مقاله تأثيرات ورزش در كودكان

تأثيرات ورزش در كودكان

مقدمه

كاهش الگوي حركتي بچه ها بويژه در دوران طلايي رشد، يعني 11 تا 16 سالگي از مهمترين نگراني هاي بهداشتي حال حاضر دنياست. اكثر مطالعات نشان ميدهند الگوهاي فعاليت دوران كودكي تا حد قابل ملاحظه اي الگوها و سطح فعاليت آينده ي افراد بالغ را تعيين مي كنند. بهر حال بي تحركي، همانند سطح عواملي چون كشيدن سيگار پرخوري، فشار خون بالا و اضافه وزن، يكي از موضوعات اصلي و البته قابل اصلاح در ميان عواملي است كه باعث« بيماري سرخرگ كرونري»[1](CHD ) مي شوند( اثر زندگي غيرفعال روي بيماري سرخرگ كرونري به اندازه ي كشيدن 20 عدد سيگار در روز است.) بنابراين جدا از خوشايند بودن ورزش و موفقيت هاي حاصل از آن، رفع عادتهاي غيرفعال در كودكان، بسيار مهم است.

بايد توجه داشت كه كودكان در مقايسه با بزرگسالان، تفاوت هاي مهم و قابل ملاحظه اي در واكنش بدني به ورزش و فعاليت بدني دارند. بنابراين، دانش مربيان از اين تفاوتها به پيشگيري از وارد كردن فشار جسماني بي مورد روي افراد جوان كه ممكن است باعث ايجاد احساس منفي از ورزش و تمرين در آنها شود، كمك مي كند. در اين مقاله ي كوتاه سعي خواهد شد، سطوح آناتوميكي و فيزيولوژيكي كودكان، با توجه به ملاحظت تمريني، مورد بررسي قرار گيرند.

جهش رشد

رشد كودكان از الگوي يكنواختي پيروي نمي كند ، بلكه دارا ي نوسان است كه بيشترين سرعت آن( جهش رشد) درد مرحله ي نوجواني، در محدوده ي سن بلوغ اتفاق مي افتد؛ به گونه اي كه ممكن است نوجوان در طول دو سال حدود 15 سانتي متر رشد كند. اين رشد سريع ممكن است برخي تكنيك هاي ورزشي را تحت تأثير قرار دهد. افزايش سرعت رشد، بطور متداول در سنين 10 تا 12 سالگي در دختران، و12 تا 14 سالگي در پسران شروع مي شود؛ هرچند ممكن است در برخي موارد، زودتر و يا حتي ديرتر نيز شروع شود. اين موضوع مشكل آفرين است، زيرا كساني كه اين مرحله را زودتر شروع مي كنند نسبت به همسالان خود، صاحب برتري مي شوند و با تمرين كمتر مي توانند، موفقيت بدست آورند. و برعكس، كساني كه جهش رشدي خود را ديرتر شروع مي كنند، بدليل عقب افتادن در پيشرفت ورزشي، از ورزش زده مي شوند واغلب به اين دليل كه تصور مي كنند براي ورزش مورد نظر مناسب نيستند، ممكن است فعاليت ورزشي را ترك كنند. بنابراين، هر دو سمت منحني طبيعي جهت رشدي بايد مورد توجه مربيان قرار گيرد

ساختار بدن

قبل ا زمرحله ي جهش رشد ساختار بدن هر و جنس مشابه است ولي

پس از آن، دختران با لگن پهن تر و پسران با شانه پهن تر، مشخص مي شوند. همچنين، پسران دستان بلندتري خواهند داشت. پهن بودن لگن دختران باعث تغييرات زاويه ي استخوان ران، نسبت به لگن مي شود كه ممكن است باعث شود، برخي دختران هنگام دويدن، پاشنه ها را به بيرون حركت دهند. اين حركت روي تكننيك دويدن آنها تأثير مي گذاردو همچنين، زاويه دار بودن ران( نسبت به محور قائم) همراه با تجمع بيشتر توده ي عضلاني در سطح خارجي باعث ايجاد نيروهاي جانبي بزرگتر در سطح زانو در زمان حركت شلاقي بازكردن پا توسط عضلات چهارسر ران مي شود. نيروهاي مذكور ممكن است باعث حركت كشكك به سمت خارج شوند اين پديده مي تواند يكي از عوامل ايجادكننده كندرومالاسي كشكك باشد كه يكي از علت هاي درد زانو در دوندگان دختر است.

يكي از اعمال پيشگيرانه در دختراني كه داراي لگن پهن هستند، تقويت عضله ي پهن داخلي در دوران پس از بلوغ است. اين عضله، تنها عضله اي است كه نيروي داخلي كشكك رااعمال مي كند. يكي از حركات خوب براي تقويت بخش داخلي ران( عضله ي پهن داخلي) عبارت است از 5 تا10 باز تكرار حركت بازكردن آهسته ي پا با مقاومت كم( در حدود 60 درصد حداكثر) و نگهداري پا در حالت كشيده براي مدت پنج ثانيه. حتي نگهداري پا در حالت كشيده به صورت ايزومتريك( قراردادن يا زير يك ميز يا صندلي اتومبيل يا اتوبوس) به مدت 10 ثانيه مي تواند مفيد باشدو

دختران و پسران 9 ساله داراي عرضه شانه ي نسبتاً برابر هستند، اما در سن 19سالگي، پسران حدود چهار سانتي متر شانه ي پهن تر دارند. بلندتر بودن دستها و پهن بودن شانه ها همراه با توده ي عضلاني بيش تر توضيحي براي تفاوت بيشتر در قدرت نسبي بالا تنه ي پسراان در مقايسه با پائين تنه ي آنهاست. مشكل بسياري از دختران در انجام حركت پرش بالاي سر، با وجود اينكه امتيازهاي قابل توجهي در پرش عمودي به دست مي آورند.اين موضوع را تأئيد مي كند. به همين دليل، ركورد زنان در رشته هاي دو، نسبت به پرتاب ها، به مردان نزديك تر است.

پهن بودن لگن دختران باعث پائين آن مركز ثقل آنها مي شود. بنابراين براي حفظ تعادل توانايي بيشتري دارند. در مقابل، بالاتر بودن مركز ثقل پسران باعث مي شود كه تعادل آنها كمتر باشد. به هر حال، اين موضوع براي دختران در رشته ي پرش ارتفاع يك عيب محسوب مي شود.

آسيب استخواني

استخوان هاي دراز از محل  صفحات اپي فيز( صفحات رشد) رشد مي كنند.

فشار  حاصل از اضافه بار شديد و مكرر روي اين صفحات در دوران رشد، مي تواند به آنها آسيب برساند البته به نظر نمي رسد كه تمرينات قدرتي با استفاده از استروئيدهاي آنابوليكي، قبل از كامل شدن رشد( بعنوان مثال در گزارش اخير در مورد دختران 14 ساله ي آفريقاي جنوبي) ممكن است بعلت رسوب كلسيم در صفحات اپي فيزي، باعث توقف رشد طولي استخوان شود.

در دستها، رشد نسبتاً كمي در بخش تحتاني استخوان بازو در انتهاي فوقاني استخوان زند اعلا و زند زيرين( راديوس و اولتا) اتفاق ميافتد. در صورتي كه در پا، بيشترين رشد استخوانهاي ران، در درشت ني و نازك ني، به سمت زانو ايجاد مي شود. بنابراين، زانوي كودكان بايد با احتياط هاي ويژه توانبخشي همراه باشد.

اتصال كامل تاندون ها به زائده هاي استخواني كه در سنين 12 تا 20 سالگي اتفاق مي افتد، مي تواند باعث تعدادي از آسيبهاي خاصل از كشش تاندون شود مثل عارضه ي« ازگوت شلاتر» در زائده ي درشت ني( در سنين 12 تا 16 سالگي)، يا عارضه ي جداشدگي زائده ي پاشنه پا( از سنين 10 تا 13 سالگي) در دوندگان و پرش كنندگان جوان. التهاب زائده ي استخواني مشابهي نيز ممكن است در شانه، دست و لگن ورزشكاران جوان ايجاد شود.

اين عارضه تاندوني – استخواني كه با درد شديد همراهند به ويژه به سبب انجام تمرينات با تكرار زياد ايجاد مي شوند.

چربي بدن

در اوايل كودكي پسران و دختران مقدار مشابهي چربي دارند كه تقريباً بين 16 تا 18 درصد است. در دوران بلوغ، دختران با توجه به افزايش هورمون هاي جنسي، چربي بيشتري را بويژه در ناحيه ي سينه، لگن، ران و پشت بازو ذخيره مي كنند، درحالي كه چربي بدن پسران بطور مشابه از تمام قسمت ها كاهش مي يابد بنابراين تا شن 18 سالگي،درصد چربي بدن دختران ممكن است 24 تا 28 درصد باشد، در  حاليكه در پسران ممكن است فقط 12 تا 16 درصدباشد در درختران اين تغييرات چربي باعث كاهش نسبي توان هوازي و قدرت و  توان عضلاني ميشودو مربيان بايد اين موضوع را در نظر داشته باشند. برخي دختران نوجوان در مورد اين تغييرات حساس هستند و اگر مربيان و افراد ديگر بيش از اندازه آنها را به لاغرشدن تشويق  كنند، ممكن است دچار بيماري هايي از جمله بي اشتهايي عصبي شوند. درحال حاص بخش قابل توجهي از دختران مستعد بي اشتهايي هستند و اين موضوع از نظر خودشان طبيعي است. اما لازم است مربيان به اين موضوع توجه كنند كه دختران بويژه از سن 12سالگي به بعد، دچار سوءتغذيه نشوند.

بسياري از دختران پرخور نيتسند بخشي از افزايش تجمع چربي، حاصل سطوح نسبتاض طبيعي خوراك، و كاشه سطوح حركتي آنهاست. اين كودكان،  حتي وقتي در فعاليت هاي ورزشي مثل شنا، فوتبال،، وغيره شركت مي كنند از همسالان غيرچاق خود فعاليت كمتري دارند اين موضوع نيز بايد مورد توجه مربيان قرار گيرد وسعي كنند، ميزان فعاليت كودكان چاق را در فعاليت هاي تفريحي- ورزشي افزايش دهند.

كودكان و فعاليت هاي بدني

در جهان توسعه يافته و صنعتي امروز بيشتر كارها( خريد وسايل موردنياز، ارسال، بسته بندي پستي نامه، باز و بسته كردن در ورودي، خاموش و روشن كردن تلويزيوون، جمع كردن پرده ها و پرداخت هزينه هاي مصرف آب و برق، و .....) فقط با فشار يك دكمه يا كليك ماوس انجام مي شود.اگرچه اين امكانات بمنظور صرفه جويي در وقت و سرعت بخشيدن به كارها، كاهش رفت و آمد هاي درون شهري و.... تأمين شده استو ولي مشكل ديگري را پيش روي انسان عصر حاضر قرار داده است: « بي تحركي»

همه ي مردم كمابيش از فايده هاي حاصل از انجام فعاليت هاي بدني باخبرند. پيروي از يك برنامه منظم فعاليت بدني از كودكي تا بزرگسالي مانع از بروز بيماري هاي قلبي- عروقي، ديابت، پرفشاري خون، سرطان كولون، و پوكي استخوان خواهد شد. بعلاوه، بهداشت رواني را با افزايش سطح هوشياري، توان يادگيري و اعتماد به نفس حفظ مي كند)]گزارش وزارت بهداشت آمريكا، 1994 [ بعبارت بهتر زندگي فعال مترادف است با زندگي سالم و با كيفيت. با وجود اين، بررسي ها نشان مي دهند كه به تدريج از ميزان تمايل كودكان و بزرگسالان به انجام فعاليت هاي بدني كاسته شده است. 61  درصد از نوجوانان 13-9 ساله ي آمريكايي در فعاليت هاي بدني برنامه ريزي شده شركت نمي كنند و 6/22 درصد نيز در اوقاات فراغت به فعاليت هاي بدني نمي پردازند]گزارش هفتگي مرزك كنترل و پيشگيري از بيماري هاي آمريكا، 2002 [ .

اگر مسير عبور از كودكي به جواني و از جواني به ميانسالي باكاهش تدريجي ميزان فعاليت بدني و افزايش مصرف غذاهاي پركالري همراه باشد، به چاقي و بروز انواع بيماريهاي مزمن خواهد انجاميد. همچنين مبلغ بسيار زيادي براي تشخيص و در مان بيماري هاي مزمن و مراقبت از مبتلايان هزينه خواهد شد. از آنجا كه الگوي« زندگي فعال» از كودكي شكل مي گيرد، با تشويق كودگكان به شركت در فعاليت هاي بدني مي توان نسلي سالم كه دانش و مهارتهاي لازم را در مدرسه كسب كرده است، و با ياري مربيان و معلمان آگاه و متعهد نخستين گام را درجهت ارتقاي سطح سلامتي جسمي و رواني و پيشگيري از بيماريهاي مزمن برمي دارد، پرورش داد.

در اين مقاله، پس از بررسي مقدار فعاليت بدني توصيه شده براي كودكان و معرفي راههاي سنجش آن، روشهاي تشويق كودكان به شركت در فعاليت هاي بدني را شرح خواهيم داد.

فعاليت بدني چيست و چه مقدار براي كودكان توصيه شده است؟

فعاليت بدني به معناي حركت بدن به كمك عضلات و استخوان هاست كه با مصرف انرژي همراه است] پرت و پيت[2]، 1995[ به نظر مي سد هر قدر فعاليت بدني بيشتر باشد، فايده هاي بيشتري هم بدست خواهد آمد در حاليكه چنين نيست. به همان اندازه كه عدم تحرك زمينه ساز چاقي و انواع بيماري هاست، فعاليت بدني شديد و طولاني هم به عضلات و استخوان ها آسيب مي رساند. بيشترين فايده از انجام فعاليت هاي بدني زماني به دست خواهد آمد كه برنامه ريزي شده باشد . اگر فردي با 40 تا 60  درصد« ظرفيت پيشينه ي هوازي» [3] خود به فعاليت بدني با شدت كم تا متوسط بپردازد، آمادگي جسماني وي افزايش مي يابد و از احتمال بروز بيماري هاي قلبي –عروقي كاسته خواهده شد] بلر و كانلي[4][ خطر بروز آسيب ديدگي عضلات و استخوان ها و حمله هاي قلبي هنگام ورزش نيز به حداقل مي رسد.

براي كودكان،مدت 30 دقيقه فعاليت بدني با شدت متوسط در روز توصيه شده است]

پرت و پيت 1995 [ مي توان فعاليت اي بدني با شدت متوسط را در دوره هاي كوتاه مدت 10 دقيقه اي، چند بار در روز انجام داد تا در مجموع به مدت 30 دقيقه در روز براي بزرگسالان و 60 دقيقه در روز براي كودكان برسد] پنگريزي، كوربين و وك[5]1996  [ .

« هرم فعاليت بدني كودكان»[6]در سال 1998 بوسيله پنگريزي و كوربين ارائه شد( شكل1).در هرم فعاليت بدني سه سطح فعاليت بدني براي كودكان در نظر گرفته شده است. سطح اول، فعاليت هاي روزانه را دربرمي گيرد،( پياده رفتن به مدرسه يا خانه ي دوست دوچرخه سواري و انجام كارهاي خانه) . در سطح دوم شامل فعاليت ها و ورزش اي هوازي مي شود. لازم است كه كودكان بتدريج بامهارتهايي آشنا شوند و با توجه به سن، ميزان رشد و مهارت هايي كه ياد گرفته ند، به فعاليت هاي بدني بپردازند. آنها نبايد دررقابتهاي ورزش سطح بالا و فعاليت هاي شديد شركت كنند.

در سطح سوم، آمادگي عضلاني و انعطاف پذيري قرار دارد و انجام نرمش ها و تمرين هاي كششي با شدت كم تا متوسط توصيه مي شود.

گزارش كارآموزي برق ابزار دقيق و سيستم هاي كنترل كارخانه قطران

گزارش كارآموزي برق , ابزار دقيق و سيستم هاي كنترل كارخانه قطران

فصل اول :

آشناي كلي با مكان كار آموزي و شركت ميسان  4

فصل دوم :

سيستم ها برقي ، باطري و شارژر  8

سيستم برقي  11

شناسايي دستگاه تست خط ارت   17

باطري و شارژر 34

نمايش گرها  37

قطع اضطراري هر دو شارژر   42

مشخصات فني تابلو توزيع  47

فصل سوم :

ابزار دقيق 53

اصطلاحات ابزار دقيق   56

جريان سنج مغناطيسي   66

اندازه گيري مقاومت  73

كليبراسيون 89

فصل چهارم:

سيستم كنترل و PLC     94

ساختار سيستم كنترل    99

كنترل كننده PLC 106

تنظيم آدرس كارت هاي ورودي و خروجي  111

فصل پنجم:

نقشه و شكل هاي ضميمه  118

مكان كار آموزي كارگاه قطران واقع در 70 كيلو متري جاده اراك خنداب مي باشد كه در سال 1378 نقشه برداري طراحي و در اواخر سال 1379 ساخت آن توسط شركت خدمات فني و مهندسي ميسان شروع به كار كرد .

البته غير از اين شركت شركت هاي ديگري مثل نارگان كه كار آن راه اندازي است و شركت ايرسا كه كار آن كنترل و بازرسي سايت هاي راه اندازي شده مي باشد شركت مصباح انرژي كه همان كارفرما است (مصباح انرژي همان انرژي اتمي است Mesbah Energy)  توضيحات بيشتر در مورد شركت (سال تاسيس پروژه هاي انجام شده و....) در ادامه آمده است  

فصل دوم: سيستم هاي برقي ، باطري و شارژر

برق electricity

برق صورتي از انرژي است كه براي انسان بسيار مفيد و داراي كارائي بسيار بالا است به طوري  كه اگر لحظه اي برق در جاهاي حساس مثل نيروگاهها (اتمي – حرارتي و ... )، بيمارستانها و ... قطع شود فجايعي رخ مي دهد كه جبران نتايج آن گاه به سالها زمان  و هزينه هاي هنگفت منجر مي شود.

حال موضوع بحث ما پيرامون برقي است كه در صنعت كاربرد دارد. هر چه قدر يك مركز صنعتي پيشرفته تر و حساس تر باشد سيستم برقي و تغذيه آن نيز حساس تر است.

سيستم برق صنعتي مركز electrical industry center system

براي آن كه برق از محل توليد به مركز مصرف برسد بايد تغييراتي روي آن صورت گيرد اين تغييرات مطابق مراحل زير است:

ابتدا برق 63 kv و 20 kv از نيروي حرارتي شازند توليد و توسط خطوط انتقال فشار قوي به آن جا منتقل مي شود در ابتدا ولتاژ 63 kv وارد پست اوليه شده و توسط ترانسفورماتورهاي كاهنده پر قدرت تبديل به 20 kv مي شود. حال دو لاين 20 kv در اختيار داريم كه هر دو وارد واحد توزيع برق MCC ( supply  power  electrical) شده كه به نام     MCC يك خوانده مي شود.

بعد از آن لاين ورودي MCC تبديل به سه لاين KV   20  0.4و دولاينKV         20  3.3 مي شود. حال 5 لاين ولتاژ داريم كه وارد MCC ( واحد توزيع برق ) شماره 2 شده خروجي تبديل به 5 لاين KV 4. 0 مي شود. از MCC شماره 2 به كليه قسمتها برقي سه فاز با ولتاژ V 330 /400  توزيع مي شود.

براي اين كه اين بحث را بهتر دنبال كنيم بلوك دياگرام سيستم برقي از توليد تا مصرف در صفحه بعد آمده است.

سيستم برقي:

كل سيستم برقي از چند بخش تشكيل شده است.

كه در اين جا به توضيح موارد 1 و 2 مي پردازيم:

• سيستم روشنايي ( lighting )
• سيستم ارت ( Earthtig )
• سيستم مخابرات ( communication )
• سيستم حفاظت كاتديك ( cathodic protection )
• حفاظت گرمايي ( Electronical Heat Trace )

سيستم مخابرات:

• اين بخش از چهار قسمت عمده تقسيم شده است.

الف: تلفن آتش: اين تلفن ها در محلهايي كه احتمال آتش سوزي در آنها وجود دارد نصب شده است و مستقيماً قسمت آتش نشاني وصل شده است.

ب: تلفن: براي ارتباط با بخش هاي داخلي و اتاق كنترل اين تلفن ها در محوطه نصب شده است.

پ: اسپيكر: سيستم پيجينك كه در هر قسمت و ساختمان  يك اسپيكر نصب شده است.

ت: intercom : داراي مصارف چند منظوره است هم تلفن ارتباطي با داخل و هم با بي سيم و هم با اتاق كنترل در ارتباط است.

دستورالعمل هاي كابل كشي :

در كابل كشي نكات زير را بايد مورد توجه قرار داد اين موارد از تجربيات كاري بدست آمده است.

CablE           Laying                            

• تمام فايل ها بايد بر طبق نوع كابل و راهنمايي هاي conduc كه در طراحي مشخص شده است نصب شود.
• كابل ها بر طبق نقشه طراحي كشيده مي شوند.
• شعاع خمش كابلها نبايد از مقدار mic طراحي شده كمتر باشد.
• در طي كابل كشي كابل ها نبايد آسيب ببينند. براي اين منظور قبل از پر كردن كانال ها و يا ثابت كردن نهايي يك چك توسط megohmmeter بايد صورت گيرد.
• كابل ها بايد tag داشته باشند. ( منظور از tag همان شماره روي كابل است.)
• به طور كلي كابل ها بايد با سيني ها و كابل ها ثابت شوند.
• ترمينال كابل ها بايد به درستي نصب شود.
• كابل هاي خاكي بايد به درستي پوشيده شوند.
• كابل ها بايد به وسيله ( equipment مخصوص به خود وصل شده باشند.

   10- كابل ها به ديوارها و سقف ها بايد به درستي محكم شوند و جايي كه مواد قابل اشتغال انتشار دارند و آتش و مواد سوختني و ...... هستند بايد محافظت شوند.

11- كابل ها و هدايت كننده ها بايد شماره شناسايي داشته باشند.

12- تمام كابل ها و هادي ها بايد به درستي در ترمينال ها و jB ها متصل شوند.

13- تمام كابل ها و هدايت كننده ها بايد به Panel و jB محكم شوند.

كابل اندازه اي در تاسيسات صنعتي :

براي كابل كشي در تاسيسات صنعتي بايد از اصول و برنامه اي خاص استفاده كرد كابل ها بايد از روي سيني هاي فولادي عبور داده شوند در كابل كشي و چگونگي سيني ها و لدرها و ......... بايد نكات زير در نظر گرفته شود:

                   Cable   ladder / Tray / conduit                      

• سيني ها و sapporte : cordait هاي حفاظتي بايد به طور صحيح نصب شوند و از منبع گرمايي با يك فاصله رديف شوند و بايست به منبع گرمايي ( source heat ) shield شوند.
• شعاع خم conduit ها نبايد كمتر از مينيمم شعاع خود كاندويت باشد.
• انتهاي آزاد conduit ها نبايد خاري داشته باشد تا به كابل ها صدمه بزند.
• پيچ و مهره هايي كه براي بسته شده كاندويت ها به كار مي روند بايد محكم بسته شوند و روغن كاري شوند.
• كاندويت ها و لوله هايي كه استفاده نمي شوند بايد داخل آنها تميز باشد و سر آنها محكم نباشد.
• براي جاهايي كه لازم است conduit ها و سيني ها ladder در برابر خوردگي بايد انجام شود.
• كابل هاي داخلي در تابلوها و جعبه و equitment ها بايد خوب بسته شوند و توسط گلند محكم شوند.

حفاظت كاتدي (cathodic proteoction system ) : در سيستم لوله كشي زير زميني براي اين كه لوله ها حالت خوردگي پيدا نكنند و زنگ نزنند از سيستمي تحت عنوان حفاظت كاتدي استفاده مي شود. چگونگي كار اين سيستم را در اين جا مورد بحث و بررسي قرار مي دهيم اين حفاظت براي جلوگيري از خورده شدن لوله هاي  under ground  استفاده مي شود.

     Under gerund pipo   پس از گذشت يك مدت به زمين الكترون مي دهد در اين حالت زمين به صورت يك بستري كاتدي عمل مي كند و لوله آند مي شود. اين مسير الكتروني پس از يك مدت باعث خورده شدن لوله مي شود.

براي جلوگيري از اين عمل يك چاه در يك قسمت از مسير حفر كرده و در ته آن صفحه اي مسي قرار مي دهند و با يك سيم اين صفحه را به خارج ارتباط مي دهند. اين سيم بر لوله ها متصل مي شود و به لوله بار منفي مي دهد تا ديگر با زمين الكترون رد و بدل نكند.البته براي توليد جريان در سيم از يك ترانس آلتيفاير نيز مي توان استفاده كرد.اين ترانس با برق 220v  متناوب تغذيه شده و خروجي آن پس از يكسو سازي به 110vcd تبديل شده و به سيستم متصل مي شود . بايد توجه داشت كه سرمنفي به لوله وصل مي شود .در حفاظت كاتدي  در جايي كه شير قرار دارد دو سر شير را به هم وصل مي كنند.در مسيري كه حفاظت كاتدي به كار برده مي شود در جاهايي كه  PTB   نصب ميشود كه نشان دهنده وجود جريان است با weld  Thermit  لوله هاي ديگر به هم وصل مي شود.در بستر آندي يك جعبه براي تقسيم سيم آند به كار مي رود كه به آن  ACBمي گويند.ACB  مخفف عبارت  Anode Connection Box مي باشد.

سيستم ارت Earthing system

سيستم ارت به منظور حفاظت از كليه تاسيسات، دستگاه ها، سازه هاي فلزي و به طور كلي ساختمان ها مي باشد و آن بدين دليل است كه انرژي ( جريان ) ناشي از اتصال كوتاه، رعد وبرق و غيره . را به زمين منتقل كند. اين سيستم بايد از قبل در موقعيتي كه هست طراحي شود و طبق نقشه به طور دقيق پياده سازي شود.كليه سيم كشي ها و كابل اندازي اين سيستم نهايتاً به چاهي ختم مي شود كه در آن يك صفحه مسي بزرگ كه اطراف آن را ذغال و نمك فرار گرفته است.وجود نمك و ذغال باعث مي شود كه هميشه يون مثبت در اطراف تيغه مسي باشد .

شناسايي دستگاه تست خط ارت Earth Tester

1-   OFF  : براي خاموش كردن و چك كردن باتري دستگاه

2- AC (V) :  ولتاژ AC مي دهد

3-  Meas :  Start

4: به همراه يكي از رنج هاي مقاومتي سالم بودن سيستم: simplified meas

5: رنج مقاومتي : 1× 5-

 6: رنج مقاومتي : 10 × -6

 7:رنج مقاومتي 100 × -7

براي   Earth Tester     دو حالت وجود  دارد:

1- وقتي  connectionبرقرار نباشد، كه در اين حالت سيم  Earth را از قسمت connection  جدا مي كنيم.

در اين قسمت مقدار استاندارد 130 اهم است.

2- وقتي  connection   برقرار باشد:    در اين قسمت مقدار استاندارد 2 اهم است ولي در حدود  4/0 اهم است.

از علامت good   به بعد شارج باتري را نشان مي دهد.

دستگاه ميگر magger

يك دستگاه الكترونيكي شبيه مولتي متر است كه ولتاژ صفر تا 2500 ولت را به وسيله دو عدد ups توليد مي كند. از ميگر براي تست كليه كابل ها و نيز تست خط ارت استفاده مي شود.

از اين دستگاه به دو روش براي تست سيم ها استفاده مي شود:

1- ميگر را به دو سر سيم وصل مي كنيم و ولوم ولتاژ آن را در حد بالا قرار مي دهيم اگر سيم ها با هم اتصال نداشته باشند تقريباً جريان صفر است و در نتيجه     = R  را نشان مي دهد            

2- تست اهم كه انتهاي دو سيم را به هم وصل مي كنند و ميگر را  به دو سر ديگر وصل مي كنند در اين حالت  چون اتصال برقرار شده در نتيجه جريان بينهايت و 0  = R  خواهد شد.

از اين دو روش، روش دوم بهتر است زيرا اگر يكي از سيم ها در جايي پارگي داشته باشند مشخص مي شود.

پلاك مشخصات ماشين هاي الكتريكي:

• نشانه كارخانه
• نشانه نوع ماشين
• نوع جريان
• نوع كار ( متورو ........ )
• شماره توليد ماشين
• نوع اتصال سيم پيچ استاتور در ماشين هاي سنكرون و القائي
• ولتاژ نامي
• جريان نامي
• توان نامي ( تحويلي ). در مولدهاي سنكرون بهKV ياVA
• نشانه واحدها: VA , KVA , W , KW
• نوع كار و زمان كار نامي يا مدت زمان روشن بودن نسبي

12- ضريب توان نامي

13- جهت چرخش

14- سرعت نامي

15- فركانس نامي

16- تحريك كننده يا Err  ، روتور يا LFr

17- نوع اتصال، اگر ممارسه فازي موجود نباشد.

18- ولتاژ تحريك نامي به V  ، ولتاژ سكون روتور به V

19- جريان تحريك، جريان روتور

20- گروه مواد عايق كننده

21- نوع محافظت طبق DIN 40050  

22- وزن تقريبي به تن

23- اخطار اضافي

نوع اتصال سيم پيچ استاتور در ماشين هاي سنكرون و القائي:

علامت                       تعداد كلاف

                               با كلاف ( سيم پيچ ) كمكي

                                به صورت باز

                                ستاره

                               مثلث

                               ستاره با نقطه وسط خارج شده

   ضريب توان نامي:

در ماشين هاي سنكرون در صورتي كه توان كور دريافت شود، بايد نشانه U

( تحريك ناقص ) اضافه گردد.

    جهت چرخش:

→  راست گرد                                 ← چپ گرد

     فركانس نامي:

                در ماشين هاي جريان مستقيم و ماشين سنكرون

                در روتور با ملته لغزان ( اسليب رينگ )

سرعت نامي:

      Rman  :  در موتورهايي با رفتار سري بيشينه سرعت

    Rd  : در مولدهايي با توربين آبي،سرعت مياني توربين

         Rz    : در موتورهاي چرخ دنده دار سرعت آخرين چرخ دنده

جريان تحريك:

اگر جريان كوچكتر از 10 A باشد اطلاعات حذف مي شود.

گرووه مواد عايق:

 Y, A, E, B, P, A, C، اگر سيم پيچ استاتور و روتور به گروه هاي مختلفي متصل باشند، ابتدا گروه سيم پيچ استاتور و سپس گروه سيم پيچ روتور بيان مي شود.

وزن تقريبي:

اگر وزن كمتر از يك تن باشد اطلاعات داده نمي شود.

اخطار اضافي:

به طور مثال VDE 0530   مقدار متوسط خنكي با تهويه هواي آزاد يا خنك شدن با آب وقتي ماشين ها مجدداً سيم پيچي مي شود و يا معكوس حركت كند بايد پلاك اضافي جديدي كه داراي نشانه كارخانه، تاريخ و اطلاعات جديد مناسبي است بر روي آن نصب شود.

كراسينگ:

در قسمت سيم كشي بين وسايل اين مسئله روي مي دهد و به اين معني است كه در سيم كشي ها طراحي طوري صورت گيرد كه سيم ها كمترين تداخل را روي هم داشته باشند.

گلند:

قطعه اي شامل سه قسمت پيچ شده در داخل يكديگر كه براي اتصال دستگاه ها و همچنين كردن سيم به كار مي رود. اين كار اين حسن را دارد كه اگر سيم اتصالي داشته باشد چون Earrth  شده است هيچ اشكالي براي دستگاه ايجاد نمي كند.

  Close  condduit  : كابل از داخل condduit  مي گذرد.

  open  condduit  : كابل از داخل condduit   مي گذرد.

كابلها بر اساس مشخصات آنها در نقشه شناخته شده و بر اساس  به كار مي رود.

ترانس:

ترانس يك عنصر الكتريكي و صنعتي است كه در كارخانه ها و مراكز صنعتي كاربرد آن بسيار حياتي مي باشد و بيشترين كاربرد آن در تقويت يا تضعيف جريان برق به كار مي رود.

نصب ترانس:

در نصب ترانس در مراكز صنعتي بايد به موارد زير توجه كرد:

• ترانس ها به طور ايمن بايد به زمين بسته شوند.
• صفحه اصلي بايد به درستي اجرا شود.
• موقعيت ترانس بايد دقيقاً بر طبق نقشه باشد.
• ارت كردن و كابل هاي كنترلي بايد طبق نقشه باشد.
• شكستگي و آسيبي نبايد روي سوئيچ ها مشاهد گردد.
• پوشش ها بايد بر طبق نقشه نصب شوند.
• لامپ هاي هشدار دهنده و شيشه هاي ابزار دقيق نبايد شكسته باشند.
• جعبه هاي بايد با تمام پيچ هايشان كامل باشند و به طور كاملاً ايمني محكم شده باشند.

يك ترانس تشكيل شده است از:

• تابلوهاي كنترل و حفاظت
• بدنه دستگاه
• تجهيزات قدرت
• تابلو كنترل شامل موارد زير است:

نشانگرهاي ولتاژ و جريان مستقيم  خروجي دستگاه

• ترمومتر دماي سطح بالاي روغن در مخزن دستگاه
• فيوز حفاظتي جريان دستگاه
• برد كنترل كننده خروجي دستگاه

تجهيزات قدرت:

كا شامل تابلوي قدرت مي باشد و داراي عناصر زير است:

• فيوز هاي حفاظتي قدرت
• فيوز اتوماتيك در مسير سه فاز ورودي
• كنتاكتور
• تايمر
• ترمينال هاي ورودي سه فاز و خروجي

ترانسفورماتور اصلي به همراه  قسمت يك سو، جريان مستقيم مورد نياز براي عمل حفاظت كاتدي را تأمين مي كند.

واحد كنترل:

وظيفه تغيير ولتاژ ( جريان ) مستقيم خروجي دستگاه را از صفر تا 120 ولت ( و 90 آمپر ) و نيز محدود كردن خروجي دستگاه در مقدار تنظيمي را برعهده دارد.

وظايف ديگر المانها:

1- كليدفيوز اتوماتيك)  circuit Broake): حفاظت در مقابل اتصال كوتاه احتمالي در داخل سيستم

2- كليد قدرت ( Imput swich ): تغذيه ورودي كل دستگاه را بر عهده دارد.

3- كنتاكتور ( conductor ): وظيفه انتقال قدرت الكتريكي ( سه فاز ) از شبكه  برق به ترانسفورماتور اصلي را به عهده دارد و در دو حالت دائم و سوئيچ زماني فرمان مي گيرد.

4- تايمر ( Timer ): حالت سوئيچ زماني را انجام مي دهد و با تنظيم دو ولوم روي زمان هاي 300- 15 ثانيه براي قطع و وصل دستگاه قابل دسترسي است براي داشتن حالت سوئيچ زماني بايد كليد انتخاب وضعيت در حالت Timer        باشد.

5- فيوز ورودي يك سو كننده ( Fuses Ac semiconductor  ): سه عدد فيوز در مسير ورودي يك سو كننده سه فاز وجود دارد كه وظيفه آنها حفاظت ديد دو ترسيتور را در مقابل جريان زياد بر عهده دارد.

6- مدار RC   دو سر ترسيتور: اين مدار RC  حفاظت ترسيتور در مقابل اضافه ولتاژ را بر عهده دارد.

7- سلف ( choke ): محدود كننده جريان و كنترل           در مسير DC

8- فيوز خروجي يكسو كننده ( Fuses  semiconductor DC  ) بعد از سلف در مسير خروجي  قرار دارد و دستگاه ( عناصر نيمه هادي ) را از جريان زياد و اضافه بار اضافي حفاظت مي كند.

9- برق گير ( Lighting Arrester ): به دو سر خروجي دستگاه بسته مي شود و عناصر نيمه هادي را از اضافه ولتاژ ناگهاني محافظت مي كند.

10- نمونه گير جريان ( shant ): در مسير خروجي قرار دارد و به كمك آمپرمتر مقدار جريان مستقيم خروجي از دستگاه اندازه مي گيرد و نشان مي دهد.

11- واحد كنترل (conterl unit ): اين واحد تشكيل شده است از:

- ترانس تغذيه با ورودي 50 HZ و 220 V  

- ترانس هاي نمونه گير از خروجي ترانس قدرت

- برد الكترونيك

- دو عدد ولوم براي تنظيم ولتاژ و جريان و مستقيم

- پلكسي كه جهت حفاظت برد در نظر گرفته شده

- فيبر كه تمام قطعات روي آن لعيم شده است.

12- فيوزهاي فرمان:

- فيوزهاي دو سر ورودي ولتمتر مستقيم ( V.F.1,2 )

- فيوز فرمان براي كنتاكتور و تايمر( C.T.F )

- فيوز تغذيه واحد كنترل ( C.B.F  )

گزارش كارآموزي توليد فرآورده هاي بهداشتي شركت پاكشو

گزارش كارآموزي توليد فرآورده هاي بهداشتي شركت پاكشو

تاريخچه شركت پاكشو 3

مو و لزوم استفاده از شامپوها 4

شامپو و انواع آن 7

دترجنت‌ها (سورفكتانت‌ها) و انواع آن 9

تري اتانول آمين لوريل سولفات 17

سولفوساكسيناتها 17

فتي اسيد آلكانول آميد 18

ايميدازولين‌ها 19

بتائين‌ها 20

عوامل حالت دهنده مو 21

محافظت كننده‌ها 22

عوامل شفاف كننده 23

عوامل غلظت دهنده 24

افزودينهاي كه به پايداري شامپو كمك مي‌كنند 25

كف 25

مواد اولية شامپو و كنترل كيفيت آنها 26

آب و كنترل كيفيت آن 37

فرمولاسيون دو نوع شامپو و مايع دستشويي 41

مراحل ساخت شامپو 43

كنترل كيفيت محصول 45

روشهاي اصلاح محصول 49

نرم كننده‌هاي لباس 50        

سفيدكننده‌ها 52

مايع ظرفشويي 55

جرم گير 58

شيشه شوي 60

نرم كنندة موي سر 62

ميكروبيولوژي 63

مو و لزوم استفاده از شامپوها:

ابتدا نگاهي گذرا به ساختان مو خواهيم داشت سپس روشهايي كه مواد مصرفي در شامپوها و حالت دهنده‌هاي مو مي‌تواند ساختمان مو را تحت تأثير قرار دهند بررسي مي‌شوند.

ساختمان مو بر اساس نژاد، تغذيه ومنطقه‌اي كه فرد در آن قرار دارد و خصوصيات وراثتي متغير است. ولي به طور كلي سه منطقه در برش عرضي مو ديده مي‌شود.لاية اول كوتيكول است كه خارجي‌ترين لاية مو است. از پروتئين كراتينه شده تشكيل  شده است و بصورت فلس‌هايي است كه بر روي هم قرار گرفته‌اند. مقاومت موي انسان نسبت به مواد شيميايي به ميزان ضخامت لاية كوتيكول آن بستگي دارد. اگر چنانچه لاية كوتيكول مو آسيب ببيند مو حالت خشكي و خشني پيدا خواهد كرد. لاية كورتكس زير لاية كوتيكول قرار دارد و قسمت اعظم مو را تشكيل مي‌دهد. اين لايه از سلولهاي سوزني شكل تشكيل شده كه در طول محور ليف مو قرار دارند. الاستيسيته و قدرت مو به ساختمان كورتكس بستگي دارد. كورتكس از اسيدهاي آمينه مانند تريپتوفان و تيروزين واز اجزاء بسيار كوچك معدني و از تركيبات گوگرددار مانند سيستين تشكيل شده است.

كانالي كه در مركز مو قرار دارد مدولا ناميده مي شود كه معمولاً از كراتين نرم تشكيل شده است. گفته مي‌شود كه اين لايه بر خواص شيميايي و مكانيكي مو تأثير چنداني ندارد.

لاية كوتيكول مناسبترين لايه براي ايجاد تغييرات ساده در مو مي‌باشد. براقيت و نرمي مو توسط افزودن مواد شيميايي كراتين دار به كوتيكول مو تأمين مي‌شود. تشكيل لايه يا فيلمي بر روي تار مو به صورت ممتد يا غير ممتد باعث بهبود خواص فيزيكي فلس‌هاي مو، براقيت و نرمي مي‌شود كه خود بر خواص نوري مو مؤثر است. براي اين منظور مي‌توان از يك نرم كنندة اسيدي استفاده كرد.

در اثر جذب مواد شيميايي در لاية كوتيكول، براقيت، شفافيت و سهولت برهم لغزيدن تارهاي مو بهبود مي‌يابد.

گروههاي آمينو آزاد كراتين مو، هر چند منبع الكترون مي‌باشند ولي از لحاظ شيميايي بدون بار هستند. اين گروهها مي‌توانند از لحاظ پيوند الكترواستاتيكي باتركيباتي كه از لحاظ الكتروني ضعيف هستند پيوند يافته و يك كمپلكس قوي ايجاد نمايند. دترجنت‌هاي كايتوني به عنوان اسيد لوئيس و مو به عنوان بازلوئيس عمل مي‌كند وعمل جايگريني مواد در لاية‌ كوتيكول انجام مي‌شود.

هنگامي كه مو تحت تأثير مواد شميايي قرار مي‌گيرد كورتكس مو در محل انتهايي مو به صورت بي‌حفاظ باقي مي ماند. جايگزين كردن مواد حالت دهنده در اين قسمت به علت اندازه بزرگ مولكول محدوديت دارد. بنابراين همانگونه كه يك مولكلول وارد اين جزء مو مي‌شود مي‌تواند از آن جز نيز خارج شود مگر آنكه با لاية كورتكس واكنش‌ دهد. مدولا به علت غير قابل دسترس بودن كمتر در دسترس عمليات حالت دهندگي قرار مي‌گيرد.

ريشة مو مواد چربي را ترشح مي‌كند كه اين مواد محتوي اسيدهاي چرب، روغنهاي اوليئك چربيها، هيدروكربنها و استرونيدها مي‌باشد.

به منظور زدودن چربي، لازم است كه ماده‌اي كه چربي را به خود جذب مي‌كند كه به نام مواد ديترجنت ناميده مي‌شود به شامپو افزوده مي‌شود. اين ماده بايد موجب خيس شدن مو شود. اين عمل از طريق كاهش كشش سطحي آب انجام مي‌شود. ثانياً كشش بين چرك و مو بايد تا حدي كاهش يابد كه ذرات چرك توسط محلول ديترجنت جانشين گردند.

در انتخاب ديترجنت لازم است به موارد زير توجه كنيم:

1-اثر ديترجنت بر روي سطح مورد نياز

3-پايدراي ديترجنت

3-اثربخشي ديترجنت با غلظتهايي كه از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد.

اگر ديترجنت را به عنوان پاية شامپويي استفاده مي‌كنيد بايد به نكات زير توجه كنيد.

1-سرعت و سهولت انتشار شامپو بر روي مو

2-قدرت كف كنندگي ديتر جنت نظير كف، سرعت تشگيل كف و پايداري كف درمو

3-سهولت كاربرد شامپو از نظر شستشوي مو

4-رنگ و شفافيت شامپو

5-سهولت شانه زدن موهاي مرطوب بعد از استعمال شامپو

6-موها بايد بعد از مصرف شامپو براق گردند.

7-سرعت خشك شدن موها.

در شامپوهاي جديد الكلهاي چربي سولفاته والكل اترهاي چربي سولفونه به كار برده مي‌شود.

شامپو و انواع آن:

يكي از تعاريفي كه براي شامپو ارائه شده به اين صورت است.

شامپو سورفكتانتي (مادة فعال در سطحي) است كه به فرم صحيحي (مايع- جامد يا پودر) تهيه شده و قادر است كه در صورت مصرف در شرايط معين چربي ها و كثيفي را از روي پوست سر و تار مو جدا كند بدون اينكه اثرزيان آوري روي پوست سر يا مو يا سلامتي مصرف‌كننده داشته باشد. بطور كلي ابتدائي‌ترين عملكرد شامپو تميز كردن مو و پوست سر مي‌باشد. پس از آن براي جلب رضايت بيشتر مشتري مي‌توان موادي به شامپو افزود تا به مو خاصيت نرمي و لطافت بدهد و نيز مي‌توان با طراحي فرمول شامپو خواص ديگري به آن داد براي مثال حداقل كردن تحريك چشم، كنترل شورة سر و يا افزودن مواد ديگري كه شامپو را بيشتر مورد پسند مصرف كننده قرار دهد.

انواع شامپوها:

شامپوها به صورتهاي مختلفي قابل تهيه‌اند از جمله ‌به صورت: مايع شفاف، لوسيون، خمير ژل و يا به صورت خشك كه هر يك انواع مختلفي دارد از جمله:

شامپو مخصوص موهاي خشك، معمولي و يا چرب،‌ شامپوي ضد شوره، شامپوي بچه، شامپوي نرم كننده، شامپوهاي غير صابوني و…

شامپوهاي مايع پايدار بوده و به راحتي آنها را مي‌توان رنگين و معطر نمود حاوي لوريل سولفات و يا لوريل اترسولفات به علاوه موادي جهت ايجاد كف و غلظت مناسب هستند.

خصوصيات شامپو:

در تهيه شامپو به نكات زير توجه مي‌شود:

1-قابليت پخش و پراكنده شده شامپو

2-قدرت كف كنندگي

3-قابليت پاك كنندگي

4-قابليت شسته شدن توسط آب

5-به آساني شانه شدن موها

6-عدم توليد الكتريسيته

7-بي‌ضرر بودن موادي كه در ساخت شامپو به كار مي‌رود.

مواد تشكيل دهندة شامپوها:

1-سورفكتانت ها

2-مواد پايدار كننده و افزانيده كف

3-امولسي فاير

4-مواد افزايش دهندة ويسكوزيته

5-مواد صدفي

6-مواد شفاف كننده

7-مواد حالت دهنده مو

8-مواد محافظ و آنتي اكسيدان در مواقع لازم

9-مواد مخصوص از قبيل پروتئين‌ها و ويتامين‌ها و تركيباتي كه جنبة تجارتي دارند.

10-رنگ

11-اسانس

ديترجنت‌ها (سورفكتانت‌ها):

از ديترجنت‌ها به عنوان مواد فعال درسطح ياد مي‌شود. اين مواد باعث كاهش كشش سطحي آب مي‌شوند. زيرا داراي نيرهاي جاذبه بين مولكولي ضعيفتري نسبت به حلال هستند و به اين ترتيب تمايل دارند تا به خرج مولكولهاي آب در سطح متمركز شوند.

مواد فعال درسطح مي تواند شامل مواد تر كننده، شوينده‌ها، آنتي بيوتيك‌ها، باكتري‌كشها و غيره باشد.

حال به تعاريفي از ديترجنت مي‌پردازيم:

 Deterygency  is defined as the process by which soil is disLodged and brought in to a state of solution or dispersion. In its usual sense deteryency has the effect of cleanivg surface. On the other hand IUPAC defines a deterent as a surfactant (or a mixture containing one or more sur factants ) having cleaning properties in dilute solution.

ديترجنت‌ها به نامهاي مختلفي ناميده مي‌شوند كه در زير بيان شده:

Tensides shortened form of tensio- active substaces.

Surfactants shortened form of surface- active agents.

Syndets shortened form of synthetic detergents.

سورفكتانت ها بر اساس ساختمان مولكولي به چهار دستة زير تقسيم مي‌شوند:

Anionic : the anion is the surface- active radica.

Cationic : the cation is the surface- active radica.

Non- ionic : the whole molecule is surface active and does not ionise in solution.

Amphoteric : the molecule contains an anioic and cationic radical. Either of which can be activated under different PH conditions and in the extreme bothe will be activated to form a zwitterion.

توليد آلكيل بنزن خطي:

LAB با آلكيلاسيون بنزن توسط كاتاليزور فريدل- كرافتس در حضور كلريد آلومينيوم و يا HF انجام مي‌شود. آلكن‌هاي خطي از دهيدروژناسيون آلكانها به دست مي‌آيند. شكل 2 نشان دهندة سه فرآيند توليد LAB است. همانطور كه در شكل مي‌بينيد دو فرآيند آلكيلاسيون توسط HF انجام شده ولي اكثر آلكيلاسيون‌ها در فرآورده‌هاي مايع به روش فريدل- كرافتس در حضور ALCL₃ انجام مي‌شود.

LAB كه توليد مي‌شود يكسان نخواهد بود بلكه ايزومرهاي مختلفي خواهد داشت. اگر از ALCL_{3 به} عنوان كاتاليزور استفاده كنيم مقدار 30- 25 درصد ايزومر 2-فنيل و مقدار 22- 15 درصد ايزومرهاي 3، 4،‌ 5، 6- فنيل توليد مي‌شود.

جدول 3 آناليز ايزومرهاي مختلفي كه از الكيلاسيون بنزن با دو نوع كاتاليزور مختلف به دست آمده را نشان مي‌دهد. كه تفاوت در تركيبات آنها تحت تأثير خواص فرمولاسيون ALS در شوينده هاي مايع به خصوص حلاليت و وسكيوزيتة آنها است.

شيمي سولفوناسيون:

در سولفوناسيون يك تركيب آلي كه حاوي حلقة آروماتيك است اتم هيدروژن اسيد سولفونيك در حلقه جانشين مي‌شود. اين واكنش در موقعيت اورتوو پارا اتقاق مي‌افتد ولي درصد محصول پارا بيشتر خواهد بود.

به علت واكنشهاي جانبي كه منجر به توليد محصولات فرعي نظير سولفون‌ها و غيره مي‌شود، هرگز راندمان 100 درصد  در اين فرآيند نخواهيم داشت. البته تحت شرايط كنترل شده راندمان 98 درصد قابل دسترسي است.

در سولفوناسيون از سه ماده زير مي‌توان استفاده كرد:

1- سولفوتري اكسايد

2-اولئوم

3-اسيدسولفوريك 98%

سولفاناسيون مي‌تواند به صورت فرآيند Batch يا continuous انجام مي‌شود.

عوامل زير مي تواند به روي فرآيند تأثير گذار باشد:

-درجة سولفوناسيون

-دماي سولفوناسيون

-در فرآيند Batch زمان واكنش وزمان تماس مواد مهم است.

-زمان و دما درمرحلة جداسازي اسيد.

همانطور كه در واكنش نشان داده شده وقتي از اسيد سولفوريك براي سولفوناسيون استفاده مي‌شود  آب توليد مي‌شود كه باعث رقيق شدن محيط واكنش مي‌شود و ممكن است باعث متوقف شدن واكنش قبل از كامل شدن آن شود. براي رفع اين مشكل لازم است كه مواد را از مقدار تئوري آنها بيشتر استفاده كنيم بنابراين افزايش شدت شرايط سولفوناسيون باعث افزايش راندمان مي‌شود ولي رنگ و بوي محصول تغيير خواهد كرد.

براي دستيابي به محتواي سولفات كمتر لازم است از مقدار اسيدسولفوريك كمتري استفاده شود. اين موضوع هنگامي كه از سولفات در توليد پودرهاي شوينده استفاده مي‌شود اهميت كمتري دارد زيرا سولفات سديم تأثير زيادي بر روي حلاليت دارد و پايداري حرارتي آن كم است. جدول 4 خلاصه‌اي از شرايط پيشنهادي براي سولفوناسيون ALB با تري اكسيد سولفور، اولئوم  و اسيد سولفوريك را بيان مي‌كند.

محصولات جانبي سولفوناسيون، پيروسولفونيك اسيد و سولفونيك انيدريد مي‌باشد. اين مواد در دماي زير ^oC35 با  آلكيل اضافي تجزيه مي‌شوند و به فرم اسيدسولفونيك كه رنگ محصول را تغيير خواهد داد، تبديل مي‌شود.

الكيل بنزن سولفونيك اسيد در طي نگهداري كم كم پايداري خود ار از دست مي‌دهد. تغيير رنگ، كاهش مواد آلي واكنش نداده و اسيد سولفوريك آزاد نشانه‌اي از اين ناپايداري است. بعضي از اين واكنشها طي 24 ساعت انجام شده و بعضي تا 14 روز ادامه مي‌يابد.

استفاده از تركيبي از طيف سنجي جرمي و SO₂ fluorometry يك گروه ديگري از محصولات فرعي را مشخص كرد در فرآيند سولفوناسيون. اين محصول فرعي سولفون است. اين ماده بر اثر واكنش پيروسولفوريك اسيد با آلكيل بنزن توليد مي‌شود. آنها دريافتند كه مقدار زياد سولفون تأثير منفي بر روي حلاليت سولفونات سديم دارد.

اين تركيبات در عصارة پنتان حل شده در متانول قرار گرفته و به وسيله استفاده از HPLC و UV آناليز شده‌اند كه نتايج آن در شكل 4 نشان داده شده است. شكل 5 نحوة تشكيل ايندريد وسولفون را نشان مي‌دهد.

گزارش كارآموزي توليد دارو

گزارش كارآموزي توليد دارو

مقدمه 2

• تاريخچه شركت 4

فصل اول : انبارداري

• انبار و انواع آن 7
• انبار از نظر مواد و محصولات 8
• انبار از نظر چگونگي نقش و ماهيت عمل 8
• انبار از نظر فيزيكي 9
• نقش انبار 9
• اهميت انبارداري 10
• انباردار 12
• انبار مواد اوليه شركت 13
• انبارهاي مواد اوليه 14
• تأمين كنندگان مواد اوليه 14
• كاركنان انبار مواد اوليه 14
• محل سازماني انبار مواد اوليه 15
• اهم وظايف انباردار 15
• رعايت اصول ايمني در انبار مواد اوليه 16
• وسايل كار در انبار مواد اوليه 17
• نظام خروج مواد اوليه از انبار مواد اوليه 17
• روشهاي انبار كردن 17
• كارهاي اداري انبار مواد اوليه 18
• گردش مواد در انبار مواد اوليه 19
• انبار محصولات 19
• وظايف انباردار 19
• گردش محصولات در انبار محصولات 20
• انبار گرداني 21

فصل دوم: توليد

• توليد و عمليات 26
• ماشين آلات شركت 27
• استقرار ماشين آلات شركت 28
• ويژگيهاي استقرار ماشين آلات شركت 28
• معايب استقرار ماشين آلات شركت 29
• محصولات شركت 30
• نحوه توليد دارو 31
• مراحل توليد شربت و قطره 31
• مراحل توليد قرص 32
• مراحل توليد كپسول 33
• ساخت دارو 34
• روش ساخت شربت اكسپكتورانت 34
• روش ساخت قطره ويتامين A+D 35
• روش ساخت قرص الومينيوم MG 36
• روش ساخت كپسول ترامادول 50 ميلي گرمي 37

فصل سوم : ارزيابي كار

• بهره وري 39
• تاريخچه و مفهوم بهره وري 39
• آناليز بهره وري 41
• اندازه گيري بهره وري 43
• معيارهاي بهره وري 43
• عوامل مؤثر بر بهره وري 45
• بهره وري در صنعت 46
• زمينه بهره وري 47
• برداشت كارگران از بهره وري 49
• عوامل مؤثر بر بهره وري 50
• راههاي افزايش بهره وري 52
• ارزيابي كار 54
• ارزيابي كار وسيله مستقيم افزايش بهره وري 54
• چرا ارزيابي كار سودمند است؟ 56
• فنون ارزيابي كار و ارتباط آنها با يكديگر 60
• شيوه اصلي ارزيابي كار 62
• ارزيابي روش (تعريف و هدفها) 64
• شيوه اصلي ارزيابي روش 65
• ثبت بررسي، ايجاد (ثبت واقعيات) 67
• نمودار خلاصه فرآيند 68
• نمودارهاي گردشي فرآيند 70
• مثالي براي نمودار گردشي فرآيند 74
• بررسي انتقادي: فن پرسش و پاسخ 75
• پرسشهاي اوليه 76
• پرسشهاي ثانويه 78
• ايجاد روش اصلاح شده 80
• مثالي براي روش اصلاح شده 82
• ملاحظات كلي در مورد كارسنجي 85
• مقصود از كارسنجي 86
• موارد استفاده كارسنجي 92
• شيوه اصلي كارسنجي 93
• فنون كارسنجي 95
• منابع و مأخذ 96

توليد و عمليات

ابتدا به تعريف «توليد»، «عمليات» مي پردازيم.

ايجاد كالا و خدمات را «توليد» مي نامند و عمليات به مجموعه اي از فعاليتها اطلاق مي شود كه منابع در دسترس را به كالا و خدمات تبديل مي نمايند. فعاليتها در سازمان ها منجر به ايجاد كالا و خدمات مي گردند. در شركتهاي توليدي، فعاليتهايي كه منجر به توليد فيزيكي مي گردند كاملاً آشكار هستند براي نمونه، ما مي توانيم فرايند توليد يك محصول قابل لمس مانند يخچال را مشاهده كنيم، در اين نوع فعاليتها تمايل بر اين است كه از واژة «توليد» استفاده شود. در برخي از سازمانهايي كه محصولات فيزيكي ساخته نمي شود كاركرد توليد، كمتر ملموس بوده و زماني توليد مطرح مي شود كه فعاليتهايي مثل پردازش چك در بانك، رزرو بليط، مراقبت از بيمار در بيمارستان و … انجام گيرد، كه اينگونه فعاليتها به «عمليات» معروف هستند. ممكن است محصولات در شكل هاي غيرمعمول توليد گردند مانند صدور بليط براي هواپيما يا تجويز دارو كه از جمله اين نوع فعاليتها مي باشند، اين شكل از مؤسسات را «سازمانهاي خدماتي» مي نامند و فعاليتهاي توليدي را كه در اين سازمانها صورت مي گيرد معمولاً «عمليات» مي نامند.

براي ايجاد كالا و خدمات، همة سازمانها سه وظيفة عمده را بر عهده دارند كه اين وظايف نه تنها براي توليد بلكه براي بقاي سازمان. حياتي هستند. اين وظايف عبارتند از :

• بازاريابي: كه وظيفة اصلي آن، ايجاد تقاضا و يا حداقل، تأمين سفارش براي محصول و يا خدمات است.
• توليد / عمليات : كه وظيفة اين قسمت، توليد محصول مي باشد.
• مالي / حسابداري: قسمت امور مالي و حسابداري نشانگر اين است كه سازمان به چه شكل عمل نموده و چگونه صورتحسابها را پرداخته كرده و منابع مالي را جمع آوري كرده است (و يا جمع آوري مي كند).

ماشين آلات شركت

عمده ترين ماشين آلات شركت در بخشهاي مختلف توليدي عبارتند از :

• ماشين آلات بخش مايعات (ساخت شربت، قطره، لوسيون)
• تانك ساخت
• هموژن (همسان كننده)
• فيلينگ (پر كننده و درب گذارنده)

الف- ابوريحان : (دستگاه پر كننده شيشه ها)

ب- كينگ : (دستگاه پر كننده شيشه ها)

ج- اشترونگ : (دستگاه پر كننده شيشه ها)

• ليبل زن (برچسب زن)
• ماشين آلات بخش جامدات (ساخت قرص و كپسول)
• ميكسر مخلوط كننده
• وي بلندر (مخلوط كننده)
• اوسيلاتور (همسان كننده)
• گلت : (خشك كن مواد قرص)
• فته : (پرس و قالب دهنده ) (براي قرص)
• من استي : (پرس و قالب دهنده ) (براي قرص)
• بليسترينگ : (قرار دادن در ورق آلومينيومي)، (قرص)
• اپيدوزيبلر : (پرس ورق و بسته بندي آن) (براي قرص)
• جي. كا. اف 800 و 2000 : براي پر كردن پوكه كپسول
• سرواك : (بيليستر كپسول)
• W.K : (بيليستر كپسول)

استقرار ماشين آلات توليدي شركت

ماشين آلات شركت بصورت خطي استقرار يافته اند. به طوري كه كارها به اجزاء كوچك تقسيم شده اند و واحدها و ماشين آلات جهت ساخت يك عمل مشخص طراحي و مستقر شده اند. در اين روش حركت مواد بطور زنجيره اي از ابتدا تا انتهاي خط توليد ادامه دارد.

ويژگيهاي استقرار

• بعلت تقسيم شدن كار به قطعات كوچك و ساده برنامه ريزي و كنترل برنامه ساده تر است كه اين امر باعث مي شود تا يك محصول خاص به تعداد زياد توليد شود.
• مواد پشت سر هم حركت مي كنند. بنابراين زمان و هزينه حمل و نقل كمتر است.
• فضاي كارخانه بيشتر به ماشين آلات اختصاص يافته است.
• قيمت تمام شده محصول پايين است.
• سيستم توليدي بصورت پيوسته است و خروجي هر ايستگاه ورودي ايستگاه بعدي است و ذخيره پشت ايستگاهها كم است.
• توليدات انبار مي شود تا شركت توزيع كننده به سراغ آنها بيايد.
• به كارگران ماهر نياز زيادي نمي باشد و كارگران بيشتر نيمه ماهرند. (فرآيند آموزش كم است)
• بعلت مشخص بودن عمليات در هر ايستگاه و پيوستگي آنها كنترل كيفيت و بازرسي توليد آسانتر است.
• كل زمان توليد واحد محصول، حداقل است.

10- به علت يكنواخت بودن و تكراري بودن كار در هر ايستگاه امكان اتوماسيون خيلي

     زياد است.

معايب استقرار

• خرابي يك ماشين باعث توقف خط توليد مي شود.
• تكراري بودن كار براي كارگر باعث خستگي روحي و اليناسيون مي شود و كار دلپذير نمي باشد.
• قابليت انعطاف براي تغيير طرح محصول كمتر است.
• سرعت خط تابع سرعت كندترين دستگاهها مي باشد.
• در توليد كم، هزينه تمام شده بالا مي باشد.
• هزينه ارتقاي تكنولوژي بالاست.
• تنوع توليد كمتر است.

محصولات شركت

توليدات شركت شامل انواع قرص، كپسول، شربت، قطره و لوسيون به شرح زير مي باشد:

    شربت                                                  قطره

ديفن هيدرامين الگزير                              مولتي ويتامين

فني توئين                                             دكسترو متورفان HBR

ديفن هيدرامين كامپاند                                       ويتامين A+D

كلرا مفينكل                                                     فروس سولفات

دكسترومتورفان                                              مولتي ويتامين

دكسترومتورفان پي

بلادونا پي دي الگزير

اكسپكتورانت                                                   لوسيون

اتوسوكسيمايد                                                 كالامين D

پارامومايسين                                                  فني توئين

دي سي كالامين

فروس فومارات

«نحوه توليد دارو»

براي ساخت داروها مراحلي وجود دارد كه عبارتند از:

الف- مراحل توليد شربت و قطره:

• مواد اوليه موردنياز با توجه به تعداد توليد مورد نظر، براي يك بچ توليدي، توزين و در تانكهاي ساخت، مخلوط و همسان شوند.
• ماده مخلوط شده، توسط نماينده آزمايشگاه مورد كنترل كيفي قرار مي گيرد.
• شربت بدست آمده پس از تاييد آزمايشگاه بوسيله شلنگهايي به دستگاه فيلينگ منتقل مي شود.
• همزمان شيشه ها نيز توسط دستگاه ديگري شسته و تميز شده و به دستگاه فيلينگ منتقل مي شوند (توسط نقاله)
• شيشه ها بوسيله شربت پر مي شوند. و درب آنها محكم مي شود.
• شيشه هاي پر شده از لحاظ مقدار شربت پر شده مورد بازرسي قرار مي گيرند.
• شيشه ها با نقاله به دستگاه ليبل زني منتقل مي شود و ليبل مي خورند.
• شيشه هاي شربت توسط كارگران در جعبه ها قرار گرفته و بسته بندي مي شوند.

ب- مراحل توليد قرص

• مواد اوليه توزين و به دستگاههاي «وي بلندر» و «اوسيلاتور» منتقل مي شوند تا مخلوط گردند.
• مخلوط بدست آمده توسط نماينده آزمايشگاه كنترل كيفي مي شود.
• مخلوط بدست آمده بوسيله دستگاه «گلت» خشك مي شود. و سپس دستگاه اوسيلاتور بصورت پودر در مي آيد و همسان مي شود.
• پودر بدست آمده در دستگاه «فته» ريخته مي شود تا پرس شده و به صورت قرص درآيد.
• قرص پرس شده از لحاظ استحكام (نه بايد نرم باشد كه موقع حمل و نقل و غيره به راحتي پودر شود و نه بايد سخت باشد كه از لحاظ هضم مشكل ايجاد كند) و همچنين اندازه و سايز آن نيز بايد در رنج باشد كه موقع بسته بندي مشكل ايجاد نكند و يا مواد كمتر و يا زيادتري نداشته باشد و وزن آنها نيز كنترل مي شود.
• قرصهاي پرس شده به دستگاه سرواك منتقل مي شوند تا بيليستر شوند.
• قرصها بعد از بيليستر شدن از لحاظ استحكام بيلستر در مقابل نفوذ رطوبت و هوا و سالم بودن كنترل مي شوند.
• قرصهاي بيلستر شده توسط كارگران در جعبه ها بسته بندي مي شوند.

ج- مراحل توليد كپسول :

• مواد اوليه موردنياز، توسط دستگاههاي اوسيلاتور و وي بلندر توليد و به پودر تبديل مي شود.
• پودر حاصل شده توسط نماينده آزمايشگاه، كنترل كيفي مي شود.
• پودر تاييد شده به دستگاه «جي كا اف» منتقل مي شود.
• پوكه كپسول نيز به دستگاه «جي كا اف» منتقل مي شود.
• در دستگاه جي كا اف پودر در پوكه ها پر شده و بيرون مي آيد.
• كپسول بيرون آمده از دستگاه جي كا اف از نظر وزني كنترل مي شود.
• ضايعات (پوكه هاي خالي) از كپسولها جدا مي شود.
• كپسولها به دستگاه بيليستر منتقل مي شوند و بليستر مي گردند.
• كپسولهاي بيليستر شده، از لحاظ مقاومت بيلستر و سالم بودن آن كنترل مي شوند.

10- بيليسترها توسط كارگران در جعبه هاي مخصوص گذاشته بسته بندي مي شوند.

ساخت دارو

براي ساخت دارو ابتدا با توجه به برنامه توليد، موادي كه براي هر بچ توزين شده است مخلوط مي شود و سپس در مدار توليد قرار مي گيرد بر اساس نوع محصولات، (شربت، قرص، كپسول، قطره، لوسيون) طرز مخلوط كردن و تهيه مواد با هم فرق مي كنند براي مثال نمونه اي براي ساخت هر يك از محصولات را مي نويسيم.

الف- روش ساخت شربت اكسپكتورانت

• شكر را به مقدار معين در آب ديونيزه شده حل كرده و 20 دقيقه مي جوشانند و سپس آن را تا 70 درجه سرد مي كنند.
• سوربيتول مايع را به شربت بالا اضافه مي كنند.
• مواد زير را در تانك با آب ديونيزه شده حل كرده و به تانك اصلي كه تا 40-30 درجه خنك شده است اضافه مي كنند.
• كلرافنيرامين مالئات
• فنيل پرو پانولامين هايدرو كلرايد
• سديم سيترات
• سيتريك اسيد
• سديم ساخارين
• بنزوئيك اسيد و گليسرول گايا كولات را در پروپلين گليكول در دماي 60 درجه در يك تانك جداگانه حل كرده و به تانك ساخت اضافه مي كنند.
• كارامل را در آب ديونيزه شده حل كرده و به تانك ساخت اضافه مي كنند.
• مانيتول را در گليسيرين حل كرده و به تانك ساخت اضافه مي كنند.
• حجم شربت را با آب ديونيزه شده به مقدار لازم افزايش داده و نيم ساعت مخلوط مي كنند.
• نمونه اي از شربت به دست آمده براي آزمايش به آزمايشگاه ارسال مي شود.
• بعد از تاييد آزمايشگاه كنترل، از نظر شيميايي و فيزيكي شربت به تانك ذخيره فيلتر مي شود.
• شربت به دست آمده آماده پر شدن در شيشه هاي 60 ميلي ليتري است.

ب- روش ساخت قطره ويتامين A+D

• به مقدار لازم آب مقطر را در تانك ساخت جوشانده و پس از سرد شدن تا دماي 60 درجه سديم ساخارين را در آن حل مي كنند.
• ميتيل پارابن و پروپيل پارابن را داخل گليسيرين حل نموده و محلول حاصل را به تانك ساخت اضافه مي كنند.
• پلي سوربات را تا دماي 60-50 درجه گرم كرده و ويتامين A و D را به آن اضافه نموده حاصل بدست آمده را به تانك ساخت اضافه مي كنند.
• PH محلول به دست آمده در تانك ساخت را كنترل مي كنند.
• رنگ هاي خوراكي را در مقدار 10 ليتر آب حل نموده و به محلول بالا اضافه مي كنند.
• اسانس پيچ فلاور را در پروپيلن گليكول حل نموده، به تانك ساخت اضافه كرده، نيم ساعت به هم مي زنند.
• با آب مقطر حجم داخل تانك را به ميزان لازم افزايش مي دهند.
• PH محلول بدست آمده را مجدداً كنترل مي كنند.
• توسط آزمايشگاه نمونه برداري صورت مي گيرد.
• پس از تاييد آزمايشگاه كنترل، محلول بدست آمده را فيلتر و به تانك ساخت منتقل كرده و زير گاز ازت نگهداري مي كنند.

ج- روش ساخت قرص الومينيوم MG

• مانيتول و نشاسته را از مش 40 رد كرده با آلومينيوم هايدروكسايد و منيزيوم هايدروكسايد در ميكسر مخلوط مي كنند.
• آب را به اندازه لازم جوشانده و مقدار معيني شكر به آن اضافه كرده و تا حد جوش حرارت مي دهند. سديم ساخارين را در كمي شربت حل و به آن اضافه مي كنند. همچنين به مقدار لازم نشاسته را در آب حل كرده به مواد بالا اضافه مي كنند تا چسب شربت آماده شود. ماده بدست آمده را در حرارت 40 درجه گرانول تهيه مي كنند و آنرا به مدت يك شب خشك مي كنند.
• به مقدار معين نشاسته استريل و منيزيوم استئارات را از مش 40 رد كرده و منتول را در الكل حل كرده پودر حاصل را از مش 12 رد كرده و به مدت نيم ساعت بلند مي نمايند.

د- روش ساخت كپسول ترامادول 50 ميلي گرم

• مواد اوليه ترامادول هايدروكلرايد، نشاسته، لاكتوز و سلولز ميكروكريستالين را از مش 60 دستگاه اوسيلاتور عبور داده و مخلوط مي كنند.
• تالك، منيزيوم استئارات، كلوئيدال سيليكون دي اكسايد، سديم لوريل سولفات و سديم استارچ گليكولات را از مش 60 دستگاه اوسيلاتور عبور داده و به مخلوط كن منتقل مي كنند.
• محتويات مخلوط كن را به مدت 45 دقيقه مخلوط مي كنند و پس از تخليه در ظروف سربسته، نمونه برداري كرده و پس از انجام آزمايشات لازم و تاييد آزمايشگاه در كپسولهاي سايز 2 پر مي كنند.

پايان نامه روان شناسي ورزش

روان شناسي ورزش

مقدمه:

اشاره به موقعيت قابل ملاحظه اي كه ورزش در جوامع كنوني ما بدست آورده امري پيش پاافتاده است. پخش تلويزيوني مسابقات بزرگ، خصوصاً بازي هاي المپيك «جهاني» قوتبال و مسابقات كلاسيك تنيس كه با جلب نظر تماشاچيان بعد جهاني به آن بخشيده و در هر نقطه اي از دنيا قابل مشاهده است، چون در هيچ زمينه ديگري چيزي شبيه آن پيدا نمي شود. نشانه بعد اجتماعي چشمگير پديده ورزش مي باشد. زمين ورزش شايد تنها مركز ثقل انساني به شمار مي رود. همانطوري كه ورزش كردن هم روز به روز در حال توسعه مي باشد.

 با اين حال در ازاي چنين ذوق و شوق عمومي به نظر مي رسد كه مطالعه علمي ورزش فوق العاده به تأخير افتاده است. اين امر هم درباره ورزش صدق مي كند و هم در مورد بازي. بازي مدتهاي مديدي به عنوان تفريح و سرگرمي بي هدف و بي معني تلقي مي گرديد.

جامعه به چشم بدگماني و بي اعتمادي به آن مي نگريست زيرا نوعي فعاليت و كار غير توليدي و بي ثمر به شمار مي رفت. مطالعه و بررسي برخي بازيهاي گروهي، يعني بازيهاييي كه تصادف و شانس در آن دخالت دارند، يعني بازيهاي ديگر با موانع مذهبي برخورد كرده مي كرد. زيرا چنين تصور مي شد كه بخت و اقبال تابع قوانين الهي نيست و لذا مطالعه علمي در اين قسمت با تأخير انجام شد تا وقتي كه تحقيقات پاسكال انجام گرفت و نامه هايي كه او با فرما مبادله كرد منتشر شد. كه نتيجه اين چنين تحقيقاتي نياز به تذكر ندارد. مطالعه علمي ورزش هم با موانعي برخورد مي كند كه مطالعه بازي با آن مواجه بوده است. حتي مي توان گفت كه موانع ديگري هم بر آن افزوده شده است. مسئولان ورزشي تا مدتهاي مديد به اين نوع مطالعه و تحقيق روي خوش نشان نمي دادند و هدفشان قبل از هر چيزي اين بود كه به عنوان مردان عمل مردان زمين ورزش معرفي شوند. مربيان ورزشي هم تا قبل از اينكه بعضي از آنان براي كمك به طرف اهل علم برگردند سكوت برگزيدند. بعد از جنگ جهاني دوم مسأله اعتلاي درجه مهارت و مربي گري عقاليي تري داشته باشند. فيزيولوژيست ها اولين كساني بودند كه توانستند به درخواست مربيان جواب مثبت دهند. پيشرفت نسبي بيولوژي ورزشي نشانه اي از اين امر است زيرا با توجه به خطرناك بودن فعاليت هاي ورزشزي پزشكان خيلي زود در زمين هاي ورزشي حضور پيدا كردند. مشاهداتي كه پزشكان مذكور بعمل آوردند اساس رشته اي عملي را پايه ريزي كرد كه در حال حاضر مي تواند توصيه هاي مقتضي و مناسبي در اختيار مربيان روزشي قرار دهد.

 ولي اخيراً مربيان ورزشي متوجه شده اند كه مهارت ورزشي در عين حال به عوامل مختلف رواني نيز بستگي دارد. در نتيجه سعي مي كنند به تجزيه و تحليل هاي شخصي دست بزنند كه مبتني بر استنباط خودشان مي باشد. ولي بعضي از مربيان معتقدند كه در اين زمينه متخصصين بهتر مي توانند به آنها كمك كنند.

  در كشورهاي خارجي خصوصاً در ممالكي كه علاقه دارند ورزشكان برگزيده اي كه به مسابقات بين المللي مي فرستند در صف اول ورزش بين الملل قرار گيرند خيلي وقت است كه روان شناسي ورزش ريشه گرفته و جا افتاده است.

  به اين ترتيب، اين رشته جديد به عنوان رشته اي مستقل از علوم علمي شناخته شده است. كنگره هاي جهاني و قاره اي كه متخصصين امر نتايج تحقيقات و مطالعات خود را در آنجا ارائه مي دهند، نه تنها يكي بعد از ديگري تشكيل مي شود بلكه هيأت علمي مخصوص ورزش نيز در حال شكل گيري است.

  اين كتاب، به تاريخچه روان شناسي ورزش، اهداف آن، و زبده نتايج بدست آمد در اي رشته مي پردازد.

ريموند توماس

فصل اول

تاريخچه و پيدايش روان شناسي ورزش

وقتي مؤلفي بخواهد تاريخچه يكي از علوم را دوباره مطرح كند، ممكن است ريشه هاي مطالعه آن علم را در نزد فلاسفه يونان پيدا كند. ولي بايد قبول كرد كه در اين صورت خيلي دير ميتوان به نتيجه رسيد. در واقع لازم است مشخص شود كه محدود كردن ميدان مطالعه اي كه فرضيه هايي در آن باره مطرح شده يا مشاهدات و تجارب سيستماتيكي در آن مورد ساخته و پرداخته شده است، در موضوع و مطلب مورد نظر چه تأثيري مي تواند داشته باشد.

 اگر چه ارسطو به مطالعه حيات روح پرداخته است، با اين حال روان شناسي علمي فقط از قرن نوزدهم آغاز شده و روان شناسي ورزش كه يكي از موارد استعمال خاص آن را تشكيل مي دهد، نمي تواند از سابقه بيشتري برخوردار باشد. هر چند كه فلاسفه يونان از بحث دربازه بازي هايي كه در المپ، دلف يا كورنت جريان داشت، غافل نبوده اند.

   در نظر داشته باشيم كه مي توان ملاحظه كرد كه مطالعات اوليه بعضي رشته هاي روان شناسي با مطالعات روان شناسي ورزش همزما و منطبق است. به اين ترتيب، متخصصين امر درباره تثبيت اساس روان شناسي اجتماعي تجربي در سال 1898 با تحقيقات نورمان تريپلت آمريكايي متفق القول هستند. وي در اين دوره به مطالعه اي مي پرداخته كه به تأثير حضور تماشاچي در نتيجه مسابقه يك فرد مربوط مي شود. تريپلت بعد از مشاهده آماده سازي دوچرخه سواران و بعد از اينكه متوجه شد زمان لازم براي طي همان فاصله برحسب حضور يا عدم حضور ساير شركت كنندگان و مربي فرق مي كند آيا حضور افراد يك تيم معين بعنوان رقيب بدون آنكه وجود مسابقه مطرح باشد اثري در نتيجه مسابقه مي گذارد؟ اين اولين علم است (از جمله رفاه اجتماعي) كه تأثير مشاركت در عمل و حضور همزمان ديگران با توجه به آن مورد مطالعه قرار گرفته مي توان در تاريخ روان شناسي ورزش ثبت كرد. ولي در واقع بهتر است در نظر گرفته شود كه اين رشته موقعي بوجود مي آيد كه محققي دقيقاً قسمت ورزشي مورد نظرش باشد و تصميم بگيرد روش ها و ابزار كار روان شناسي را در آن بكار مي برد.

 در دوران جديد، تحقيقات رواني يا تربيتي درباره ورزش بدون شك فراموش نشده است. از جمله، كوبرتن، احيا كننده بازيهاي المپيك در تمرينات تربيت بدني رقابت آميز شاهد نوعي تأثير رواني و تربيتي بوده است. مقاله اي كه در اين باب نوشته سرشار از تأئيدات كلي است بدون انگيزه هاي دقيق فعلي و به صورتي كه در بعضي از آثار امروزي هم نمونه اش به چشم مي خورد. وي در كتاب تعليم و تربيت ورزشي چنين مي نويسد:

«بزرگترين خدمتي كه ورزشي مي تواند به جوانان بكند عبارت است از بي خبري بلكه در بي تفاوتي نسبت به آنچه كه بيداري نوعي احساس زودرس را تهديد مي كند». وي معتقد است كه: «تفكر و قضاوت كه در صورت تمرين ثمر بخش ترند، نمي توانند از اين نكته غافل باشند كه نه تنها فرد ورزشي هر لحظه براي ارزيابي و مسابقه و مقايسه فراخوانده مي شود، بلكه اين عمليات بايد در وجود او با سرعت هر چه تمامتر انجام شود. زيرا سرعت تصميم گيري تقريباً هميشه اساس حركت ورزشي به حساب مي آيد».

 اگر اين چند نقل قولي كه اشاره كرديم نشانه جنبه دوگماتيك ادعاي كوبرتن مي باشد، ضرورت زمينه رواني كار ورزشي را چندان بي اهميت تلقي نمي كند.

همانطوري كه در مقدمه كوتاه اشاره شد، پزشكان، پيشروان علمي قلمرو ورزشي بوده اند. خيلي منطقي بود كه اين گروه ضمن مطالعه بيولوژيك قهرمان به جنبه رواني او هم علاقمند شود. اولين كنگره جهاني در رابطه نقش ورزش در اجتماع در سال 1965، در رم به همت همين پزشكان تشكيل شد.

مسئولين انستيتوهاي تربيت بدني به منظور تأمين دروس تعليم و تربيت روان شناسي اغلب از فلاسفه استمداد كرده اند. اين امر نشان مي دهد كه فلاسفه پرچمدار روان شناسي ورزش بوده اند.

 معلمين تربيت بدني با توجه به شغل و حرفه خود مجبورند به مسائل رواني كه فعاليت ورزشي مطرح مي كند توجه داشته باشند. ممالكي كه داراي دوره مخصوص ديپلم دانشگاهي تربيت بدني مي باشند. از جمله آمريكا به ناچار در پي ريزي نقش ورزش درجامعه شريك و سهيم مي باشند.

  ولي اگر پزشكان، فلاسفه و معلمين تربيت بدني خيلي زود به كاربرد قلمرو روان شناسي در ورزش علاقه مند شدند، با اين حال كسي كه به عنوان بنيانگذار نقش ورزش در ممالك معروف شده يكي از متخصصين اين رشته يعني كولمن گرفيت مي باشد.

  گريفيت متولد سال 1893، موفق شده درجه دكتراي خود را در سال 1920 از دانشگاه ايلينويز اخذ كند. وي كه به مطالعه علمي ورزش عشق مي ورزيد، با مطالعه كار مربيان و خصوصاً مربيان فوتبال بسكتبال آمريكايي شروع كرد. وقتي به رياست «آزمايشگاه تحقيقاتي ورزش» كه به خاطر وي ايجاد شده بود منصوب شد مقالات فراواني خصوصاً در «آتلتيك حورنال» نوشت. ولي در عين حال به چاپ و انتشار يادداشت مربوط به تحقيقات خود در مجلات علوم تربيتي و روان شناسي پرداخت.

وي سه بخش از مطالعات خود، يعني امكانات رواني- حركتي آموزش و مقدار كمي نيز به عوامل مؤثر درشخصيت علاقه مند شد. به خاطر ضرورت كار و تحقيقاتش تست و وسايل مخصوصي از قبيل «تست هاي بسبال» يا «دستگاه زمان واكنش بار عضلاني» را درست كرد.

   گريفت خصوصاً به عنوان مؤلف دو كتاب روان شناسي ورزش يكي به نام «روانشناسي داوري» كه در سال 1926 چاپ شد و ديگري به نام «روان شناسي و پهلواني» كه دو سال بعد چاپ و انتشار داده معروف است. وي همچنين كتابهايي در روان شناسي عمومي نوشته است. از قبيل: مقدمه اي بر روان شناسي عمومي، 1928 تربيتي، 1935 روان شناسي كاربردي در آموزش و يادگيري، 1939 و روزش به علت فقدان بودجه در سال 1932 تعطيلشد. بعد گريفيت به تدريس روان شناسي تربيتي پرداخت ولي به كار تحققاتي خود در محيط ورزشي تا مرگ خود، در سال1966، ادامه داد.

   بعد از سال 1930 تحقيقات مربوط به وجود ورزش در جامعه سراسر جهان توسعه يافت. چند مجله مخصوص علوم عملي كه داراي كاربرد ورزشي بودند، از جمله مجله Research Quarterly ، به توسعه و گسترش موارد استعمال تحرك و ورزش كمك كردند.

  در مرحله اولي كه به دوره قبل از جنگ جهاني دوم جهاني مربوط مي شود بحث رواني ورزش، در انستيتو هاي تربيت بدني مثلاً در فرانسه در IRCPS ها صورت گرفت و متخصصين امر خصوصاً به تأثير تمرينات بدني در انسان علاقه مند شدند.

  بعد از جنگ جهاني دوم تحقيقات مربوط به روان شناسي ورزش در دانشگاهها و مراكز ورزشي انجام شده است. بيشتر اين تحقيقات در مرحله اول به روان شناسي تربيت بدني و در مرحله دوم به روانشناسي ورزش مربوط بود. اين وضع دقيقاً در مورد ممالك اروپايي صدق مي كند.

 جنگ جهاني دوم متخاصمين را به تحقيقات عميق و كارهاي جدي مطالعاتي وادار كرد. در حالي كه مساعي انتخاب افراد نظامي در جنگ جهاني اول به تست هاي فيزيولوژيك مربوط بود در جنگ جهان دوم مطالعات و تحقيقات مربوط به پرسنل نظامي به طرف چگونگي ورزش سوق داده شد. به عنوان مثال: خوانندگان محترم خود از اهميت كارها و تحقيقاتي كه در اين دوره به وسيله متخصصين آمريكايي در روان شناسي اجتماعي صورت گرفته است آگاه مي باشند. آنچه مربوط به زمينه مورد نظر ما است تحقيقات عبرت انگيز و نمونه روان شناسي امريكايي ادوين فلايشمن است. فلايشومن از طرف ارتش آمريكا مأمور شد خلبانان هواپيما را انتخاب كند. وي وسايل و ابزاري ساخت و تست هاي مخصوصي درست كرد و به مطالعه نظري مهمي پرداخت كه سبب شناخت مهارت ها و استعداهاي افراد مي گردد. به نظر وي مهارت افراد شامل صلاحيت آنان در انجام كارهاي ويژه و استعداد افراد شامل خصوصياتي كلي تر و عمومي تري است كه به توارث بستگي دارد و معرف نوعي ثبات فرد در دوره اي است كه كم كم به مرحله بلوغ نزديك تر مي شود.

مقاله تعادل انرژي فعاليت بدني و چاقي در كودكان

تعادل انرژي، فعاليت بدني و چاقي در كودكان

مقدمه

فعاليت هاي ساكن مانند نگاه كردن تلويزيون و كار با رايانه وقت زيادي از كودكان را به خود اختصاص مي دهند. آنچه مسلم است، فعاليت ورزشي يك رفتار سالم در طول دوره كودكي و نوجواني است و در رفتارهاي سالم آينده اهميت حياتي خواهد داشت.

اطلاعات موجود نشان مي دهند حدود 26 درصد از كودكان دختر و 17  درصد از كودكان پسر در ايالات متحده، بيش از دوبار در هفته فعاليت ورزشي شديد ندارند. به هر حال اين آمار در كشورهاي در حال توسعه شرايط بدتري دارد.

بسياري از مطالعات نشان داده اند كه كاهش فعاليت بدني يكي از دلايل اصلي چاقي كودكان است. يعني افزايش فعاليت هاي بدني اوقات فراغت، با كاهش شاخص توده بدني همراه است. بنابراين به نظر مي رسد كه در كودكان پيش دبستاني ميزان افزايش وزن ميتواند از طريق شركت در فعاليت هاي بدني تنظيم شود. البته موضوع پيچيده تر از اين است، زيرا تمام مطالعات اين يافته ها را تأئيد نكرده اند و به نظر مي رسد موارد ديگري نيز در تنظيم وزن بدن دخالت دارند.

در مقاله حاضر، با بررسي سطوح فعاليت بدني در كودكان به نقش فعاليت بدني در تعادل انرژي اشاره مي شود و تركيب فعاليت هاي بدني و تغيير رفتار هاي تغذيه اي بعنوان مهمترين عامل در كنترل چاقي توجه ويژه خواهد شد.

سطوح فعاليت بدني در كودكان

اطلاعات موجود نشان ميدهند، حدود كودكان امريكايي از سطح فعاليت بدني كم تراز حد طبيعي برخوردارند. در مطالعات متعددي كه هزينه انرژي و سطح فعاليت بدني كودكان پيش دبستاني تا دوره بلوغ را بررسي كرده اند؛ اين موضوع مورد تأئيد قرارگرفته است. در يك مطالعه، هزينه انرژي فعاليت بدني كودكان سفيدپوست 5 ساله، تنها در حدود  درصد كل هزينه انرژي مصرفي برآورد شده كه سطوح كم فعاليت بدني در اين گروه نشان ميدهد. مطالعات ديگري نيز اين موضوع را تأئيد كرده اند كه در كودكان يك تا شش ساله، كل هزينة انرژي مصرفي روزانه، حدود 20 درصد كمتر از مقادير متداول است اين كاهش احتمالاً با تغيير در سطح فعاليت بدني ارتباطدارد. همين وضعيت در مورد كودكان مسن تر( شش تا سيزده سال) نيز گزارش شده است؛ البته هزينة انرژي مربوط به فعاليت بدني آنها بيشتر از كودكان خردسال است. بنابراين به نظر مي رسد، كودكان خردسال سطوح فعاليت بدني پائين تري نسبت به كودكان مسن تر يا نوجوان دارند.

فعاليت بدني و تعادل انرژي

تعادل انرژي هنگامي به دست مي آيد كه انرژي دريافتي و انرژي مصرفي برابر باشند. در صورت عدم تعادل انرژي، اختلالاتي در بدن ايجاد مي شوند كه عوارض ظاهري، بارزترين آنهاست. براي مثال، هنگامي كه مقدار انرژي دريافتي از مقدار انرژي مصرفي بيشتر باشد، اضافه وزن چاقي آشكارترين پيامد هاي اين وضعيت خواهند بود.

انرژي مصرفي بدن متشكل از متابوليسم پايه اثر گرماي مواد غذايي و انرژي مربوط به فعاليت بدني است. بطور كلي در حالت استراحت، ميزان انرژي مصرفي در بخش متابوليسم پايه حدود 60 تا 70 درصد كل انرژي مصرفي است، در صورتي كه اثر حرارتي مواد غذايي حدود 10 درصد و بخش مربوط به فعاليت بدني 20 تا 30  درصد است.

بطوركلي افرادي كه داراي متابوليسم استراحتي پائين هستند در معرض خطر افزايش وزن قرار دارند و برعكس، كساني كه انرژي  مصرفي بالايي دربخش فعاليت بدني دارند، در معرض خطر كمتري براي ابتلاء به اضافه وزن قرار دارند. بنابراين به نظر مي رسد، فعاليت بدني عاملي كليدي در معادله تعادل انرژي است.

شولز و شولر[1]: رابطه منفي معني داري را بين سطح فعاليت بدني و چاقي بدن نشان دادند. اين موضوع نشان مي دهد كه سطح پائين فعاليت بدني عامل تسهيل كننده چاقي است. به هر حال اين نكته كه هزينه انرژي، تعيين كنندة چاقي است، هنوز در هاله اي از ابهام قرار دارد. براي مثال، روبرت[2]و همكاران كل هزينه انرژي 18 كودك با مادران چاق را پائين تر از كودكاني كه مادر آن وزن طبيعي داشتند، گزارش كردند البته اين يافته در دو مطالعه ديگركه اخيراً روي كودكان داراي مادران چاق انجام گرفت. تأئيد نشد.

در يك پژوهش نسبتاً جامع، 292 كودك پيش دبستاني در يك برنامه ورزشي شامل پياده روي صبحگاهي، به اضافة سه جلسة 30 دقيقه اي فعاليت هاي موزون هوازي در هفته شركت كردند. پس از 30   هفته تمرين،  گروهي كه اين فعاليت را انجام مي دادند كاهش قابل توجهي در شاخص هاي چاقي نشان دادند.

مطالعات انجام گرفته در سنين بالاتر نيز اطلاعات كم و بيش مشابهي را ارائه كرده اند. براي مثال در پژوهشي روي كودكان چاق هشت تا دوازده ساله،پس از چهار ماه تمرين جسماني و كاهش رفتارهاي كم تحرك، كاهش وزن و كاهش درصد چربي، مشاهده شد اين پژوهشگران ضمن تأئيد فعاليت بدني بر تعادل وزن ادعا كرده اند، گنجاندن فعاليت بدني در برنامه روزانه كودكان داراي خطر بالا مي تواند سودمنديهايي داشته باشد كه حداقل شش ماه پس از قطع فعاليت نيز باقي مي مانند.

درمطالعه جامعي كه با هدف تغيير برنامه هاي تربيت بدني مدرسه ها انجام گرفت، تعداد 442 كودك از 18 مدرسه ابتدايي كه حداقل داراي دو عامل خطرزاي تندرستي

( توان هوازي پائين و چاقي با كلسترول بالا) بودند، انتخاب شدند. برنامة فعاليت بدني شامل فعاليت هاي هوازي بود كه سه بار در هفته انجام مي شد. نتيجة پژوهش كاهش اندكي را در چربي نشان داد.

 به هر حال همانطور كه اشاره شد تمام پژوهش هايي كه به نوعي فعاليت بدني كودكان را افزايش داده اند، نتوانسته اند كه در تغيير تركيب بدني اين افراد موفق باشند.

براي مثال، در پژوهشي كه روي 955دانش آموز ابتدايي به مدت2 سال انجام گرفت. پس از اين مدت تغيير معني داري در كل چربي بدن گروه تجربي مشاهه شد همچنين در يك مطالعه مقايسه اي تفاوتي درشاخص توده بدن(BMI )كودكاني كه داري سطوح فعاليت بدني بالاتري نسبت به كودكان گروه گواه بودند، مشاهده نشد.

رولند و بوياجين[3] 24 دختر و پسر 9/10 تا 8/12 ساله  را كه بمنظور بهبود آمادگي  هوازي در يك برنامة ورزشي شركت كرده بودند مورد مطالعه قرار دادند. اين كودكان 30 دقيقه فعاليت هوازي را سه بار در هفته به مدت 12 هفته انجام دادند. اين برنامه جايگزين كلاس تربيت بدني عادي آنها شده بود و شامل دويدن، فعاليت هاي موزون، بالارفتن از پله،  طناب زدن، بسكتبال، و ديگ ربازي هاي هوازي بود. پس از تمرين، هيچ تغييري در چربي زيرپوستي مشاهده نشد،ولي توان هوازي به ميزان 5/6 درصد افزايش يافت. يعني با وجود تغيير آمادگي هوازي، تركيب بدني هيچ تغييري نكرد.

بنابراين به نظر مي رسد كه هزينه ي انرژي مربوط به فعاليت بدني تا حدي مي تواند در توسعه چاقي كودكان نقش داشته باشند، اما موارد ديگري نيز در اين پديده سهيم هستند.

اثر تركيبي فعاليت بدني و رژيم غذايي براي چاقي

در مطالعه اي كودكان چاقي مدت 12 هفته در معرض يك برنامة ورزشي استقامتي و رژيم غذايي قرار گرفتند. در اين مطالعه، انرژي دريافتي پنج كودك به ميزان 500 تا 600 كيلوكالري در روز به مدت 12 هفته كاهش يافت. يك برنامه پياده وري پنج روز در هفته طي شش هفته در انتهاي اين دوره آغاز شد. كودكان در اين برنامه مقدار قابل توجهي ( كيلوگرم) از وزن خود را از دست داده اند. بنابراين به نظر مي رسد،تركيب برنامه هاي ورزشي، همراه با رژيم غذايي و تكنيك هاي رفتاري دركودكان و نوجوانان چاق عامل تعيين كننده اي است اپستين[4] و همكاران در يك مطالعة طولاني مدت 10 ساله كودكان چاق شش تا دوازه ساله را مورد مطالعه قرار دادند. برنامه مورد استفاده در اين پژوهش شامل يك رژيم غذايي، برنامه ورزشي هوازي و مداخله هاي رفتاري بود. افراد مورد مطالعه به سه گروه تقسيم شدند:

گروه اول كودكاني بودند كه والدين آنها نيز در طرح شركت كردند و تقويت كنندة رفتار هاي مثبت بودند. گروه دوم كودكاني بودند كه والدين آنها در جريان شركت فرزندان در برنامه ها نبودند و گروه سوم گروه گواه بود. پيگيري پنج و ده ساله، 2/11  درصد كاهش اضافه وزن در گروه اول و5/7 درصد در گروه دوم در مقايسه با گروه گواه را نشان داد.

خلاصه

ادبيات پژوهشي دراين مورد كه حفظ وزن و تركيب بدن از لحاظ پيامد هاي تندرستي براي كودكان بسيار اهميت دارد، يك توافق نظر كلي را نشان مي دهند. به همين علت، روشهاي متفاوتي در مراكز بهداشتي، مدرسه ها، و خانه ها بكار گرفته شده اند. به هر حال اثرات رشد و بلوغ بر پيامد هاي به دست آمده همچنين نداشتن تعريف روشن از مدت و شدت فعاليت بدني مطلوب دست يافتن به نتيجه گيري قطعي را مشكل ساخته است. با توجه به اين موضوع و با درنظر گرفتن روش اندازه گيري چاقي و همينطور برنامه ورزشي( نوع، شدت ومدت) تفسير يافته ها را مشكل مي كند. بهرحال به نظر مي رسد اين مورد توافق كلي وجود دارد كه فعاليت بدني مي تواند تركيب بدني را تا حدودي بهبود بخشد و زماني اين اثر افزايش خواهد يافت كه با تغيير رفتارهاي تغذيه اي همراه باشد .

انعطاف پذيري بعنوان يك مسأله مهم هنوز در صنعت ورزش همراه با عقايد گوناگون باقي مانده است در اين باره سئوالات زيادي در ذهن مربيان و وا لدين وجود دارند؛ از جمله يك ورزشكار بايد چه نوع انعطاف پذيري، در كجا و براي چه مدتي داشته باشد؟ موضوع مهم و حياتي كه در مورد اين مسأله مبهم وجود دارد اين است كه ورزشكاارن جوان چگونه تمرينات انعطاف پذيري را با توجه به گروه سني خود انجام دهند. در اين مقاله ممكن است به تمامي سئوالات شما در اين زمينه جواب داده نشود. اما سعي شده است درباره بعضي از نكات كليدي، اطلاعاتي به شما داده شود.

آنچه در مورد انعطاف پذيري موجب سردرگمي ما مي شود  اين است كه از آن بعنوان يك ابزاري براي ارزيابي استفاده مي كنيم. آزمون« نشستن و رساندن[5]»دستها به سمت جلو» غالباً در تمامي برنامه هاي ارزيابي انعطاف پذيري قبل از تمرين گنجانده مي شود. بسياري از مربيان و تمرين دهندگان تيمها اظهار داشته اند، اين آزمون يك ارزيابي غيرمستقيم انعطاف پذيري است وتصوير واقعي و دقيقي از توانايي يك ورزشكار ارائه نمي دهد. اين امر، همچنين به ما اجازة ارزيابي هيچگونه كيفيت ديناميكي مهم را نميدهد، زيرا انعطاف پذيري ايستا كاملاً از انعطاف پذيري ديناميكي متفاوت است و در ورزش مورد دوم بسيار مهمتر و حياتي به نظر مي رسد. ميزان انعطاف پذيري يك مفصل، يا سفتي يا نرمي عضلاني كه روي آن مفصل عمل مي كنند تعيين نمي شود.درحاليكه كشساني عضله از ويژگيهاي كليدي انعطاف پذيري است اما كشساني ليگامنت هاي مرتبط و حتي وضعيت احساس فرد نيز مهم است بعلاوه طول فيزيك عضله ميتواند نقش عمده اي در تعيين انعطاف پذيري با دامنة كامل حركتي داشته باشد. طول عضله مفصل عمدتاً از طريق وراثت تعيين مي شود و مي تواند بطور مثبتي تحت تأثير تمرينات قدرتي قرار گيرد. اين  موضوع با نظرية نادرستي كه بيان مي دارد:« تمرينات قدرتي يا هرگونه تمرين مقاومتي عامل بازدارنده انعطاف پذيري است»در تضاد است.

علاوه بر اين، همچنان كه كشساني عضله با افزايش سن كاهش مي يابد( اين امر را عموماً همه ما بعنوان يك واقعيت قبول داريم)، تمرينات قدرتي مي تواند بطور مثبتي روي آن تأثير بگذارد.

تمرينات قدرتي اثر مثبتي روي انعطاف پذيري و نرمي عضلات مي گذارد. در حقيقتف هنگام تمرين با ورزشكاران جوان روشهاي كشش استاتيكي پايه اي مي توانند موجب افزايش طول ليگامنت و نهايتاً ناپايداري مفصل شوند. اين امر به ساختار ضعيف و افزايش وابستگي عضلات، براي پايداري مفصل منجر مي  گردد. تمرينات قدرتي و انعطاف پذيري( دامنه كل حركتي) بايد همزمان با هم و بمنظور توسعه مطلوب و جلوگيري از آسيب انجام شوند. در مورد ورزشكاران جوان، انعطاف پذيري بايد مطابق با رشدشان توسعه يابد و تمرين، نوع، تواتر و مدت زمان آن نيز مطابق باسن آنها صورت پذيرد.

سنين 6 تا 10 ساله

در اين سنين، جنبش پذيري مفصل لگن و شانه كاهش مي يابد. تمرينات پويا با دامنه كامل حركتي براي اين دو مفصل( چرخشها و بالابردن در جهات متفاوت) از نيازهاي اين دوره است. ستون فقرات در سن هشت تا نه سالگي به حداكثر انعطاف پذيري خود مي رسد و مي توان فراتر از حد معمولي دامنه كامل حركتي آن را افزايش داد. اما اين امر غيرضروري، و بالقوه خطرناك است. تمرينات كششي ايستا را نبايد با اين گروه سني انجام داد. زيرا آنها به دليل تحريك پذيري بيشتر سيستم عصبي نسبت به بازدارندگي آن، نمي توانند اين نوع كشش را به درستي اجرا كنند آنها قادر نيستند بمنظور اطمينان از سلامتي و تأثير مطلوب اين كشش باز خورد مناسبي از بدن خود كسب كنند. بعلاوه اين گروه سني نبايد كشش هاي ايزومتريكي( همانند تمريناتي كه در يوگا استفاده مي شوند) را بطور كامل انجام دهند. اين نوع تمرينات كشش ممكن است وضعيت انقباض عضله را در حالت استراحت افزايش دهد كه اين امر به نوبة خود مي تواند، روي مهارت حركتي وهمآهنگي اثرمنفي بگذارد. بخاطر داشته باشيد كه در آمادگي جسماني، هر روز اطلاعات جديدي ارائه مي شود، با اين حال فيزيولوژي انسان همان چيزي است كه قبلاً بوده ات. يوگا در جاي خود داراي ارزش است اما همآهنگي  و حركت مهمتري بخش تمريني بدني براي اين گروه سني است.

سنين 10 تا 13 ساله

رشد توده بدن بچه ها در اين سنين نسبت به قد سريع تر است و اين امر به افزايش قدرت آنان منجر مي شود. تمرينات انعطاف پذيري را بايد براي اين گروه سني افزايش داد.افزايش در قدرت و تغييرات در تودة بدني مي تواند، با هم تركيب شوند و به عادات هاي بيومكانيكي ضعيفي بينجامد. بدترين وضعيت اين مورد استفاده نكردن از دامنه كلي حركتي در جريان انجام حركت است.

سنين 13تا 15 سال

قد مي تواند بازاي هر ماه ، 5/2 سانتي متر در طول« رشد ناگهاني»[1] افزايش يابد. عضلات و بافت پيوندي حمايتي همانند استخوان بسرعت رشد نمي كند كه ب درد عمومي در كل بدن منجر مي شود. تمرينات انعطاف پذيري مي توانند و بايد تمام نواحي چهارسر، همسترينگ و بويژه عضلات نواحي مهره هاي كمري را در برگيرد. ساختار ضعيف موجب كاهش مهارت حركتي مي شود و علل بالقوه آسيب رشد ناگهاني است. اين امر را مي توان با روشهاي تمرين انعطاف پذيري مناسب محدود كرد.

سن 15 به بالا

از اين مرحله به بعد، زمان شروع اضافه كردن روشهاي ويژه ورزشي تمريناتانعطاف پذيري، به برنامة تمرين ورزشكاران است. انعطاف پذيري بويژه در ورزشكاران جوان، به هيچوجه تنها انجام كشش قبل يا يعد از تمرين نيست.

خستگي چيست و عوارض آن كدامند؟

هرچند خستگي پديده اي است كه عموماً آنرا مي شناسند و در طول روز آنرا احساس مي كنند، ولي همچنان ناشناخته استوانسان همواره درصدد درك علل وقوع خستگي بوده و كوشيده است آن را به تعويق اندازد ويا به سرعت جبران كند. بنابراين، سئوالاتي از قبيل: 1- چه چيزي بخورم تا خستگي ايجاد نشود يا ديرتر ايجاد شود؟ 2- چه فعاليت هايي را انجام ندهم تا خسته نشوم؟3- چقدر استراحت كنم تا خستتگي توليد نشود يا جبران شود؟ 4- آياتفريح خود بر خستگي مي افزايد يا برعكس خستگي راكاهش ميدهد؟ همواره مطرح بوده و هست.

مقاله اهميت ورزش و نقش آن در اجتماع

اهميت ورزش و نقش آن در اجتماع

حركت و جنبش از ويژگيهاي حيات انسان و داراي انگيزه و ريشه اي در سرشت او و عاملي براي رشد و سلامت و نشاط اوست. انسان نيازمند به حركت و ناگزير از حركت است، منع انسان از حركت نه تنها موجب توقف رشد بلكه سبب افسردگي، بروز رفتار ناهنجار و از دست رفتن شور و نشاط زندگي وي مي گردد.

تربيت بدني و ورزش جزء لاينفك تعليم و تربيت و وسيله اي براي رسيدن به سلامت جسمي و روحي نسل جوان است. مفاهيمي مانند تندرستي، بهداشت رشد فردي و اجتماعي وسلامت روحي ارتباط نزديكي با تربيت بدني و ورزش دارد. نگاهي به تاريخ نشان مي دهد كه ملل متمدن جهان همواره به نقش و اهميت ورزش توجه داشته اند و از آن در پرورش جوانان خود و آماده كردن آنها براي مشكلات فردي و اجتماعي استفاده مي كردند. در زندگي و اجتماعي بسياري از جوامع و ملتهاي امروز جهان تربيت بدني و ورزش بخش مهم و جدايي ناپذيري از برنامه هاي كلي تربيت كودكان و جوانان به حساب مي آيد.

اهداف عمده تربيت بدني در تاريخ زندگي انسان عبارت از حفظ سلامت و تعميم بهداشت، رشد و تقويت قواي جسمي، آمادگي براي فعاليتهاي دفاعي، كسب شادابي و نشاط و نيل به موفقيت در وظايف حرفه اي و شغلي بوده است.

در اسلام حفظ بدن از خطرها و آسيبها و تأمين موجبات سلامت و بهداشت آن وظيفه اي الهي است و تضعيف و يا تخدير بدن امري ناروا و مذموم است.

امام سجاد (ع) در رساله حقوق مي فرمايد: « ان لبدنك عليك حقّاً». « بدن تو بر تو حقّي دارد.»  حق آن اين است كه آن را سالم، نيرومند، مقاوم در برابر شدايد و سختيها و در كمال نشاط نگاه داري.

تربيت و تقويت بدن و آمادگي همه جانبه آن مورد توجه اسلام است و در صورتي كه همراه با ذكر و ياد خدا باشد عين عبادت است. برخلاف آنچه بعضي از ناآگاهان مي پندارند ورزش كاري لغو نيست، كار لغو از نظر اسلام گفتار و يا رفتاري است كه در آن فايده اي مشروع و يا عقل پسند وجود نداشته باشد، و ورزش اين چنين نيست. در اسلام به مؤمنان، قوي زيستن و سالم و با نشاط بودن و برخوردار شدن از قدرت تن توصيه مي شود و ازاين رو تربيت بدني و ورزش بايد جزئي از برنامه زندگي و بخشي از مراحل آموزش و پرورش هر مسلمان قرار گيرد. هدف غايي تربيت بدني و ورزش از ديدگاه اسلام، تأمين سلامت و بهداشت بدن و تقويت و رشد آن و در نتيجه حركت به سوي كمال است. در جامعه اسلامي ورزش وسيله بسيار مؤثر و شيوه اي پسنديده براي رسيدن به اهداف زير است:

اهداف تربيت بدني و ورزش

1-هدفهاي بهداشتي و تندرستي:

-تأمين سلامت و بهداشت بدن و تجهيز آن در برابر عوارض و بيماريها؛

-تأمين و تسهيل شرايط رشد و تقويت بدن در حد امكان و توان ورعايت جنبه اعتدال در آن؛

-ايجاد ورزيدگي و هماهنگي در بين اعضا و اندامها به منظور برخوردار شدن از قدرت، سرعت، چابكي و مهارت؛

-ايجاد مقاومت و افزايش ميزان تحمل و عادت دادن آدمي به صبر و استقامت در برابر شدايد و سختيها؛

-دستيابي به قدرت ضبط ارادي اعضاي بدن و به كار انداختن ارادي آنها؛

-بازسازي و نوتواني بدن به منظور رفع نقايص جسمي و نارساييهاي فيزيكي و افزايش ميزان كارآيي آن.

2-هدفهاي پرورشي و اخلاقي

-پرورش روان و ايجاد زمينه براي استقلال شخصيت، سعه صدر، همت بلند، ايثار و فداكاري؛

-دستيابي به مراتب قوت قلب، جرأت و شهامت، استقامت و پايداري و تقويت روحيه؛

-رشد و پرورش، رغبتهاي مثبت و جهت دهي آنها به سوي خير و كمال؛

-توجه به كرامت و والايي خودو خويشنداري در برابر نابسامانيها و مفسده ها؛

-شناخت مسئوليتهاي انساني و اسلامي وسعي در انجام دادن هرچه بهتر تكاليف و وظايف خود؛

-افزايش توان و قدرت تصميم گيري سريع، عادلانه، اقتصادي و مشروع؛

-رشد و پرورش توجه و دقت، مقايسه و تشخيص و جهت دادن به آنها؛

-خودداري از پذيرش تحميلي افكار و عقايد مذموم و ارشاد وهدايت ديگران در صراط مستقيم.

3-هدفهاي رواني و اجتماعي

-تقويت روان و افزايش توانمندي آن در مبارزه با اهواء نفساني و غلبه بر حسادت، خودپسندي و كينه توزي؛

-تعديل عواطف و در ضبط آوردن حالاتي چون خشم، ستيز و ترس و محبت؛

-رفع عوارض روان از نگرانيها، انزواجوييها، يأسها، ترسها؛

-تعديل رقابت و پذيرش اصول و ضوابط معقول در زندگي روزمره؛

-دستيابي به شادابي و نشاط كه همواره براي تداوم و رشد حياط ضروري است؛

-پرورش فرد، هوش و قوه كنجكاوي و ديگر ذخاير وجودي انسان؛

-محقق ساختن امكانات بالقوه موجود در انسانها و بهره مند كردن آنها از ذخاير وجودي خود؛

-شناخت اصول و قانونمنديها و تبعيت از آنها  به هنگام برخوردهاي فردي و اجتماعي؛

-تمرين تشكل و تخرب و تن دادن به سازماندهي و تعاون براي پيشبرد اهداف و عادات به انضباط و دقت در امور.

4-هدفهاي حركتي و مهارتي

-شناخت استعدادهاي حركتي و پرورش و شكوفايي آنها وديگر قابليتهاي فطري و استعدادهاي خدادادي؛

-تمجيد فرهنگي و تقويت حس زيباشناسي درحركات؛

-يادگيري مهارتهاي حركتي و ورزشي و ايجاد هماهنگي عصبي و عضلاني؛

-بهره مند شدن از فعاليتهاي حركتي و جسمي در گذراندن سالم اوقات فراغت.

محتواي ورزش و تربيت بدني درجامعه اسلامي

مطلب ديگر اين است كه محتواي ورزش و تربيت بدني در جامعه اسلامي چه بايد باشد. بديهي است كه محتوا بايد با توجه به اهداف تعيين شود. در اينجا ما هدفها رابا رعايت اختصار برشمرديم. طبيعي است كه با توجه به آنها بايد براي ورزش و تربيت بدني برنامه ريزي كرد. در عين حال بجا خواهد بود كه به مسائل زير نيز اشاره كنيم:

1.بخشي از فعاليتهاي ورزشي جامعه بايد در زمينه رشد و پرورش تن به منظور دفاع از اسلام و جمهوري اسلامي صورت گيرد. از اين رو، تيراندازي، سواري، دو، شنا و ساير ورزشهاي رزمي بخشي از محتواي ورزش را تشكيل مي دهد كه اسلام هم آن را مورد توجه و تأكيد قرارداده است.

2-حركات موزون و طبيعي اعضا و اندامهاي بدن در محيط هاي باز كه در سلامت ورشد بدن مؤثرند و معمولا حركات نرمشي و اصلاحي خوانده مي شوند بخشي ديگري از محتواي ورزش و تربيت بدني را تشكيل مي دهند.

3-شيوه هاي بازسازي و حركات درماني در جهت رفع نقائص حركتي به منظور اصلاح اندامها و استخوان بندي بدن و ترميم نارساييهاي عضلاني-مفصلي. بديهي است كه ورزش و حركات بدني ويژه جانبازان و معلولين نيز در اين بخش قرار مي گيرد.

4-مطالعه و بررسي حركات و مهارتهاي ورزشي از ديدگاه علوم تجربي و انساني محتواي علمي و تربيت بدني و ورزش را تشكيل مي دهد.

5-چون علوم ورزش و تربيت بدني به دستاوردها و يافته هاي ساير علوم از قبيل علوم تندرستي و علوم انساني بستگي دارد از اين رو آثار حركت و فعاليت را مي توان در چهارچوب هر يك از علوم اعم از تجربي و يا انساني مطرح نمود و به بررسي و مطالعه آن پرداخت. به سخن ديگر مباني علوم ورزشي همان اصول و نظريه هائي است كه در رابطه با علوم تربيتي و علوم تندرستي مطرح مي شوند.

پايان نامه كارشناسي ارشد اصلاح نباتات

اصلاح نباتات

                                            فهرست مطالب                                        

فصل اول: مقدمه

مقدمه ------------------------------------------------------------ 2

  فصل دوم: بررسي منابع                

10 كلزا

2-1- خصوصيات كلي وعمومي كلزا---------------------------------------  10  

2-1-1- تاريخچه ومبدا ژنتيكي گياه كلزا------------------------------------ 10

2-1-2- خصوصيات گياه شناسي كلزا-------------------------------------   10

2-1-3- كشت و توليد كلزا--------------------------------------------   11

2-1-4- برداشت كلزا------------------------------------------------   13

2-1-5- ارقام وگونه هاي كلزا------------------------------------------   14

2-1-6- مهمترين گونه هاي جنس براسيكا----------------------------------   16

2-1-7- اهميت اقتصادي وصنغتي كلزا-------------------------------------   17

2-2- اصلاح گياه كلزا------------------------------------------------   18

2-2-1- روشهاي اصلاح كلزا-------------------------------------------   18

2-2-2- اهداف اصلاحي كلزا-------------------------------------------   19

2-3- گياهان هاپلوئيد-------------------------------------------------  20

2-3-1- مزايا و كاربردهاي هاپلوئيدها--------------------------------------  21

2-3-2- مشكلات ومحدوديت هاي هاپلوئيدها--------------------------------  22

2-3-3- روشهاي توليد گياهان هاپلوئيد-------------------------------------  23

2-3-3-1- توليد خود به خودي (روشهاي طبيعي)-----------------------------   23

2-3-3-2- توليد القايي(روشهاي آزمايشگاهي)-------------------------------   24

2-3-3-2-1- آندروژنز(نرزايي)-----------------------------------------   24

2-3-3-2-1-1- كشت بساك-------------------------------------------  25

2-3-3-2-1-2- كشت ميكروسپور---------------------------------------  25

2-3-3-2-2- ژينوژنز(كشت تخمدان وتخمك)-------------------------------  26

2-3-3-2-3- روش حذف كروموزومي-------------------------------------  27

2-4- كشت ميكروسپورهاي جدا گرديده كلزا---------------------------------  28

2-5- عوامل موثر بر رويانزايي ميكروسپورهاي جدا گرديده كلزا--------------------- 29

2-5-1- شرايط رشد، فيزيولوژي و ژنوتيپ گياه مادري--------------------------- 29

2-5-2- اندازه غنچه--------------------------------------------------  32

2-5-3- مراحل تكاملي ميكروسپورها--------------------------------------- 33

2-5-4- تراكم ميكروسپور در محيط كشت-----------------------------------  35

2-5-5- تركيب محيط كشت--------------------------------------------  36

2-5-6- دما-------------------------------------------------------   40

2-6- مكانيسم رويانزايي-----------------------------------------------  43  

2-6-1- مقدمه-----------------------------------------------------   43

2- 6-2- تقسيم قرينه هسته والقائ رويانزايي---------------------------------  45

2-6-3- حوادث چرخه سلولي در طي رويانزايي ميكروسپورها---------------------  47

2-6-4- خانواده هاي ژني درگير با رويانزايي ميكروسپورها در كلزا-----------------    47

2-7- عوامل موثر بر باززايي گياه از رويانهاي هاپلوئيدي كلزا----------------------   48

2-7-1- بلوغ ،مرحله رشد ونمو رويانها------------------------------------   48

2-7-2- اندازه رويانها--------------------------------------- ---------  49  

2-7-3- محيط كشت------------------------------------------------   50

2-7-5- BAP وژيبرليك اسيد-------------------------------------------  50  

2-7-6- استفاده از كاغذ فيلتر در محيط كشت يا زراعي-------------------------  51  

2-7-7- زغال فعال-------------------------------------------------- 51

2 -7-8- تيمار ABA و ابگيري رويانها-------------------------------------  51

2-8-  موارد استفاده از كشت ميكروسپوركلزا--------------------------------  56

2-8-1- اصلاح نباتات و مهندسي ژنتيك-----------------------------------  56

2-8-2- موتا سيون و انتخاب ------------------------------------------  56

2-8-3- كشت ميكروسپوروتكنولوژي  بذر مصنوعي---------------------------  57

2-8-4- سيستم كشت ميكروسپور در مطالعات فيزيولوژيكي و بيوشيميايي------------- 57

2-8-5- استفاده در كشت و امتزاج پروتوپلاستها-----------------------------  57                                                        

 فصل سوم: مواد و روشها                                  

3-1- مواد گياهي-------------------------------------------------- 60  

3-2- كشت بذور-------------------------------------------------- 60

3-3- شرايط اتاق رشد----------------------------------------------   60

3-4- مراقبت هاي زراعي--------------------------------------------   61

3-5- برداشت غنچه ها وتعيين مرحله مناسب ميكروسپورها جهت جنين زايي---------  61

3-6- محيط هاي كشت، ايزولاسيون وباززاييدر كشت ميكروسپورهاي كلزا-----------  62

3-6-1- محيط ايزولاسيون ميكروسپورها----------------------------------  62

3-6-2- محيط كشت ميكروسپورها-------------------------------------   62

3-6-3-1- استريل كردن محيط كشت ميكروسپورهاي كلزا---------------------   62

3-6-4- محيط كشت باززايي ، جنين هاي حاصل از كشت ميكروسپورهاي كلزا-------   63

3-6-5- وسايل مورد نياز جهت كشت ميكروسپورهاي كلزا---------------------   68

3-7- روش انجام آزمايش كشت ميكروسپورهاي كلزا-------------------------   69

3-7-1- برداشت غنچه ها--------------------------------------------   69

3-7-2- استريل كردن غنچه ها-----------------------------------------  69

3-7-3- استخراج ميكروسپورها----------------------------------------- 69

3-7-4- تعيين تراكم ميكروسپورها--------------------------------------- 70

3-8- آزمايشات انجام شده--------------------------------------------  71

3-8-1-مطالعه اثرتراكمهاي مختلف ميكروسپوربرروي جنين زايي ميكروسپورهاي كلزا---- 71

3-8-2- مطالعه باززايي گياه در جنين هايي با اندازه هاي مختلف حاصل از كشت

ميكروسپورهاي كلزا-------------------------------------------------  72

3-8-3- مطالعه اثراستفاده از كاغذ صافي يا كاغذ فيلتردر ميزان ريشه زايي ،ارتفاع گياهچه ها

ودرصد گياهچه هاي نرمال--------------------------------------------- 73

3-8-4- مطالعه  اثر استفاده ازشوك سرمايي  بر روي  درصد تشكيل  گياهچه هاي طبيعي--  74

3-8-5- تعين سطح پلوئيدي گياهچه هاي باززايي شده--------------------------  75

3-9- تجزيه و تحليل داده ها--------------------------------------------  78                      

فصل چهارم:نتايج وبحث    

4-1- جنين زايي ميكروسپورهاي كلزا در تراكمهاي مختلف ميكروسپور در محيط كشت---- 82

4-2- اثراندازه هاي مختلف جنين برروي صفات باززايي جنين هاي حاصل ازكشت

ميكروسپورهاي كلزا--------------------------------------------------  84

4-3- اثراستفاده ازكاغذ صافي يا كاغذ فيلتردر ميزان ريشه زايي ،ارتفاع گياهچه ها

ودرصد گياهچه هاي نرمال--------------------------------------------- 90

4-4- اثر استفاده ازشوك سرمايي  بر روي  درصد تشكيل  گياهچه هاي طبيعي----------  97

4-5- پيشنهادات---------------------------------------------------  105

منابع مورد استفاده-------------------------------------------------- 107

•    فصل اول: مقدمه

• مقدمه :

گياه كلزا مهمترين گونه زراعي جنس براسيكا (Brassica) ميباشد. و ويژگيهاي خاص اين گياه يعني قابليت كشت در نقاط مختلف ، در صد بالاي روغن آن ، كيفيت مطلوب روغن ، كاربرد روغن آن در صنايع نساجي و پلاستيك و نيز استفاده از كنجاله آن در تغذيه دام سبب شده است كه توسعه كشت اين گياه بعنوان نقطه اميدي جهت تامين روغن خام مورد نياز كشور و رهائي از وابستگي بشمار رود .بطوريكه در حال حاضر كلزا نقطه ثقل طرحهاي افزايش توليد دانه هاي روغني محسوب ميگردد. دانه‎هاي روغني قسمت مهمي از توليد محصولات كشاورزي را شامل مي‎شوند، چون علاوه بر مصارف صنعتي از لحاظ تغذيه نيز اهميت بسزايي دارند. سطح زير كشت دانه‌هاي روغني در سال  1383  (بجز كنجد كه در سيستم روغن كشي وارد نمي‌شود) 319 هزار هكتار و محصول توليد شده (دانه) حدود 400 هزار تن بوده ‌است. مصرف روغن نباتي در سال 1383 بالغ بر 1180 هزار تن بوده‌است كه 170 هزار تن از آن معادل حدود 4/14 درصد، از توليد داخل تامين شده ‌است ( بي نام ، 1382 ).  كلزا به عنوان يك گياه روغني با بيش از 40% روغن در دانه از گياهان مهم جهت توسعه كشت نباتات روغني وتوليد روغن نباتي در ايران است. كلزا با نام علمي Brassica napus  و نام انگليسي Rapeseed گياهي از تيره Brassicacea  ( چليپائيان يا شب بو ) مي‎باشد كه پس از سويا و نخل روغني مقام سوم را در تأمين روغن نباتي جهان به خود اختصاص داده است كه در حدود 7/14% كل توليد روغن نباتي جهان را تأمين مي‎كند. اين گياه در برابر خشكي و سرما مقاوم بوده و به دليل سازگاري، دامنه كشت وسيعي دارد  ( دهشيري 1378 ). روشهاي سنتي (كلاسيك) اصلاح نباتات از دير باز براي توليد گياهان زراعي برتر مورد استفاده قرار ميگرفته است كه مبتني بر ايجاد تغيير در ساختار ژنتيكي گياه كامل در جهت هدف خاصي با استفاده از تلاقيهاي بين جنسي ودرون جنسي بوده است.

روشهاييكه جهت اصلاح گياهان خود گشن بكار گرفته ميشوند٬ عمدتا روشهاي گزينش (Selection) و يا دورگ گيري (Hybridization) است كه در مورد اول از تنوع ژنتيكي موجود در توده هاي طبيعي و بومي استفاده شده و واريته هاي اصلاح شده اي كه نسبت به جامعه اوليه برتري هائي از نظر كمي و كيفي دارند بوجود مي آيند. شانس موفقيت در اين روش نسبتا كم است زيرا به غناي ژنتيكي توده هاي محلي بستگي دارد كه امروزه رو به كاهش بوده و كمتر قابل دسترسي است. در مقابل روشهاي مبتني بر تلاقي به اصلاحگر اين امكان را ميدهد كه بطور هدفدار صفات مطلوب واريته هاي مختلف را با يكديگر تلفيق نمايد(Poehlman and Mitton , 2003).

يك پروژه اصلاح نباتات از زمان انجام دورگ گيري تا آماده شدن واريته جهت كشت ، حدودا 10 تا 15 سال زمان صرف مي شود لذا امروزه متخصصين اصلاح نباتات به دنبال روشهائي هستند كه بتوان اين مدت زمان را به حداقل ممكن رسانيد تا در وقت و هزينه هاي سنگين برنامه هاي اصلاح نباتات صرفه جوئي شود. براي اين كار سعي بر اينست كه بتوان با ايجاد تغييرات ژنتيكي در سطح سلول ، زمان لازم براي تهيه ارقام پر محصول با كيفيت بالا و مقاوم به بيماري و يا تنشهاي محيطي را در برنامه هاي به نژادي كوتاه كرد(اصلاني و همكاران ، 1381).

كلزا گياهي‎ خودگشن‎-‎ دگرگشن مي‎باشد ودرصد دگرگشني آن در ارقام مختلف بين 33%-22% گزارش شده است ( شهيدي و فروزان ، 1376 ). اين گياه آلوتتراپلوييد (38=x4=n 2) مي‎باشد.روشهاي سنتي اصلاح نباتات در چند دهة اخير نقش بسيار مهمي در اصلاح عملكرد و كيفيت كلزا داشته اند كه از ميان اين روشها مي توان به روش انتخاب توده اي[1] و گزينش شجره اي[2]  اشاره كرد. از معايب اين روشها طولاني بودن دورة آنها مي باشد. امروزه متخصصين اصلاح نباتات به دنبال روشهاي ديگري هستند كه بتوانند اين مدت را به حداقل ممكن برسانند تا در وقت و هزينه هاي سنگين برنامه هاي اصلاح نباتات صرفه جويي شود.  يكي از اين روشها اصلاح از طريق سيستم دابل هاپلوئيدي[3] مي باشد، كه به عنوان وسيله اي براي تركيب صفات يك تلاقي مي تواند مكمل روش شجره اي باشد. اهميت استفاده از گياهان هاپلوئيد در برنامه هاي اصلاح نباتات از مدتها پيش براي دانشمندان مسلم گرديده است و يكي از موضوعات مهم تحقيقاتي در اين زمينه، توليد لاينهاي هموزيگوس جهت توليد گياهان هيبريد در گونه هاي خودناسازگار مي باشد. با توليد لاينهاي كاملاً هموزيگوت در اين روش 5-3 سال در زمان برنامه هاي اصلاحي صرفه جويي مي شود. سيستم دابل هاپلوئيدي در صورتي موفق است كه به توان گياهان هاپلوئيد ودابل هاپلوئيد توليد كرد، بدين منظور قبل از استفاده از اين سيستم آزمايشاتي را در جهت  بهينه سازي گياهان مي بايست انجام داد. روشهاي متعددي جهت توليد گياهان هاپلوئيد و به دنبال آن گياهان دابل هاپلوئيد وجود دارد كه يكي از اين روشها آندروژنز[4] مي باشد.

آندروژنز به دو روش انجام مي شود : الف ـ كشت بساك[5] ب ـ كشت ميكروسپور[6] . كشت ميكروسپور اخيراً به لحاظ مزاياي آن بر كشت بساك، مورد توجه قرار گرفته است. در اين روش امكان توليد تعداد زيادي گياهان هاپلوئيد وجود دارد. توليد سريع لاينهاي خالص از ميكروسپورهاي جدا شده، مهمترين ويژگي اين روش در برنامه‌هاي اصلاحي مي باشد. همچنين با توجه به فراواني بالاي توليد گياه از كشت ميكروسپور و نيز سهولت انتقال ژن ، كشت ميكروسپور ، كارآمدترين و بهترين اندام هدف در انتقال ژن به شمار مي آيد و دانشمندان اميدوارند كه در آينده اي نزديك از  اين روش به عنوان يك روش متدوال در مهندسي ژنتيك استفاده نمايند. ميكروسپورهاي گياهان F₁ مي توانند لاينهاي دابل هاپلوئيد بسياري توليد كنند تا براي تركيب مطلوبي از صفات گزينش شوند. لاينهاي انتخابي، كاملاً خالص هستند و از نظر يكنواختي و پايداري براي به نژادگران مشكلات كمتري به دنبال دارند .(Mohan Jain et al., 1996)  توليد رويانهاي هاپلوئيد و به دنبال آن توليد گياهان دي هاپلوئيد در كلزا از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد . در طبيعت توليد گياهان هاپلوئيد به صورت خود‎به‎خودي، درگونه‏هاي Brassica در فراواني بسيار  پايين  (حدود 4/19-05/0 در هزار گياه ) اتفاق مي‎افتد ( Banga and Labana , 2003 ) . اما به هر جهت بهره وري واقعي از هاپلوئيدهاي ردهBrassica   با كشف روشهاي القاء رويان از بساكها و ميكروسپورهاي جدا شده در شرايط درون شيشه اي آغاز گرديد . گياهان هاپلوئيد زيادي بطور رايج توسط كشت بساك يا ميكروسپورهاي جدا شده توليد مي شوند، اگرچه تنوع قابل ملاحظه اي بين گونه‎ها ، واريته‎ها و ارقام مختلف وجود دارد ، اما تكنيكهاي كشت ميكروسپور جدا شده و كشت بساك به طور موفقيت‎آميزي براي اكثرگونه‎ها و واريته‎هاي تجاري رده Brassica استفاده شده است و در سالهاي اخير پيشرفتهاي چشمگيري در اين زمينه بدست آمده است ، به طوريكه ‎ رويان زايي ميكروسپور در B. napus يكي از كامل‎ترين سيستم‎ها براي توليد گياه در شرايط درون شيشه اي[7] است((Burnett  et al., 1992  .

تكنيك باززايي گياه از رويانهاي حاصل از كشت ميكروسپور براي اصلاح نباتات و مهندسي ژنتيك ضروري است اما گزارش شده است كه اكثر رويانها به گياهچه تبديل نمي‌شوند و به صورت غير طبيعي باززايي مي‌شوند يا اينكه رويانهاي ثانوي را تشكيل مي‌دهند. ( Takahata,1997 )   همچنين عدم باززايي يا باززايي بسيار اندك رويانهاي هاپلوئيد به خصوص در كشت پرچم نيز گزارش گرديده است      ( Bruins and Snijder, 1995 ) .  در ايران ، براي اولين مرتبه آزمايشاتي در زمينه رويان زايي و باززايي در قالب پايان‎نامه كارشناسي‎ارشد در دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد ‎‎كه موفقيت چشمگيري نيز حاصل شد. در اولين  تحقيق ( باقري ، 1379 )، سه رقم بهاره  ( F704, Global, Maluka ) وسه رقم پاييزه كلزا  (Ceres  Slmo46, Bounty, ) از لحاظ پاسخ به كشت ميكروسپور مورد ارزيابي قرار گرفتند كه در دو آزمايش هيچ روياني بدست نيامد، اما در آزمايش آخر، از 36 پتري‎ديش كشت شده حدود 20 رويان حاصل شد و رقم Bounty در رويان زايي و  باززايي گياه، به عنوان بهترين ژنوتيپ شناخته شد. در تحقيق ديگر ( خنجي ، 1380 )، پاسخ به كشت ميكروسپورهاي جدا شده كلزا در يك رقم بهاره ( Global ) و دو رقم پاييزه ( Okapi و  Colvert )  مورد بررسي قرار گرفت. رقم Global  به عنوان بهترين رقم در بين ارقام استفاده شده از نظر پاسخ دهي به كشت ميكروسپور كلزا شناخته شد و در هر پتري‎ديش كشت شده، حدود 22% رويان بدست آمد. در تحقيق ديگر ( عبدالهي ، 1381 )، اثر تراكم، اثر شوك حرارتي و اثر تعويض محيط كشت بر روي رويان زايي، واثر اندازه هاي مختلف رويان بر روي باززايي گياه در رقم بهاره كلزا  ( Global ) مطالعه شد. در اين تحقيق، بالاترين ميزان رويان زايي در تراكم 40000 ميكروسپور در هر ميلي‌ليتر محيط كشت بدست آمد. تعويض محيط كشت، ميزان رويان زايي ميكروسپورهاي كلزا را در تراكم هاي مختلف ميكروسپور افزايش داد و رويانهاي5  ميليمتري، بهترين باززايي را نشان دادند. در تحقيق ديگر ( حبيبي ، 1382 )، اثر حجمهاي مختلف محيط كشت بر روي رويان زايي و اثر شوك حرارتي و زغال فعال بر روي باززايي گياه رقم بهاره كلزا ( PF )  مطالعه شد. در اين تحقيق، بالاترين ميزان رويان ‌زايي در پتري‌ديشهايي با قطر cm 10 و حجمهاي محيط كشت ml 5/12 و ml 10 بدست آمد. همچنين مقايسه ميانگين اثر غلظتهاي مختلف زغال فعال در محيط كشت باززايي بر روي درصد تشكيل گياهچه‌هاي طبيعي نشان ‌داد، كه غلظتهاي مختلف زغال فعال در سطح 5% با هم اختلاف معني‌داري را نشان مي‌دهند، بطوريكه ميزان l^-1 g 125/0 زغال فعال با توليد 40% گياهچه كاملاً طبيعي، در گروه a قرار گرفت .

در اين تحقيق سعي بر اين است تا شرايط براي  باززايي گياهان حاصل از رويانهاي بدست آمده از ميكروسپورها بهينه ‎سازي شود، براي اين منظور اثرات مختلف شوكهاي سرمائي و نيز آبگيري رويانها و اثر استفاده از كاغذ صافي مورد آزمايش و مطالعه قرار گرفت ،  تيمار آبگيري رويانها  با تسريع در بلوغ رويانها ( Wang et al., 2002 ) ، درصد باززايي گياهان را افزايش مي دهند. در ارتباط با مطالعه اثرشوكهاي سرمائي، سرماي هوا نيز مي تواند بر روي تبديل رويان به گياه موثر باشد.

در هنگام انجام اين تحقيق سوالهائي از قبيل سوالات ذيل مطرح بودندكه پاسخ به آنها به تفصيل در قسمت مربوطه آورده شده است                                                                                                                                  

1- آيا اعمال شوكهاي سرمائي  مي‎تواند اثر معني داري بردرصد باززايي گياهان كلزاي مورد مطالعه داشته باشد ؟

2- آيا استفاده از كاغذ صافي  مي‎تواند اثر معني داري روي درصد باززايي گياهان كلزاي مورد مطالعه داشته باشد؟

3- آيا اثر تراكمهاي مختلف ميكروسپورها بر روي جنين زائي ميكروسپورهاي كلزا اثر معني داري دارد؟

4- آيا باززائي گياه سبز در جنين هائي با اندازه هاي مختلف حاصل از كشت ميكروسپورهاي كلزا با  هم تفاوت معني داري دارند؟

 فصل دوم: بررسي منابع                

كلزا:

2-1 : خصوصيات كلي و عمومي كلزا :

2-1-1 : تاريخچه و مبدأ ژنتيكي گياه كلزا  :

طبق نظر محققين خاستگاه گياه كلزا نواحي آسيا و اروپا مي‌باشد . زيرا زيرگونه‌هاي متعلق به شلغم روغني به صورت وحشي از اروپاي غربي تا چين پراكنده شده اند ، پس مي‌توان نتيجه گرفت كه اين گياه داراي دو موطن يكي در ناحيه افغانستان و پاكستان و ديگري در ناحيه مديترانه‌ مي‎باشد (دهشيري ، 1378‌ ). اعتقاد بر اين است كه B. napus  بايد از جنوب اروپا منشا گرفته و در  اوايل قرن 18 از آنجا به آسيا وارد شده باشد

 (  Downey and Robbelem , 1989) .

زراعت كلزا از 3000 سال قبل در هندوستان رواج داشته و از آنجا به چين و ژاپن راه يافته است.  در اروپا استخراج روغن از دانه كلزا و دانه ساير گونه هاي متعلق به جنس Brassica دست كم از قرن 16 رواج داشته است، اين روغن ابتدا به عنوان روغن چراغ استفاده مي‌شد و سپس به عنوان روغن خوراكي مرسوم گرديد.  توليد تجاري كلزا در سال 1942 به عنوان منبع تامين كننده روغن روان ساز در جنگ جهاني دوم  آغاز گرديد ، اما به دليل قحطي و گرسنگي و كمبود منابع روغن خوراكي مقداري از آن به مصرف غذايي رسيد و پس از آن با توجه به امكان استفاده خوراكي ازاين روغن ، اصلاح آن موردتوجه قرار گرفت(عزيزي و همكاران ، 1378 ) .

2-1-2 : خصوصيات گياه شناسي كلزا :

كلزا[1] با نام انگليسي(n 2=x 4 = 38 (  Rapeseed گياهي از خانواده Cruciferae يا Brassicaceae (چليپائيان يا شب ‌بو) با نام علمي Brassica napus L. مي‌باشد.

از نظر گياهشناسي، كلزا گياهي علفي با دوره رشد يكساله مي‌باشد و داراي ريشه اصلي و بلندي است كه در شرايط مناسب تا عمق 80 سانتي متري خاك و حتي بيشتر نيز نفوذ مي كند.  كلزا داراي يك ساقه اصلي و تقريبا مدور مي باشد كه پس از به گل نشستن ساقه اصلي رشد ساقه فرعي آغاز مي شود و تعداد زيادي شاخه فرعي از آن منشعب مي شود.  گل آذين به شكل خوشة بلندي است كه در آن گلها از قسمت پائين خوشه شروع به شكفتن مي كنند. كلزا گياهي خودگشن است كه ميزان خودگشني آن بيش از 70 % مي باشد.  ميوه كلزا غلاف يا خورجيني به طول 5 تا 10 سانتي متر مي باشد كه فاقد كرك است. كلزا يك گياه سرما دوست و روز بلند است و بهترين رشدآن درهواي خنك و دماي20-15درجه سانتيگرادمي باشد(عزيزي و همكاران ، 1378 ).

2-1-3 : كشت و توليد كلزا :

فعاليت در زمينه كشت و زرع كلزا در ايران اولين بار توسط شركت توسعه دانه‌هاي روغني آغاز شده بطوريكه فعاليتهاي ترويجي ابتدا  روي رقم سوئدي اورو ( Oro ) كه كلزايي از گروه يك صفر و جزء ارقام بهاره بود ، انجام شد ولي به دليل عدم موفقيت و بالابودن استاندارد روغن ، گسترش اين رقم محدود گرديد ( شهيدي، و فروزان ، 1376 ).

مهم‌ترين كشور‌هاي توليد كننده كلزا را چين ، كانادا ،‌ هند و سپس كشور‌هاي اروپايي تشكيل مي‌دهند . اين گياه رابطه نزديكي با ساير نباتات اين خانواده از جمله شلغم ، كلم ، كلم بروكلي و خردل دارد .

سطح زير كشت دانه‌هاي روغني در سال  1383  ( بجز كنجد كه در سيستم روغن كشي وارد نمي‌شود ) 319 هزار هكتار و محصول توليد شده ( دانه‌ ) حدود 400 هزار تن بوده ‌است . مصرف روغن نباتي در سال 1381 بالغ بر 1180 هزار تن بوده‌است كه 170 هزار تن از آن معادل حدود 4/14  درصد ،  از توليد داخل تامين شده ‌است.

در سال زراعي 84 – 83 متوسط عملكرد زراعت كلزا نسبت به 3 سال گذشته 5 برابر افزايش يافته است و عملكرد زراعت كلزا در اين سال ( 84 – 83 ) نسبت به سال اول شروع طرح (79 -78 ) حدود 5/6 برابر افزايش يافته است كه نتيجه اي بسيار مطلوب است. بالا ترين ركورد عملكرد زراعت كلزا در  سال 79 – 78 با بازده بالا3700 كيلوگرم بوده است، در حاليكه در سال جاري در حدود 7296 كيلوگرم بود و بطور كلي توليد كلزا در سال زراعي84 – 83  با 63درصد افزايش نسبت به سال 81-82 به ۱۱۲ هزار تن رسيده است. سطح برداشت كلزا در سال جاري 83 –84  با 57/5درصد افزايش نسبت به سال82-83 به71400 هكتار رسيد و اين در حالي است كه سطح برداشت در سال زراعي 82-81 حدود 48400هكتار بود ( بي نام، 1382 ) .  در سال زراعي84 – 83 ، 24000   هكتار از اراضي استان  مازندران به كشت كلزا اختصاص يافته بود كه جمعا 37000 تن محصول نيز از اين سطح برداشت شد . همچنين 2500 هكتار از اراضي شهرستان ايلام  ،1500 هكتار از اراضي شهرستان آبدانان ( در 180 كيلومتري مركز ايلام )، 490  هكتار از اراضي شهرستان زنجان ، 200 هكتار از اراضي شهرستان اردستان ( شمال اصفهان )، 156 هكتار از اراضي شهرستان رشت و30 هكتار از اراضي دشت پلنگ در شهرستان  دشتي به كشت كلزا اختصاص يافته بود . در همدان ، قزوين ، كرمانشاه ، خرم آباد و چهار محال وبختياري كشت كلزا نيز صورت گرفت.   قيمت پيشنهادى خريد دولت به مبلغ سه هزار و110 ريال با اختصاص 240 ريال يارانه به ازاي هر كيلوگرم كلزا، مي باشد (جدول 2 – 1). هزينه كاشت هر هكتار كلزا بين يك ميليون و پانصد هزار تا دو ميليون و پانصد هزار ريال مي باشد كه سود حاصله در هر هكتار كلزاكاري 3 ميليون تا 5 ميليون ريال است ( بي نام، 1382 ) .رشد سالانه توليد كلزا در دهه اخير ازسويا ، پنبه‌دانه ، آفتابگرادان و بادام زميني بيشتر بوده است. افزايش جمعيت دنيا و بهبود استاندارد‌هاي زندگي موجب افزايش توليد كلزا براي مصارف روغن خوراكي خواهد شد.

جدول 2 – 1  : سطح زير كشت ، توليد ، عملكرد  در هكتار و قيمت هر كيلوگرم  دانه‌هاي روغني در ايران در سال 84 - 1383 ( بي نام، 1382 )

2-1-4 : برداشت كلزا:

     كلزا زماني آماده برداشت مي باشد كه ساقه ها و غلاف ها زرد رنگ شده و دانه ها به رنگ تيره درآمده باشد و در صورت تكان خوردن ريزش كنند. دانه ها  در اين مرحله بايستي حدود 15 % رطوبت داشته باشند، اين مدت براي كشت بهاره90-120روز وبراي كشت پاييزه180-240روز بعد از كشت است.كلزا سريع مي رسد بنابراين سريع مي بايست برداشت شود در غير اينصورت دانه ها ريزش مي كنند، به همين جهت در بعضي مناطق آنها را مانند كنجد قبل از زمان برداشت بريده و در محلي نگاهداري مي كنند تا رطوبت دانه ها كاهش يابد وسپس آنها را كمباين مي كنند.

2-1-5 : ارقام وگونه هاي كلزا :  

از نظر طبقه بندي زراعي كلزا داراي دو تيپ بهاره و پاييزه مي‌باشد.  از نظر پراكنش جغرافيايي كلزا عموماٌ در اروپا و كانادا كشت مي‌شود.  ارقام بهاره و پاييزه كلزا به عنوان منبع روغن گياهي كشت مي‌شوند، ارقام پاييزه در شرايط مساعد پر محصول مي‌باشند. در اروپا و چين اغلب از ارقام پاييزه استفاده مي‌شود.  در عرضهاي جغرافيايي و ارتفاعات بالاتر و در نقاطي كه شانس بقاي گياه در زمستان كم است از ارقام بهاره استفاده مي‌شود  ( عزيزي و همكاران، 1378 ) .

گياهان جنس Brassica بر حسب ميزان اروسيك اسيد به دو گروه عمده تقسيم مي‌شوند:

1- ارقامي كه داراي مقادير زيادي  اروسيك اسيد  هستند ( در حدود 55 درصد يا بالاتر ) و باعلامت اختصاري [2]HEAR مشخص مي‌شوند و مصرف خوراكي ندارند.

2- ارقامي كه كمتر از 5 درصد  اروسيك اسيد  در روغن آنها وجود دارد و در سال 1979 تحت عنوان           [3] LEAR نامگذاري شده اند. رقم ارو[4] اولين رقم از اين دسته مي‌باشد و با انتقال ژنهاي توليدكننده اروسيك اسيد  به درون ارقام سازگار ايجاد شده است (Downey et al., 1975  ). محققين كانادايي نام كانولا[5] را براي ارقام اصلاح شده كلزا ( داراي  حداكثر 2 درصد  اروسيك اسيد  ) انتخاب نموده اند. علاوه بر  اروسيك اسيد ، ماده مضر ديگري نيز به نام گلوكزينولات در كلزا وجود دارد باعث طعم تند و بو گزنده كنجاله آن مي‌شود و فيبر نيز از موادي است كه باعث افت كيفيت كنجاله مي‌گردد.

تقسيم بندي كلزا بر اساس چگونگي اصلاح آن ، با توجه به 3 ماده  اروسيك اسيد ، گلوكزينولات و فيبر مي‌باشد ( شهيدي و فروزان، 1376 ).  يكي از بزرگترين موفقيتهايي كه در اصلاح كلزا به وقوع پيوسته است تغيير محتوي  اروسيك اسيد روغن از زياد به كم و همچنين كم كردن مقدار گلوكزينولات آن مي‌باشد.تقسيم بندي كلزا از نظر سه ماده فوق به قرار زير مي‌باشد ( شهيدي و فروزان، 1376 ) :

• كلزاهاي سنتي[6] : حاوي 60- 22 درصد اروسيك اسيد در روغن و 205 – 100 ميكرومول گلوكزينولات در هر گرم كنجاله هستند و جز ارقام HEAR محسوب مي شوند.
• ارقام يك صفر[7] ( 0 ) : در اين ارقام ميزان اروسيك اسيد به ميزان بسيار زيادي كاهش يافته است و به حدود 5 درصد رسيده است ولي ميزان گلوكزينولات آنها بالا (  205 – 100 ميكرومول در هر گرم  كنجاله مي‌باشد) ، كه هنوز هم توليد مي‌شود.
• ارقام دو صفر[8] ( 00 ) : در اين ارقام علاوه بر ميزان اروسيك اسيد كه تا حدود 2 درصد كاهش پيدا كرده است ، ميزان گلوكزينولات نيز به 30- 18  ميكرومول در هر گرم كنجاله رسيده است .  ارقام معروف به كانولا جز اين دسته محسوب مي‌شوند كه داراي 2 درصد  اروسيك اسيد  و كمتر از 30 ميكرومول گلوكزينولات در هر گرم كنجاله مي‌باشند. رقم Tower اولين رقم كلزاي دوصفر توليد شده مي باشد ( دهشيري، 1378 ).
• ارقام سه صفر[9] ( 000 ) : اين ارقام حاوي حداقل ميزان اسيد اروسيك مي باشند و از نظر مقدار فيبر نيز اصلاح شده اند و اصطلاحاً به آنها كاندل (⁴ Candle ) مي گويند.  

2-1-6 : مهمترين گونه‌هاي جنس براسيكا :  

مهمترين گونه‌هاي ديپلوئيد رده براسيكا و سرده‎هاي وابسته به آن توسط تجزيه ژنومي مشخص شده و براساس تعداد كروموزومها به شكل زير گروه‎بندي شده‌اند (Mizushima, 1950) :

X = 7: B. adpressa, B. deflexa, D. erucoides

X = 8 : B. nigra, B. fruticulosa, B. mourorum, B. spinenesis

X = 9 : B. oleracea, B. rupestris, B. macrocarpa, B. montana, B. cretica, R. sativus

X = 10 : B. Campestris, B. tournefortii, B. saxatilis, B. repanda, B. barrilirei

X = 11 : B. amplexicauli, B. elongata, B. Sativa

X = 12 : B. hirta

B = Brassica, E = Eruca, D = Diplotaxis, R= Raphanus

سه گونه ديپلوئيد زراعي براسيكا عبارتند از :

• rapa L. (syn, B. Campestris) (Aژنوم, 2n = 2x = 20) شلغم روغني
• nigra L. (B ژنوم, 2n = 2x = 16) خردل سياه
• oleracea L. (C ژنوم, 2n = 2x = 18) كلم

آمفي‌ديپلوئيدي (دو برابر شدن كروموزوم F₁ حاصل از تلاقي دو گونه ديپلوئيد) و انيوپلوئيدي (كم يا اضافه شدن تعداد كروموزوم‎هاي يك فرد)، نقش مهمي در تمايز و تكامل گونه‌هاي براسيكا ايفاء كرده‌اند و سه آمفي‌ديپلوئيد طبيعي زير از سه گونه فوق منشاء گرفته‌اند:

• napus (2n = 4x = 38, AC ژنوم) كلزا
• carinata (2n = 4x = 34, BCژنوم) خردل حبشي
• juncea (2n = 4x = 36, AB ژنوم) خردل هندي

2-1-7 : اهميت اقتصادي و صنعتي كلزا :

روغن و كنجاله دو فرآورده مهم حاصل از دانه كلزا هستند . دانه كلزا حاوي حدوداً‌ 40% روغن است ، روغن كلزا در مقام مقايسه با روغن حاصله از دانه‌هاي روغني ممتاز آفتابگردان ، ذرت و سويا به دليل حضور اسيدهاي چرب اشباع نشده و فقدان كلسترول از كيفيت تغذيه‌اي بالايي برخوردار است .

در بدو امر ، روغن اين گياه براي صنعت و روشنايي منازل بكار مي‌رفت ، امروزه در كشور‌هاي مترقي روغن برخي از ارقام خاص آن به عنوان سوخت موتور‌هاي ديزل بكار گرفته مي‌شود و بدليل تحمل حرارت بالا ، در سوخت جت نيز استفاده مي‎شود ( شهيدي و فروزان ،  1376 ).

گياه كلزا بدليل داشتن اهميت غذايي ويژه در دنياي غرب مورد توجه اصلاح‌گران قرار گرفته است ، بطوريكه كشور‌هايي همچون چين ، كانادا ،‌ هند و كشور‌هاي اروپايي نظير فرانسه ، آلمان و انگلستان در زمينه توليد اين گياه به پيشرفت‌هاي قابل ملاحظه‌اي رسيده‌اند و در مجموع 4/98 درصد توليد جهاني كلزا را به خود اختصاص داده‌اند.

از روغن كلزا در تهيه صابون نيز استفاده مي گردد . انواعي از گونه هاي كلزا كه فاقد اسيد اروسيك هستند براي تهيه مارگارين مصرف مي شوند.

2-2 : اصلاح گياه كلزا :

2-2-1 : روشهاي اصلاح كلزا :

  مهمترين روشهاي اصلاحي كه براي اصلاح كلزا به كار مي روند عبارتند از : انتخاب توده‌اي[10]، به نژادي شجره‌اي[11] ، گزينش بالك[12] ، تلاقي برگشتي[13] ، انتخاب دوره‌اي[14] ، اصلاح واريته‌هاي ساختگي[15]  و به كارگيري دورگها[16] . از معايب اين روشها طولاني بودن دورة آنها مي باشد. امروزه متخصصين اصلاح نباتات به دنبال روشهاي ديگري هستند كه بتوانند اين مدت را به حداقل ممكن برسانند تا در وقت و هزينه هاي سنگين برنامه هاي اصلاح نباتات صرفه جويي شود.  يكي از اين روشها اصلاح از طريق سيستم دابل هاپلوئيدي مي باشد، كه به عنوان وسيله اي براي تركيب صفات يك تلاقي مي تواند مكمل روش شجره اي باشد. اهميت استفاده از گياهان هاپلوئيد در برنامه هاي اصلاح نباتات از مدتها پيش براي دانشمندان مسلم گرديده است و يكي از موضوعات مهم تحقيقاتي در اين زمينه، توليد لاينهاي هموزيگوس جهت توليد گياهان هيبريد در گونه هاي خودناسازگار مي باشد. با توليد لاينهاي كاملاً هموزيگوت در اين روش 5-3 سال در زمان برنامه هاي اصلاحي صرفه جويي مي شود. سيستم دابل هاپلوئيدي در صورتي موفق است  كه  به توان گياهان هاپلوئيد و دابل هاپلوئيد توليد كرد ،  بدين منظور قبل از استفاده از اين سيستم آزمايشاتي را در جهت  بهينه سازي گياهان مي بايست انجام داد.

2-2-2 : اهداف اصلاحي كلزا :

از مهمترين اهداف اصلاحي كلزا،اصلاح براي كميت و كيفيت روغن مي باشد(Sauer and Kramer, 1983 ) . نكته‌اي كه بايد در مورد روغن به آن توجه كرد ، نوع مصرف روغن مي‌باشد(عزيزي و همكاران، 1378 ). بطوريكه اگر هدف توليد روغن خوراكي باشد ارقام با اروسيك اسيد پايين، مناسب مي‌باشند. اين ارقام ( بدون  اروسيك اسيد يا با  اروسيك اسيد پايين ) به طور طبيعي داراي 80 - 60 درصد اولئيك اسيد ،30 - 10 درصد اسيد‌هاي چرب داراي حلقه‌هاي غيراشباع و تنها 10 – 5 درصد اسيدهاي چرب اشباع شده مي‌باشند. در اين زمينه با وجود دسترسي به ژنهاي كلون شده رمزكننده اولئات مي توان از روش آنتي سنس استفاده كرد تا ميزان اسيدهاي چرب اشباع نشده روغن كلزا را كم كرده يا از بين ببرد. در توليد روغنهاي صنعتي ، هدف اصلاحگر ، توليد ارقام كلزا با  اروسيك اسيد بالا مي‌باشد . در كلزا مقدار  اروسيك اسيد توسط  دو مكان ژني كنترل مي‌شود(Kirk and Hurlestone., 2004 ). مقدار روغن تحت تاثير عوامل محيطي ( بالاخص درجه حرارت و تنش رطوبتي ) و عوامل ژنتيكي مي‌باشد (Grami et al., 1977  ). از اهداف اصلاحي ديگر مي توان به اصلاح براي بهبود كيفيت كنجاله و مقاومت به بيماريها و آفات اشاره نمود. كاهش گلوكزينولات و افزايش پروتئين از عوامل مهم در بهبود كيفيت كنجاله كلزا هستند . چندين ژن سطح گلوكزينولات را در كلزا تعيين  مي‌كنند (Demarch et al., 1989 ). در كنجاله دانه هاي روغني خانواده كلزا ( Brassica)25 - 20 درصد پروتئين با كيفيت تغذيه‌اي بالا وجود دارد . كنجاله كلزا از نظر اسيدهاي آمينه ضروري مانند ليزين و متيونين فقير مي‌باشد. تلاشهايي صورت گرفته است تا ژنهاي كدكننده پروتئينهاي ذخيره اي غني از متيونين را از گونه هايي نظير بادام برزيلي و Bertholletia excelsa به كلزا منتقل نمايند ( عزيزي و همكاران، 1378 ) .

2-3 : گياهان هاپلوئيد :

 در گياهان به هنگام توليد مثل جنسي ، در اثر تقسيم ميوز تعداد كروموزومها نصف مي شوند و در نتيجه سلولهايي با تعداد كروموزومهاي  كاهش  يافته به وجود مي آيد . اگر چنين سلولهايي بدون انجام عمل لقاح به يك گياه تبديل شوند، به آن گياه هاپلوئيد مي گويند كه سلولهاي آنها حاوي n كروموزوم خواهد بود) Pierik., 2004 ) . مدتهاي طولاني است كه مفهوم هاپلوئيد در زمينه هاي ژنتيك و به نژادي مورد توجه مي باشد ولي بهره برداري از آنها محدود باقي مانده است . زيرا اين پديده در طبيعت با فراواني بسيار كمي اتفاق مي افتد ( باقري ، 1379 ) . اهميت استفاده از گياهان هاپلوئيد در برنامه هاي اصلاح نباتات از مدتها پيش براي دانشمندان مسلم  گرديده است و يكي از موضوعات مهم تحقيقاتي در اين زمينه توليد لاينهاي هموزيگوس جهت توليد گياهان هيبريد در گونه هاي خودناسازگار  مي باشد ( نوري قنبلاني ، 1371 ) . هاپلوئيدها در بسياري از تيره ها و جنس هاي گياهان بازدانه و نهاندانه تشكيل مي شوند ( Palmer et al., 1996 )  .در طبيعت هاپلوئيدهايي كه از سلولهاي جنسي مادري به دست مي آيند فراوانتر از هاپلوئيدهاي حاصل از سلولهاي جنسي پدري مي باشند  ( Foroughi  et al., 1990    ) .                          

2-3-1 :  مزايا و كاربردهاي هاپلوئيدها :

  گياهان هاپلوئيد در اصلاح نباتات ژنتيك و مهندسي ژنتيك[17] داراي كاربرد فراواني هستند كه برخي از آنها عبارتند از :

1- در نتيجه القاي هاپلوئيدي و به دنبال آن دو برابر شدن تعداد كروموزومهاي هاپلوئيد توليد شده، امكان رسيدن سريع به هموزيگوسيتي وجود دارد و در نتيجه تحقيقات ژنتيكي و اصلاحي را آسانتر مي‌كند. در شرايط هموزيگوسيتي تفكيك ژنتيكي ساده است و آللهاي مغلوب توسط آلهاي غالب پوشيده نخواهند شد. براي اصلاح كننده اي كه با گياهان دو پايه و خود ناسازگار سر و كار دارد، توليد گياه هموزيگوس بسيار مهم است. گرچه در گياهان خودگشن از طريق خودگشني مي‌توان به هموزيگوسيتي مناسبي دست يافت، ولي براي رسيدن به هموزيگوسيتي كامل به 5 تا 10 نسل خودگشني نياز است.  در واقع يكي از مزاياي هاپلوئيدي و توليد دابل هاپلوئيد ، توليد لاينهاي خالص مي‌باشد كه در مورد گياهان داراي دگرگشني، نيز امكان پذير  مي‌باشد            ( Kasha, 2003 ) .

2- درجمعيت گياهان هاپلوئيدوجود تفرق ژنتيكي و نسبت‌هاي ژنتيكي ساده‌تر در گياهان هاپلوئيد و در نتيجه به جمعيت‌هاي كوچكي جهت مطالعات ژنتيكي ( Mohan Jain et al., 2003 ) .

3- از گياهان هاپلوئيد ميتوان در مطالعات موتاسيون استفاده كرد ( Mohan Jain et al., 2003 ) .

4- بدليل پايداري ژنتيكي رويانهاي آندروژنيك[18] و مريستم‌هاي انتهايي هاپلوئيد مي‎توان اقدام به نگهداري اين مواد و تأسيس بانك ژرم پلاسم[19] نمود ( Mohan  Jain et al., 2003; Kumar, 1995 ) .

5- از هاپلوئيدها در مطالعات سيتوژنتيك براي توليد و دستيابي به مونوسومي‌ها[20]، نالي‌سومي‌ها و آنيوپلوئيد‌ها استفاده ميشود ) Pierik., 2004 ) .  

6- از هاپلوئيد‌هاي مضاعف شده دربرنامه هاي اصلاحي به منظور شناسايي تركيبات هيبريد‌ برترمي توان . .(Pickering and Devaux , 1992 ) استفاده كرد

7- انتقال ژن پلي پلوئيدها[21] به يك گونه خويشاوند با استفاده از هاپلوئيدهاي يك گونه پلي پلوئيدامكان پذيرست ( Kasha , 2002 ) .

8- استفاده از هاپلوئيدها در بررسي پلي مورفيسم و ايجاد نقشه هاي ژنتيكي بر اساس RFLPs  در گونه هاي مختلف گياهي ( Moha Jain et al.,2003 ).

9- برطرف شدن محدوديت تهيه لاين خالص در گياهان دو پايه و خودناسازگار  ( Kumar, 1995 ).

10- استفاده از هاپلو ئيدهاي دوبل شده جهت محاسبه مقادير نو تركيبي بين ژنهاي پيوسته                                   . ( Pickering and Devaux , 1992 )

11- براي انجام امتزاج سوماتيكي ، كار كردن با پروتوپلاستهاي هاپلوئيد بسيار راحت تر از كار كردن با پروتوپلاستهاي ديپلوئيد است ( Kasha ., 2002 ) .

  2-3-2 :  مشكلات و محدوديتهاي هاپلوئيدها :

در زمينه توليد گياهان هاپلوئيد در شرايط درون شيشه‌اي ، مشكلات و محدوديتهايي نيز وجود دارد كه برخي از آنها عبارتند از :

1) عدم باززايي يا باززايي اندك رويانهاي هاپلوئيدي ( Bruins and Snijder, 1995 ).

2) مزيت توليد هاپلوئيد‌هاي مضاعف از كشت بساك تنها به ژنوتيپ‎هايي كه پاسخ مطلوب از خود نشان
 مي‎دهند ، محدود مي‌شود ( Bohanic et al., 1993 ) .

3) تشكيل كالوس به صورت خود‌به‎خودي يا القاء آن توسط مواد تنظيم‎كننده رشد، در محيط باززايي ، يك عامل محدود كننده ديگر در استفاده از رويانهاي هاپلوئيد مي‎باشد (

ارتباط بين سود و قيمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران

پايان نامه ارتباط بين سود و قيمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران

فهرست مطالب

خلاصه تحقيق :

با توجه به تئوري هاي موجود در زمينه ارزش اوراق بهادار و اينكه قيمت اوراق بهادار برابر با ارزش فعلي جريان هاي نقدي آينده ( و آنچه مورد انتظار دارندگان اوراق بهادار است) مي باشد  و  براي آزمون محتوايي اطلاعاتي سود حسابداري اعلام  شده  از سوي شركت ها و بررسي ميزان توجه خريداران و فروشندگان سهام در بازار بورس اوراق بهادار تهران به سود حسابداري اقدام به انجام اين تحقيق شد.

از ديد سرمايه گذاران نقش بورس از جنبه سود مناسب، مشاركت در مالكيت ، اداره امور شركت از طريق اعمال حق راي ، نقدينگي دارايي ، پوشش در مقابل تورم و معافيت هاي مالياتي ، قابل تامل مي باشد .

هدف اوليه از سرمايه گذاري در سهام شركت ها، همچون بسياري ديگر از فرصت ها و امكانات سرمايه گذاري كسب سود مي باشد . سرمايه گذاري در اوراق سهام ، مشكل تقسيم ناپذيري طرح هاي بزرگ را حل كرده و بورس اوراق بهادار نيز ، سرمايه گذاري در اوراق بهادار را تسهيل مي كند . مشكل ديگر سرمايه گذاري در دارايي هاي فيزيكي يعني قابليت نقدينگي پايين تر ، از طريق سرمايه گذاري در اوراق سهام حل مي شود .

در فصل دوم كلياتي در زمينه سود حسابداري ، مفاهيم و تئوري هاي موجود در زمينه سود ، همچنين خلاصه اي از تحقيقات انجام شده در زمينه بررسي ارتباط بين سود حسابداري و قيمت سهام ارائه گرديد ، در زمينه رفتار قيمت سهام نيز مطالبي عنوان گرديد . هدف اساسي تحقيق بررسي ارتباط و همبستگي بين تغيير در سود و تغيير قيمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران در سال هاي 83 – 80 مي باشد .

جهت تحقق بخشيدن به هدف تحقيق ، اطلاعات لازم براي آزمون هاي فرض تحقيق با استفاده از نشريات و نرم افزار تدبير،صحرا ، كتابخانه بورس همچنين اطلاعات موجود در ساير بانك هاي اطلاعاتي جمع آوري گرديده و در نهايت44 شركت به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار اكسل Excelپردازش شده و پس از انجام محاسبات و تشريح روشهاي آماري مورد استفاده در فصل سوم نتايج مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و يافته ها در فصل چهارم گزارش گرديد.

فرضيه تحقيق :

" تغيير در قيمت سهام با تغيير در سود ، وابستگي و ارتباط دارد"

قلمرو مكاني تحقيق :

قلمرو مكاني تحقيق شامل كليه شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران ميباشد.

قلمرو زماني تحقيق :

از نـظر زماني ، اطـلاعات مربـوط به EPS  و DPS  وقيـمـت ســهام در تــاريــخ مـجــمـع مـربوط به سالهاي 1380تا 1383 جمع آوري شده است . هـمچنين سـعي شده شركتهايي انتخاب شوند كه  مجامع آنها در فاصله خــرداد ماه تا تيــرماه بـرگـزار شــده اسـت تـا از لـحـاظ شـرايـط اقتصادي كشور در شرايط يكساني باشند .

روش تحقيق :

    روش تحقيق ، توصيفي بوده و اطلاعات مورد نياز براي تاييد فرضيه يا رد آن ، از كتابخانه بورس و همچنين نرم افزار تدبير ،صحراو همچنين سايت سازمان بورس استخراج شده است . با محاسبه  ضريب همبستگي بين دو متغير (تغيير در EPSو تغيير قيمت از سالهاي 1380 تا  1383 وهمچنين تغييردر DPSو تغيير قيمت از سالهاي 1380 تا 1383) و آزمون فرض مربوطه به بـررسـي فرضيـه تـحـقـيـق خواهيم پرداخت

ارزيابي نتايج آزمون فرض :

فرضيه اين تحقيق با توجه به محاسبات انجام شده در فصل 4 با اطمينان 95% درصد مورد پذيرش قرار گرفت . به عبارت ديگر مشخص گرديد بين سود حسابداري و قيت سهام ارتباط و همبستگي وجود دارد و اين همبستگي و ارتباط در يك جهت مي باشد كه علامت + ضريب همبستگي مويد اين مطلب است . لذا مي توان نتيجه گرفت كه سهامداران و خريداران سهام در بورس اوراق بهادار تهران توجه خاصي به سود اعلام شده توسط شركت ها مي نمايند و ميزان سود اعلام شده يا EPSشركت ها از عوامل مهم و موثر در تصميم گيري سرمايه گذاران جهت خريد يا فروش سهام مي باشد و نشاندهنده افزايش تاثير سود بر قيمت در هر سال نسبت به سال قبل ميباشد.  

پايان نامه بررسي علل گرايش جوانان به مواد مخدر صنعتي

بررسي علل گرايش جوانان به مواد مخدر صنعتي

اين پايان نامه داراي پرسش نامه نيز مي باشد.

فهرست مطالب

فصل اول كليات                                  1

مقدمه                                                 2

بيان مسئله                                         5

ضرورت و اهميت تحقيق                         8

اهداف و فوايد تحقيق                             9

جامعه آماري                                          11

ابزار پژوهش                                           11

روش نمونه گيري                                    11

روش تحقيق                                         12

روش تحليل داده ها                              12

تعريف مفاهيم و متغيرها                         12

تعريف عملياتي                                       15

فرضيات تحقيق                                       16

فصل دوم چهار چوب نظري                        17

تاريخچه                                                  18

تاريخچه مواد مخدر در ايران                       18

تاريخچه مواد مخدر در جهان                       21

ترياك                                                       29

حشيش                                                    33

استعمال كراك                                           38

مخدرهاي صنعتي                                        39

اكستاسي                                                 47

شيشه                                                        49

عوامل زمينه ساز و مستعد اعتياد                   50

جمع بندي و نتيجه گيري                             57

فصل سوم متدلوژي تحقيق                           78

متدلوژي تحقيق                                           79

جامعه آماري                                               80

ابزار پژوهش                                                 80

روش نمونه گيري                                           80

روش نمونه گيري                                            80

روش تحقيق                                                    80

پايابي و اعتبار تحقيق                                         80

روش تحليل داده ها                                            81

فصل چهارم يافته ها و تجزيه و تحليل داده ها       82

مقدمه                                                                83

فصل پنجم نتيجه گيري و پيشنهادات و محدوديتها      91

محدوديتها                                                           92

پيشنهادها                                                            93

پرسشنامه                                                              94

منابع                                                                     97

فصل اول :

كليات

« مقدمه »

انسانها در فراز و نشيبهاي تاريخ هميشه از دردها و آسيب هاي اجتماعي بسيار رنج برده اند و همواره در جستجوي يافتن علت و انگيزه هاي آنها بوده اند تا راه ها و روشهاي پيشگيري و درمان آنها را بيابند از جمله اين آسيب هاي اجتماعي مي توان اعتياد را نام برد.

بشر از سالها پيش، خواص درماني برخي از گياهان مخدر آگاه بوده ودر مراسم و جشنها يا درمان از آنها استفاده مي كرد ومصرف گياهان مخدر از مسائل مهم اجتماع محسوب نمي شود. اما با افزايش قدرت كشورهاي سلطه طلب، اتباع آنها براي كشف مناطق مناسب جهت گسترش مستعمرات، به اقصي نقاط جهان سفر نمودند. و با آشنايي با ملل مختلف، برگ، گل، ريشه وساقه گياهان مخدر را شناسايي وبراي پيشبرد استثمار در مناطق مورد نظر، كشت ومصرف مواد مخدر، مخصوصاٌ ترياك را متداول كردند. زيرا اعتياد به مواد مخدر بهترين حربه براي منحرف  نمودن افكار عمومي از مسائل سياسي ومنافع ملي و به زانو درآوردن جوانان بود.

با گذشت زمان استعمارگران خود از اين بلاي خانمان سوز در امان نماندند. سوداگران و سازمان تبه كاري مافيا براي كسب درآمد سرشار از تهيه و توزيع مواد مخدر، تجارت غير قانوني آن را در كشورهاي پيشرفته و صنعتي سرمايه دار رواج داد و حال امروزه اعتياد به مرز نگران كننده اي رسيده است.

همه ساله در كليه كشورهاي جهان، افراد زيادي به علت مصرف نابجا يا ناخواسته مواد مخدر از بين مي روند و در همان حال عده ديگري به علت اعتياد به اين مواد شغل خود را از دست داده و خانواده خود را به مرزهايي از نابودي مي كشانند.

در واقع اعتياد شرايطي است كه فرد به ماده خاصي به گونه اي وابسطه شود تا در صورتي كه ماده را مصرف نكند دچار علائم محروميت از آنها شود. عده اي مي گويند، افراد سيگاري، شرايط اعتياد را ندارند. اما بايد بگوييم هر چيزي كه از آن مصرف سوء بشود و از آن به صورت اصولي استفاده نگردد، اعتياد آور است. در درجه اول معمولا" فرد با سيگار يا مواد مخدر آشنا مي شود. اما نسبت به عمق عوارض ناشي از مصرف توجه ندارد و به اين فكر نمي كند كه چه گرفتاري بزرگي گريبان گيرش خواهد شد. درست است كه همه مي گويند اعتياد بد است، اما در عمق تفكر افراد، اين بد بودن به درست جا نيافتاده است. همين مسئله گرايش به مواد را زياد مي كند.

اعتياد يك مسئله چند فاكتوري است و عوامل متعددي چون مسائل اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي، بنيانهاي سست خانوادگي و ... مي توانند مجموعه عوامل روي آوري افراد به اعتياد باشد و در بين همه اينها بنيان مستحكم خانواده در پيشگيري از مصرف مواد تعيين كننده است.

قشر خاصي در معرض ابتلا به اعتياد معرفي نمي كنند اما در بين بيماران اقشار پايين جامعه تا اقشار بسيار مرفه و عده اي هم از قشر متوسط گرفتار دام اعتياد شده اند.

اعتياد يعني خو گرفتن و وابسته شدن جسمي، رواني، عصبي فرد به مواد مخدركه ترك يا فرار از آن ناممكن و يا بسيار مشكل است.

عادت و اعتياد دو اصطلاح و عنواني هستند كه در افكار عمومي به غلط مشابه و معادل هم در نظر گرفته مي شوند در صورتي كه اختلاف كلي و اساسي با هم دارند. ترك اعتياد غير ممكن نيست و چون عنوان اعتياد از طرفي اكثرا" با عادت قابل اشتباه بوده و در تمامي موارد نمي تواند مطابق با واقعيت امر در استعمال طولاني داروهاي مختلف و مواد ، صدق و تطابق نمايد از اين رواست كه در سالهاي اخير از طرف محافل علمي تعاريف گوناگوني در خصوص اعتياد ارائه گرديده است .

شايسته است كه از نظر اطلاع و شناخت و آگاهي به صورت واقعي محاسن و معايب اعتياد را براي نسل جوان امروز بشكافيم تا بدانند آنچه را كه نمي دانند.

در تحقيق حاضر قصد بر آن است كه علاوه بر تعريف اعتياد، به ساير روان گردانهايي كه از آنها به عنوان مخدرهاي جديد ياد مي شود اشاره شود، يك يك آنها تعريف گردد، نحوه استفاده ، اثرات آني خطرات، عوارض و نشانگان هر يك مطرح گردد و راهكارهاي لازم جهت پيشگيري و يا درمان ارائه شود.

بيان مسئله (سؤال تحقيق)

چنانچه پيش تر ذكر گرديد تحقيقات گسترده اي در مورد عوامل سوء استفاده مواد مخدر و يا بعضاً اثرات اجتماعي و خانوادگي اعتياد بحث و مورد تحقيق محققان علوم اجتماعي و روانشناسي و ساير رشته هاي تربيتي واقع شده است كه در نتيجه كلي تر مي توان گفت كه ابعاد پيشگيري از اعتياد پرداخته است و ما مدعي نفي پيشگيري نيستيم و هميشه اذعان مي كنيم كه پيشگيري بهتر از درمان مي باشد ولي از بعد مددكاري اجتماعي كه به درمان مددجويان آسيب هاي اجتماعي بيشتر مي پردازد، پيش گيري از آن و بدان معتقد است كه با نگاهي انساني به مردم و علي الخصوص به آسيب ديدگان اجتماعي نگريسته شود و اين خيلي هم به جاست چون اگر پيشگيري صورت گرفته پس چرا فرد منحرف اجتماعي شده است و اگر شده است بايستي او را در امان خدا گذاشت و بدان هيچ توجه اصولي و عملي نكرد و از اين ديدگاه اهميت و ضرورت تحقيقاتي اين چنين در باب درمان مددجويان بويژه آسيب ديدگان اجتماعي و به خصوص معتادان نتيجه بهتري خواهد داشت. چون وجود فرد معتاد و بزهكار در جامعه با توجه به تحقيقات زيادي كه انجام گرفته اثرات جبران ناپذيري بر اجتماع و علي الخصوص خانواده و قشرها و گروههاي مستعد بزهكاري خواهد زد و در جامعه اينكه به لحاظ بسياري از مسائل و مشكلات اقتصادي و اجتماع، فرهنگي بسترسازي بسياري از انحرافات اجتماعي مي باشد. بنابراين در روند علمي و عملي پيشگيري بايستي به درمان و بازگرداندن فرد منحرف به جامعه به شيوه علمي و عملي و توانمند كردن اين قشر آسيب ديده تلاشي مضاعف صورت پذيرد.

همان طور كه مي دانيم اعتياد يك بيماري اجتماعي است كه عوارض جسمي و رواني دارد و تا زماني كه به علل گرايش توّجه نشود درمان جسمي و رواني فقط مدتي نتيجه بخش خواهد بود. قرنهاست كه انسان به دلايل مختلف مواد مخدر مصرف كرده است چون اولين بار در سال 1804 مرفين در طب براي رهايي از درد عمليات جراحي و دردهاي بعد از عمل مورد استفاده قرار گرفته است و لذّتي كه بعد از تزريق و مصرف مرفين به بيمار دست مي دهد به خارج از بيمارستان نيز انتقال پيدا نمود و مورد استفاده قرار گرفت كاربرد مصرف داروهاي مخدر و روان گردان ابتدا براي لذت روحي و شادماني زايد الوصف و همچنين شديد و طولاني كردن لذت جسمي و تأخير در ارضاي جسمي و شهوت در موقع مقاربت مي باشد.

مصرف ترياك قرنها پيش از مصرف مرفين و هروئين در جوامع مختلف رواج داشته است. مسئله اعتياد در جهان امروز از مسائل مهم اجتماعي است كه در بيشتر كشورها به صورت مشكل عمده اي مطرح شده و كشور ما نيز از اين آسيب اجتماعي در امان نمانده است و هر روز در هر گوشه و كنار اين مملكت نيز شاهد قرباني افرادي در دام اعتياد هستيم با مشاهده اين وضع و به ذهن خطور كردن اين سؤال كه اگر روزي عضوي از اعضاي خانواده من يا يكي از بستگان نزديك من بخواهد به اين وضعيت اسف بار و خانمانسوز گرفتار شود چه پيش خواهد آمد.

لذا هر انسان عاقل و دورانديش را به مطالعۀ جدي وا مي دارد تا در حد ممكن و بيشترين تلاش و جدّيت از قرباني شدن افراد جامعه جلوگيري نمايد در اين تحقيق قصد آن است كه بر ميزان گرايش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتي از تأثير عوامل اجتماعي و خانوادگي و رواني و شخصيتي و اقتضاي و فرهنگي بيشترين ميزان تأثير و بيشترين نفوذ هر يك از فاكتورهاي بالا را بر اين گرايش به ترتيب نفوذ و بيشترين تأثير گذاري و روشن نمائيم تا با شناخت متغيرهاي تأثيرگذار بهترين روش علمي و عملي را ارائه وبا بسيج عمومي و همگاني بر چند اين بيماري و آفت جانسوز و خانسوز به معناي واقعي كلمه خانواده اي سالم ايراني و آباد داشته باشيم.

ضرورت واهميت تحقيق:

خطر اعتياد سنين مختلف افراد جامعه را تهديد مي كند. اعتياد بلايي است كه پير و جوان، فقير وغني و باسواد و بي سواد نمي شناسد وهمه را به دام خود مي اندازد. آنچه باعث شد اين موضوع مورد تحقيق قرار بگيرد، اين است كه در جامعه اي كه امروز ما در آن زندگي مي كنيم، استفاده از اينگونه مواد مخدر درميان دختران وپسران روز به  روز افزايش چشمگيري پيدا مي كند وهر سال برشمار قربانيان خود مي افزايد.و ما شاهد به دام افتادگان بيشتر جواناني هستيم كه در گذر از گردنه بلوغ و هفتخوان پر رمز و راز شباب جواني به سوي صحراي افسونگر پر مي كشند و ذره ذره از جان خود مي كاهند تا به مرگي خاموش تن در دهند. وقتي نظارت گروههاي نخستين چون خانواده كاهش مي يابد وابستگي هاي اجتماعي سست مي گردد فرهنگ حزن و اندوه به جاي آن حاكم مي شود و زمينه به دام افتادن را فراهم مي آورد ضرورت ايجاب مي كند كه همگي دست در دست يكديگر دهيم و در جهت نابودسازي اين بلاي خانمانسوز گام بر داريم لذا پژوهش در باب اين معضل در هر كجاي عالم به ارتقاي شناخت موجود از اين مسئله ياري مي رساند در اين تحقيق بر آنيم تا با شناخت اعتياد به عنوان يك پديده اجتماعي و شناخت مواد و علل گرايش به آن به رفع اين معضل تا حدودي ياري رسانيم. و لذا اين تحقيق درصدد آن است كه براي اين دسته از سؤالات ذيل جواب قانع كننده فراهم سازد.

1 ) آيا بين اعتياد با سياستهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي دولت حاضر 88 رابطۀ معناداري شاهد مي شود؟

2 ) آيا مي توان گفت كه روي آوردن جوانان به مواد مخدر در كشور ما مي تواند منشأ خارجي داشته باشد؟

3 ) آيا بين اعتياد جوانان با نوع اعتقادات ديني و مذهبي آنان رابطه معناداري وجود دارد؟

4 ) آيا بين اعتياد اقشار مختلف در جامعۀ ما با محل اسكان جغرافيايي آنان رابطه معناداري وجود دارد؟

5 ) آيا بين اعتياد و مسائل ژنتيك واحد توارثي رابطه معناداري مشاهده مي شود؟

اهداف و فوايد تحقيق :

هدف كلي تحقيق حاضر عبارت است از ايجاد توجه بيشتر به مسئله اعتياد.

به طور كلي اهداف زير را مي توان در تحقيق زير دنبال كرد:

1-   شناخت تاريخچه مواد مخدر در ايران وجهان

2-   شناخت انواع مواد مخدر همچون(كرك، شيشه،LSD، اكستاسي) و عوارض آن

3-   شناخت علل اعتياد به مواد مخدر

4-   شناخت راههاي  مختلف پيشگيري از اعتياد

همان طور كه مي دانيم تحقيقات گسترده اي در مورد عوامل سوء استعمال مواد مخدر و بعضاً اثرات اجتماعي و خانوادگي و ... صورت گرفته است كه بيشتر ابعاد پيشگيري از اعتياد را مورد تأكيد قرار داده اند. ولي ما هر روز شاهد به كام مرگ رفتن روزافزون هزاران نفر از اعضاي جامعه خود در دام اعتياد هستيم. اگر پيشگيري صورت گرفته چرا شاهد اين ماجرا هستيم و اگر كسي گرفتار اعتياد شد آيا مي توانيم او را از جامعه حذف كنيم كه شايد بهتر از كلمه «به حال خود رها كردن» باشد. چاره چيست؟