيت از مهمترين وظايفي است كه هر مؤسسه با آن روبرو ميباشد. به هر حال, علاوه بر اهميت كيفيت بسياري از افراد كيفيت را به عنوان يك مفهوم پيچيده تصور مينمايند. كيفيت اغلب براي تعريف پيچيده و براي سنجش مشكل ميباشد. تصور يك فرد نسبت به كيفيت اغلب با فرد ديگر متفاوت بوده و هر زمان سؤال ميشود كه چه مدرسهاي خوب يا چه دانشگاهي خوب است به يك نتيجه يكسان نخواهيم رسيد. معمولاً ما زماني كيفيت را مورد شناسايي قرار ميدهيم كه آن را تجربه نماييم.
امروزه بهبود كيفيت در بخشهاي صنعت و توليد و بهداشت و درمان و آموزش و پرورش به عنوان يك ضرورت مطرح شده و از اولويت بالايي برخوردار است. در هر سازماني با توجه به كيفيت خدمات ارائه شده با عنايت به فشارها و نظارت وسيعي كه از سوي مراجع ذيصلاح براي بازسازي يا بهسازي گسترده نظامهاي مديريتي اعمال مگردد , از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. (لامعي, 1383, ص 28)
از ديدگاه صاحبنظران, بهبود كيفيت مديريت در آموزش و پرورش از شاخصهاي مهم بهبود سازمان آموزشي محسوب ميشود.
امروزه بهبود كيفيت مديريت و آموزش و پرورش مانند زمينههاي ديگر از جمله صنعت و بهداشت و .... ضرورت يافته است و طرحهاي بهبود مديريت براي رفع مشكلاتي از جمله نداشتن برخي از مهارتهاي سرپرستي , پايين بودن كارايي, عدم آشنايي با سياستها و فلسفه مديريت عالي سازمان , ايستايي , عدم پويايي, ايجاد قدرت, رويارويي مديران با تحولات و سازگاري با شرايط جديد شكل ميگيرد.
بدين جهت , هدف طرحهاي بهبود مديريت شامل افزايش مهارتهاي سرپرستي, بهبود قوه ادراك , تحول در طرز بينش و تفكر و بهبود تواناييهايي نظير تصميمگيري, اعمال روشهاي ارزشيابي , كشف نواقص, ريشهيابي مشكلات و به طور كلي افزايش بهرهوري است . (حاجيپور , 1378, ص 32)
بنابراين يكي از راههاي كاهش نوسانات در فرايند سازمانهاي آموزشي كه مديران بتواند از عهده خواستههاي تازه و دشواريهاي ناگهاني برآيند, راهبرد بهسازي يا بهبود كيفيت مديريت است , زيرا عملكرد كيفيت كار مديران آموزشي, عملكرد نظام آموزشي را در سطح جامعه رقم ميزند و عملكرد مؤثر سازمانهاي آموزشي نيز عملكرد يك جامعه و ملت را تشكيل ميدهد. منظور از بهبود كيفيت مديريت, مجموعه تلاشهايي است كه در جهت ارتقاي سطح كارآيي و اثربخشي مديران به عمل ميآيد. و در نهايت منجر به اصلاح فرايندهاي آموزش, يادگيري و پيشرفت سطح تحصيلي دانشآموزان در مدارس ميشود.
متخصصان در بهبود كيفيت چند عامل موثر را در نظر گرفته اند:
توحه به آموزش ضمن خدمت كاركنان
تقويت رهبري مشاركتي
از ميان برداشتن موانع ارتباطي در ميان افراد و واحدهاي مختلف
توجه به مزاياي شغلي مديران (ترميم حقوق و مزايا , امنيت شغلي)
نظارت و ارزشيابي علمي و مستمر از عملكرد مديران
سابقه مديران
تخصص در رشته مديريت
پژوهش
در پژوهش سعي بر اين است تا بهبود كيفيت طبق مؤلفههاي مذكور بررسي شود تا با شناسايي راههاي بهبود كيفيت در جامعه آماري ارائه طريقهايي پيشنهاد گردد.
بيان مسئله :
سازمانهايي كه در ارتباط با يادگيري سرمايه گذاري ميكنند براي كاركنان و خود منافع اقتصادي, اجتماعي و شخصي به ارمغان ميآورند. سازمانهايي كه اين كار را انجام نميدهند در سراشيبي زوال پا ميگذارند, اينگونه سازمانها فراگيرند. سازمان فراگير سازماني است كه يادگيري همه اعضاي خود را تسهيل ميكند و به طور مستمر خود را متحول ميسازد. يك سازمان فراگير دورنمايي قوي از آينده خود دارد و براي تعيين , دستيابي و بازنگري اهداف سازمان از توانايي يادگيري و سازگاري همه افراد و گروهها در همه سطوح, به طور كامل استفاده ميكند. بدين گونه كيفيت سازمانها با بكارگيري مديريت كيفيت بالا ميرود.
در مديريت كيفيت تصميم گيري و اقدام و بالاتر از آنها رهبري, در كل سيستم توزيع ميشود و همه اجزاي سيستم , فرايندها, درون دادهها محصولات مشتريها و تدارك كنندگان را دربرميگيرد و توجه اصلي به كيفيت است.
كيفيت بايد به عنوان يك عامل زمينهاي براي ايجاد انگيزه در بين كاركنان و افرادي كه در داخل يا خارج سازمان از فرايندها مؤثرند براي بهبود به وجود آورد.
از ديدگاه مديريت كيفيت كاركنان مورد احترام و توجه قرار ميگيرند. ملاك ارزيابي آنان تلاش آنها براي انجام دادن بهتر امور است.
نظرات آنها مورد توجه و ارزيابي قرار ميگيرد در نتيجه ابداع و نوآوري و ارائه نظرات جديد توسعه مييابد .(لامعي , 1380 , ص 71)
انسان در فرهنگ مديريت كيفيت دائماً در حال بهبود اهداف خود در مسير تكامل بيشتر است و بهبود مستمر رد مهارت , دانش و افزايش تعهدكاري به صورت عادت كاري در فرد زنده نگهداشته ميشود و اصول حاكم بر اين ديدگاه عبارتند از : تعهد, مشتريگرايي, واقعگرايي يا تصميمگيري بر اساس آمار و اطلاعات, مشاركت و همكاري , آموزش و بهبود دائمي .
در اين تفكر به بهبود دائمي با توجه به نيازها و انتظارهاي مشتري و با مشاركت كليه افراد مربوط به سازمان توجه ميشود. بنابراين روند با فرايند انجام گرفتن كارها مورد دقت و ارزيابي قرار ميگيرد و كميت در مرحله دوم است. (فقيهي, سال 1378, ص 44)
مديران دبيرستانها به همراه ساير كاركنان مدرسه به طور مؤثر در برنامههاي يادگيري و رضايت دانشآموزان و فعاليتهاي بهبود و ارتقاء مستمر نقش دارند.
بهبود فرايندهاي ياددهي و يادگيري و تحقق اهداف مؤسسههاي آموزشي منوط به بهبود كيفيت مديريت است. همچنين كيفيت آموزش و پرورش در مدرسه ارتباط مستقيم با بهبود كيفيت مديريت دارد و مدارس ممتاز همواره از طريق مديراني با قدرت رهبري قوي هدايت ميشوند.
و نظر به اينكه كيفيت بخشي به مديريت مدارس موجبات افزايش كيفي آموزش و پرورش رسمي ميشود و چنانچه اين مهم مورد توجه قرار نگيرد علاوه بر هدر رفتن سرمايهگذاري در اين امر موجبات كاهش كيفيت تحصيلات رسمي نيز ميشود بنابراين , در اين پژوهش محقق بر آن است تا به اين سؤال پاسخ دهد كه , راههاي بهبود كيفيت مديريت دبيرستانها از ديدگاه مديران و دبيران در جامعه آماري كدام است؟
ضرورت و اهميت موضوع:
(كيفيت تصادفي به وقوع نميپيوندد بلكه با برنامهريزي حاصل ميگردد.)
آموزش و پرورش عامل اصلي و كليدي توسعه اجتماعي ,اقتصادي , فرهنگي و سياسي هر جامعه محسوب ميشود.
تجزيه و تحليل عوامل مؤثر در رشد و توسعه جوامع پيشرفته بيانگر آن است كه همه اين كشورها از آموزش و پرورش كارآمد و اثربخش برخوردار بودهاند (علاقهبند , 1377, ص 10)
مديريت آموزشي در تمام مقاطع تحصيلي اهميت دارد و اهميت آن در مقطع دبيرستان بنابه دلايل زير بيشتر به چشم ميخورد:
نوجوانان نياز شديدي به تاييد دارند و ميخواهند جزئي از جمعيت و عضوي از اعضاي گروه باشند. معلمان و مديران مدارس ميتوانند از اين تمايل شديد نوجوانان, از طريق شركت دادن آنان در انجمنهاي گوناگون ورزشي, هنري و تاييد فعاليتهاي آنان براي اداره مدرسه استفاده كنند و نوجوانان را در رشد و سازگاري اجتماعي ياري دهند.
مديران دبيرستانها با دانشآموزان 16 تا 20 ساله سروكار دارند اين دوران نيز ويژگيهاي خاص خود را دارد و مدير دبيرستان بايد متناسب با آن شرايط , رفتار مناسبي را با دانشآموزان داشته باشند.
مسائل جدي زندگي نظير انتخاب شغل, انتخاب همسر, اداره خانواده , گرايش به مرام و مسلك براي جوان مطرح ميشود و ذهن او را به خود مشغول ميدارد و برخود و با چنين ذهني مشغول, به مهارت انساني مدير مدرسه نياز دارد.
با توجه به مطالب بالا ضرورت دارد در پستهاي مديريت آموزش و پرورش از افراد شايسته, دلسوز, با تجربه و انديشمند استفاده شود تا با ايجاد جو مثبت در آموزشگاه و همچنين انگيزه و روحيه مناسب در معلمين و دانشآموزان مدارس در فرايند ياددهي و يادگيري و رسيدن به اهداف تعيين شده موفق شوند. (عسگريان , 1370 , ص 17)
براي دستيابي به سطح قابل اطمينان از كيفيت توليد و عرضه محصول و خدمات نهايي متناسب با نياز مشتري در بازار رقابت , سازمانها ناگزير به انجام برنامهريزي, بهسازي و توسعه منابع انساني و مادي هستند. بدون شك يكي از مهمترين عناصر اساسي چنين فرايندي منابع انساني سازمان ميباشند كه توانائيها و شايستگيهاي حرفهاي و شغلي آنها در كنار عوامل سرمايه, تجهيزات و ابزار, فنآوري, قوانين و مقررات, فرهنگ سازمان ميتواند نقش به سزايي در ايجاد , استقرار و بهبود كيفيت فعاليتهاي سازمان داشته باشد.
بهسازي نيروي انساني با كيفيت مديريت در ارتباط است, مديريتي كه بتواند آموزش كاركنان را مورد توجه قرار دهد, كاركنان را در تصميمگيري شركت دهد , نظام منسجم ارزشيابي براي ارزشيابي كاركنان به وجود آورد, ارتباطات سازماني را انسجام بخشد ملاحظه ميشود كه كيفيت نيروي انساني با مديريت كيفيت در ارتباط است.
اگر مديريت كيفيت در آموزش و پرورش بهبود يابد سازمانهاي آموزشي نيز بهبودي مييابند.
نظريه ضرورت ايجاد تحول در سازمانهاي آموزشي كشور و بهرهوري بيشتر از منابع انساني و به كارگيري همه جانبه امكانات , در نتيجه به ثمر رسيدن امر تربيت , شناسايي راههاي بهبود كيفيت مديران ضرورت دارد. از اين رو محقق به دنبال شناسايي راههاي بهبود كيفيت مديران در جامعه آماري است.
اهداف تحقيق:
هدف كلي:
شناسايي راههاي بهبود كيفيت مديريت دبيرستانهاي دخترانه شهر ساري از ديدگاه مديران و دبيران در سال تحصيلي 85-84
اهداف فرعي:
بررسي نظر جامعه آماري درباره تقويت مديريت مشاركتي به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت مديريت در دبيرستان
بررسي نظر جامعه آماري درباره آموزش ضمن خدمت به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت در دبيرستان
بررسي نظر جامعه آماري درباره توجه به حقوق و مزاياي مديران به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت در دبيرستان
درباره نظارت و ارزشيابي علمي بر عملكرد مديران به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت مديريت در دبيرستان
بررسي نظر جامعه آماري درباره سابقه خدمت مديران به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت مديريت در دبيرستان
بررسي نظر جامعه آماري درباره تخصص مديريتي مديران به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت مديريت در دبيرستان.
بررسي نظر جامعه آماري درباره تحكيم روابط انساني در دبيرستان به عنوان يك راه ايجاد بهبود كيفيت مديريت در دبيرستان
بررسي تفاوت نظرات مديران و دبيران در خصوص راههاي بهبود كيفيت مديريت در جامعه آماري.
سؤالات تحقيق:
آيا از نظر جامعه آماري تقويت مديريت مشاركتي يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
آيا از نظر جامعه آماري آموزش ضمن خدمت كاركنان يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
آيا از نظر جامعه آماري توجه به حقوق و مزاياي شغلي مديران يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
آيا از نظر جامعه آماري نظارت و ارزشيابي عملي از عملكرد مديران يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
آيا از نظر جامعه آماري تخصص مديريتي مديران يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
آيا از نظر جامعه آماري سابقه مديريتي مديران يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
آيا از نظر جامعه آماري تحكيم روابط انساني در دبيرستان يكي از راههاي ايجاد بهبود كيفيت مديريت است؟
تعاريف مفهومي و عملياتي :
- مدير:
- مدير فردي است كه براي كاري كه فرد و يا افراد, در سازمان انجام ميدهند مسئول است. عناوين مختلفي براي مدير به كار ميرود از قبيل: ناظر, رئيس اداري , معاون , رئيس و ...
- مدير فردي است كه مسئول دستيابي به اهداف سازمان از طريق استفاده كارآمد Efficientو مؤثر Effectiveاز منابع ميباشد. استفاده كارآمد به معني انجام دادن درست كارهاست به نحوي كه با استفاده صحيح منابع, حداكثر بهرهوري را داشته باشد. (كاخاني, 80-79, ص 11)
- مدير دبيرستان:
در اين تحقيق مدير كسي است كه با ابلاغ رسمي وزارت آموزش و پرورش در سال تحصيلي 85-84 به اداره دبيرستان دخترانه شهر ساري مشغول بوده است.
- دبير دبيرستان:
در اين پژوهش دبير دبيرستان كسي است كه در رشتهاي از مواد درسي داراي تخصص كارشناسي موجود با ابلاغ رسمي وزارت آموزش و پرورش مشغول تدريس است.
- مديريت :
- مديريت[2] عبارت است از علم و هنر, متشكل كردن, هماهنگ كردن و رهبري و كنترل فعاليتهاي دسته جمعي براي رسيده به اهداف مطلوب با حداكثر كارايي.(اقتداري , 1368 , ص 68)
- مديريت در لغت به معني اداره كردن يك مؤسسه است ولي امروزه با پيشرفتهاي سريع سازمانهاي انساني كه در اثر گسترش تمدن به وجود آمدند در مفهوم هدايت كردن با بكارگيري مجموعهاي از آگاهيهاي شكل يافته كه بدان وسيله فرد با ايجاد هماهنگي در سازمان, بازدهي آن را افزايش ميدهد. (عسگريان , 1380, ص 64)
مديريت مشاركتي:
عبارت است از مجموع گردش كار و عملياتي كه تمام كاركنان و اعضاي يك سازمان را در روند تصميمگيريهاي مربوط به آن دخالت ميدهد و شريك ميسازد. تأكيد اصلي اين نوع مديريت بر همكاري و مشاركت علاقمندانه و داوطلب نه عموم افراد است و ميخواهد از ايدهها, نظرات و ابتكارات آنها در حل مشكلات و مسائل سازمانها استفاده نمايد لذا اساس فرايند اين مديريت بر بنيان تفويض اختيارات بين مديران و كاركنان استوار است. مشاركت را ميتوان فرايند درگيري كاركنان در تصميمهاي استراتژيك / تاكتيكي سازمان به حساب آورد كه به صورت رسمي / غيررسمي در فرم مستقيم /غيرمستقيم و با درجه سطح و حدود مشخصي اتفاق ميافتد. (رهنورد, 1998, ص6)
مديريت مشاركتي در اين تحقيق بوسيله پرسشنامه سنجيده شده است.
ارزشيابي:
فرايندي است كه براي تعيين ميزان مطلوبيت فعاليت صورت ميگيرد يعني اينكه تا چه ميزان به سمت برآوردن اهداف سازماني حركت كردهايم. ارزشيابي در اين تحقيق بوسيله پرسشنامه سنجيده شده است.
نـظارت :
در فرهنگ فارسي دهخدا, نظارت به معناي زيركي, فراست, عمل ناظر, مقام او, مراقبت در اجراي امور آمده است. واژه نظارت بيانگر آگاهي از چگونگي, برنامهريزي آموزشي و درسي, ميزان آمادگيها , نحوه مديريت و رهبري مدرسه, و ... است. (خورشيدي , 82, ص 15)
نظارت عبارت است از ارزيابي تصميمگيريها و برنامهها از زمان اجراي آنها و اقدامات لازم براي جلوگيري از انحراف عمليات نسبت به هدفهاي برنامه و تصحيح انحرافات احتمالي بوجود آمده است. (خورشيدي , 82, ص 18)
مديريت كيفيت:
يك روش گروهي انجام دادن كار براي بهبود مداوم كيفيت و بهرهوري قابليتها و استعدادهاي مديريت و نيروي كار است و نيرو رويكرد مشتري محور, استراترژيك و منظم براي بهبود مداوم و عملكرد است. (جري و جانيس هرمن , 1994, ص 57)
حقوق و مزايا :
حقوق و مزايا مبلغي است كه در پايان هر ماه كاركنان دولت از بودجه عمومي دريافت ميكنند (عسكريان , 1378, ص 112)
فصـل دوم
ادبيات و پيشينه تحقيق
مقدمـه :
يكي از تحولات اساسي و چشمگير در زمينه مديريت طي دو دهه گذشته, الگوها و نظرياتي است كه پيرامون كيفيت و بهبود كيفي خدمات و توليدات در سازمانهاي صنعتي, غيرصنعتي , توليدي و خدماتي ارائه دادهاند. از جمله اين الگوها , الگوي مديريت كيفيت فراگير است.
مديريت كيفيت فراگير هر چند كه بر پايه كارهاي برخي از پيشگامان جنبش بهبود كيفيت مانند دمينگ[3], جوزان[4], كرزابي[5], و ديگران در ژاپن و آمريكا و اروپا پديدارشد, اما الگوي جامع آن بتدريج و با بهرهگيري از نوآوريهاي مديريت در زمينههاي فنون كمي و آماري, ساختاري و معماري نوين سازمان, فنون بهبود و بازسازي سازمان و الگوهي مشاركتي و تواناسازي كاركنان كه در چند دهه گذشته پرداخته بود شكل گرفته است.
امروزه با بهره گيري از اين الگو بسياري از سازمانهاي پيشرو به نتايج و دستاوردهاي قابل توجهي نائل شدهاند. مزيت عمده مديريت كيفيت فراگير, توجه آن به تمامي جوانب سازمان با تأكيد بر بعد كيفي توليدات و خدمات است كه در نهايت به رضايت مشتريان كه همان دريافت كنندگان توليدات و خدمات هستند, منجر ميشود.